Huta Stalowa Wola

Huta Stalowa Wola SA
Ilustracja
Siedziba HSW S.A. przy ul. Kasprzyckiego 8
Państwo

 Polska

Siedziba

Stalowa Wola

Adres

37-450 Stalowa Wola
ul. Kasprzyckiego 8

Data założenia

1939[1]

Forma prawna

spółka akcyjna

Prezes

Jan Szwedo

Przewodniczący rady nadzorczej

Paweł Zając

Udziałowcy

Polska Grupa Zbrojeniowa SA (86,09%)

Nr KRS

0000004324

Dane finansowe
Kapitał zakładowy

324 946 782,75 zł – opłacony w całości[2]

Położenie na mapie Stalowej Woli
Mapa konturowa Stalowej Woli, po prawej znajduje się punkt z opisem „Huta Stalowa Wola”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, na dole po prawej znajduje się punkt z opisem „Huta Stalowa Wola”
Położenie na mapie województwa podkarpackiego
Mapa konturowa województwa podkarpackiego, u góry nieco na lewo znajduje się punkt z opisem „Huta Stalowa Wola”
Położenie na mapie powiatu stalowowolskiego
Mapa konturowa powiatu stalowowolskiego, w centrum znajduje się punkt z opisem „Huta Stalowa Wola”
Ziemia50°33′21″N 22°03′03″E/50,555833 22,050833
Multimedia w Wikimedia Commons
Strona internetowa

Huta Stalowa Wola – polskie przedsiębiorstwo przemysłu maszynowego i zbrojeniowego powstałe w ramach Centralnego Okręgu Przemysłowego[1] na północny zachód od miasta Nisko, w okolicach wsi Pławo – obecnie Stalowa Wola.

Historia[edytuj | edytuj kod]

Lata 30. i 40. XX w.[edytuj | edytuj kod]

Przekazanie wojsku haubic wz. 1914/19 kal. 100 mm, wykonanych bezpłatnie jako dar Zakładów Południowych w Stalowej Woli

Budowę zakładów, których głównym przeznaczeniem miała być produkcja artyleryjska, rozpoczęto od podstaw, na terenie wykarczowanej puszczy w marcu 1937 roku, w ramach Centralnego Okręgu Przemysłowego, pod nazwą Zakłady Południowe[3]. Uroczystego otwarcia dokonał Prezydent RP prof. inż. Ignacy Mościcki w czerwcu 1939 roku. Zakład produkował wtedy stal szlachetną, sprzęt zbrojeniowy oraz rolniczy. Poczyniono także starania w celu uzyskania szwedzkiej licencji na produkcję nowoczesnych turbin parowych. Umowa ze stroną szwedzką została podpisana, jednakże Szwedzi ociągali się z przekazaniem dokumentacji do wybuchu II wojny światowej, przez co idea produkcji turbin w HSW została zaniechana. W ekspresowym tempie powstawała elektrownia oraz osiedle pracownicze Stalowa Wola. Inwestycje nie zostały całkowicie zakończone przed wybuchem drugiej wojny światowej.

Podczas okupacji niemieckiej zakłady w 1939 roku zostały przejęte przez Niemcy i włączone do koncernu Reichswerke Hermann Göring jako Werk Stalowa Wola[3]. W czerwcu 1940 roku zakłady zostały przemianowane na ''Stahlwerke Braunschweig Werk Stalowa Wola''[4]. Produkowano tam m.in. działa przeciwlotnicze 88 mm[5], elementy bomb lotniczych, pociski artyleryjskie, szybkostrzelne działka przeciwlotnicze 37 mm oraz peryskopy do łodzi podwodnych. Pod koniec wojny prowadzono przeróbki zdobytych radzieckich dział.

Kiedy w lipcu 1944 roku region został opanowany przez Armię Czerwoną, HSW była największym zakładem przemysłu ciężkiego w zdobytej części Polski. Zakłady i ich wyposażenie zostały jednak w dużym stopniu zniszczone lub ewakuowane przez odchodzących okupantów[5]. Mimo zniszczeń wykonano do końca wojny ponad 15 tys. części zamiennych do radzieckich pojazdów wojskowych i wykonano naprawy wielu dział i wozów pancernych[4]

Po II wojnie światowej 20 marca 1948 roku Zakłady Południowe zostały przemianowane na przedsiębiorstwo państwowe ''Huta Stalowa Wola''[4] W maju 1961 roku po utworzeniu Zjednoczenia Przemysłu Ciągników i Maszyn Rolniczych i podporządkowaniu HSW Zjednoczeniu miała ona być w pierwszej kolejności producentem urządzeń hutniczych i górniczych oraz maszyn ciężkich[4]. W 1967 zaproponowano Hucie podjęcie produkcji ciężkich maszyn budowlanych, 25 sierpnia 1967 roku zakład został podporządkowany Zjednoczeniu Maszyn Budowlanych Bumar, dając początek nowej specjalizacji HSW[4]

Dwa miesiąc później dyrektor HSW Zdzisław Malicki powiedział.

''Opracowany program przewiduje wykonanie w HSW 5 zasadniczych grup maszyn. Będą to więc maszyny do robót ziemnych, do budowy dróg, dźwigi samojezdne, ciągniki gąsienicowe oraz zespoły hydrauliczne i skrzynie biegów''[4]

W tym też czasie odbywała się produkcja zbrojeniowa, poszerzając stopniowo asortyment[5]. Produkowano głównie armaty i haubice na licencji radzieckiej, kalibru do 122 mm, dla Wojska Polskiego i na eksport[3]. Jednym z głównych produktów stała się armata czołgowa 100 mm D-10T czołgów rodziny T-54/T-55[5]. Oprócz dział, produkowano też wyrzutnie rakietowe kalibru 140 mm WP-8z i morskie WM-18[5].

Lata 60. i 70. XX w.[edytuj | edytuj kod]

W latach 60 i 70 XX wieku HSW opracowała i wdrożyła własne konstrukcje maszyn budowlanych[4].

W 1972 został utworzony Kombinat Przemysłowy Huta Stalowa Wola, w skład którego weszły też filie w Janowie Lubelskim, Leżajsku, Strzyżowie i Zaklikowie oraz fabryki w Suchedniowie i FM Radomsko. Przedsiębiorstwo zatrudniało ponad 20 tys. pracowników[7] Na początku lat 70 XX wieku dzięki współpracy kooperacyjnej z przedsiębiorstwami brytyjskimi, amerykańskimi i niemieckimi uzyskano licencje na nowe w Polsce wyroby maszyn budowlanych w tym technologie produkcji spycharek gąsienicowych International Harvester, betoniarek na podwoziu samochodowym Stteter, dźwigów Jones, Coles- Cranes i mostów napędowych Clark Equipment Co[6][4].

W grudniu 1974 sztandar Huty Stalowa Wola został odznaczony Orderem Sztandaru Pracy I klasy[8].

Lata 80. XX w.[edytuj | edytuj kod]

W latach osiemdziesiątych XX w. Huta Stalowa Wola, oprócz produkcji maszyn budowlanych i sprzętu artyleryjskiego, stała się znaczącym producentem opancerzonych pojazdów bojowych, a także stali jakościowych dla potrzeb prawie całego krajowego przemysłu obronnego. Wdrożono do produkcji m.in. transporter gąsienicowy MT-LB i haubicę samobieżną 2S1 Goździk, na licencji radzieckiej[5].

W lipcu 1984 Kombinat Przemysłowy „Huta Stalowa Wola” został wyróżniony wpisem do „Księgi zasłużonych dla województwa tarnobrzeskiego”[9].

Lata 90. XX w.[edytuj | edytuj kod]

Po przemianach ustrojowych przystąpiono do restrukturyzacji i komercjalizacji przedsiębiorstwa. 15 lipca 1991 roku przedsiębiorstwo państwowe Huta Stalowa Wola Kombinat Przemysłowy stało się jednoosobową spółką akcyjną Huta Stalowa Wola SA (HSW SA), w której całość akcji posiadał Skarb Państwa. Pod względem organizacyjnym zakład przeorganizowano w grupę kapitałową złożoną ze spółki dominującej i spółek zależnych.

Zakład Hutniczy i walcownia blach Huty Stalowa Wola zostały sprywatyzowane i w 2006 roku utworzyły odrębną spółkę, należącą do grupy Złomrex, HSW-Huta Stali Jakościowych SA (obecnie pod firmą Cognor SA Oddział HSJ w Stalowej Woli)[10].

155 mm Haubica Krab
BWP Borsuk
120 mm moździerz RAK na podwoziu Rosomak
WR40 Langusta produkcji HSW
HSW 9.50
Hydros T351, dźwigi samojezdne marki Hydros produkowane były do lat 90 XX wieku w Hucie Stalowa Wola.

XXI wiek[edytuj | edytuj kod]

W wyniku restrukturyzacji HSW SA stała się największym polskim producentem maszyn budowlanych. Wieloletnie doświadczenie w produkcji sprzętu wojskowego uczyniło także z HSW SA wiodącego producenta dla krajowego przemysłu obronnego. Produkcja i sprzedaż maszyn budowlanych została przekazana w 2004 r. do nowo powstałej spółki HSW – Trading Sp. z o.o. Produkowane maszyny sprzedawane są pod marką HSW. Z dniem 1 kwietnia 2007 HSW-Trading Sp. z o.o. został włączony w struktury Huty Stalowa Wola SA.

W 2008 roku, w wyniku kontraktu z MON, rozpoczęto rozwijanie produktów wojskowych, takich jak samobieżna armatohaubica Krab, transporter minowania narzutowego Kroton oraz najnowszego wyrobu Centrum Produkcji Wojskowej (część HSW): wyrzutni rakiet Langusta[11][12].

Zdecydowano następnie pozostawić w HSW jedynie produkcję zbrojeniową i 1 lutego 2012 roku część produkująca maszyny cywilne HSW została sprzedana chińskiemu koncernowi Guangxi LiuGong Machinery Co. Ltd. Dzięki temu, spółka w okresie 2012-2016 przeprowadziła inwestycje w zakresie zwiększenia możliwości produkcji zbrojeniowej i unowocześnienia zakładu[3].

2 kwietnia 2012 Huta Stalowa Wola kupiła 100% udziałów w fabryce samochodów ciężarowych i specjalizowanych podwozi dla wojska Jelcz-Komponenty. W marcu 2016 HSW przejęła spółkę motoryzacyjną Autosan[3].

W styczniu 2014 roku właściciel – Skarb Państwa zdecydował o wniesieniu akcji Huty Stalowa Wola SA do powstałej krótko przed tym spółki akcyjnej Polska Grupa Zbrojeniowa w Radomiu, mającej być największym polskim producentem broni[13].

HSW SA weźmie udział w budowie działa samobieżnego 155 mm na podstawie kołowej Kryl[14].

W 2016 roku ukończono rozbudowę lufowni dla potrzeb programu haubicoarmaty Krab, co umożliwiło produkcję luf kalibru do 155 mm i długości do 11 m, przez co HSW dołączyła do nielicznych producentów w Europie Zachodniej posiadających takie możliwości[3]. W 2021 roku HSW otrzymała licencję na produkcję luf armat czołgowych 120 mm Rh120 L/44 czołgu Leopard 2, z chromowanym przewodem lufy[5].

1 grudnia 2021 roku z HSW połączono spółkę Wojskowe Zakłady Inżynieryjne w Dęblinie, włączając ją jako oddział w skład HSW[15].

Z dniem 10 października 2023, Huta Stalowa Wola, przejęła ponownie część cywilną od chińskiego koncernuGuangxi LiuGong Machinery Co. Ltd[16].

Produkcja historyczna[edytuj | edytuj kod]

Produktem końcowym Huty Stalowa Wola SA były maszyny budowlane do prac ziemnych i drogowych (produkcja przejęta w 2012 przez Guangxi Liu Gong Machinery Co. Ltd. w Stalowej Woli, który obecnie produkuje maszyny pod marką Dressta – Stalowa Wola):

  • Koparka mechaniczna KM-602A (1967)[6]
  • Hydrauliczna ładowarka kołowa Ł-3 (1969)[6]
  • Hydrauliczna ładowarka kołowa Ł-31 (1971)[6]
  • Żuraw samochodowy Hydros 30T (1971)[6]
  • Betonomieszarka Stteter (1971)
  • Kołowa ładowarka przegubowa Ł-3P „Mrówka” (1973)[6]
  • Równiarko- spycharka M-3 (1972-73)[6]
  • Kołowa wywrotka NW-10 Mamut-200 (1972-75)[7]
  • Dźwig samojezdny Hydros T -351[4]
  • Spycharka gąsienicowa TD-15C (1973)[6]
  • Spycharka TD-8
  • Spycharka gąsienicowa TD-20C[6]
  • Ładowarka gąsienicowa 175C[6]
  • Układacz rur TD-25CS[6]
  • Układacz rur SB-85[4]
Układarka rur SB-85 o udźwigu 100 ton
Ładowarka 560
Ciągnik TD-20E

jak również sprzęt wojskowy:

Aktualne produkty przedsiębiorstwa[edytuj | edytuj kod]

Prace badawcze i rozwojowe[edytuj | edytuj kod]

Struktura własnościowa HSW[edytuj | edytuj kod]

Kapitał zakładowy Huty Stalowa Wola SA w styczniu 2021 r. wynosił 267 077 390,25 zł i dzielił się na 56 226 819 akcji o wartości nominalnej 4,75 zł każda[2].

Akcjonariat[edytuj | edytuj kod]

Udziałowcy (styczeń 2021)[2]:

HSW a region[edytuj | edytuj kod]

Wokół Huty Stalowa Wola na przestrzeni ostatnich siedemdziesięciu lat wyrosło nowe miasto – Stalowa Wola, będące ważnym centrum regionu oraz węzłem komunikacyjnym Podkarpacia. Z powodu restrukturyzacji i niepewności co do dalszych losów HSW, miasto czyni starania w celu uniezależnienia się od istnienia HSW. Obecnie Huta Stalowa Wola skupiła się na kontynuacji i rozwijaniu produkcji Centrum Produkcji Wojskowej.

Zainteresowanie przejęciem sekcji produkującej maszyny budowlane wyraziły m.in. JCB, Hyundai i Hitachi. Ostatecznie, 1 lutego 2012 roku, biznes maszyn cywilnych HSW został zakupiony przez światowy koncern operujący w branży maszyn do robót drogowych i ziemnych – Guangxi LiuGong Machinery Co. Ltd. Z dniem 10 października 2023, Huta Stalowa Wola ponownie przejęła tę cześć zakładów[16].

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ a b Huta Stalowa Wola SA, [w:] Encyklopedia PWN [dostęp 2022-06-20].
  2. ↑ a b c O firmie. Struktura własnościowa [online], Huta Stalowa Wola SA [dostęp 2021-01-08].
  3. ↑ a b c d e f Jerzy Reszczyński. Polskie lufy Krabów. „Raport – Wojsko Technika Obronność”. 08/2016. s. 22–30. ISSN 1429-270X. 
  4. ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p Jacek Kółeczko, Jerzy Reszczyński.''Stalowa Wola 1938-1988''.Wydawnictwo Dolnośląskie, Wrocław 1988. s. 54–70 ISBN 83-7023-041-5.
  5. ↑ a b c d e f g Marcin Deptuła. Po Tygrysach – Leopardy. „Raport – Wojsko Technika Obronność”. Nr 09/2021, s. 46–51. Agencja Lotnicza Altair. ISSN 1429-270x. 
  6. ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q Stanisław Chudy, 80 lat Huty Stalowa Wola, „Sztafeta” (16), 19 kwietnia 2018.
  7. ↑ a b ZIELONE, ŻÓŁTE… STALOWE. Wyroby Zakładów Południowych i Huty Stalowa Wola [online], www.muzeum.stalowawola.pl [dostęp 2023-09-23].
  8. ↑ Edward Wisz. Odznaczenie sztandaru Huty „Stalowa Wola” Orderem Sztandaru Pracy I klasy. „Nowiny”. Nr 334, s. 1–2, 13 grudnia 1974. 
  9. ↑ Wpisani do Księgi zasłużonych dla województwa tarnobrzeskiego. „Nowiny”. Nr 170, s. 3, 19 lipca 1984. 
  10. ↑ Andrzej Kiński. Polska stal dla polskiego transportera. „Nowa Technika Wojskowa”. 5/2010, s. 38–39, maj 2010. Warszawa: Magnum-X. 
  11. ↑ Jerzy Mielniczuk: Groźna „Langusta” obroni hutę przed kryzysem. Nowiny24, 29 października 2008. [dostęp 2008-11-23]. (pol.).
  12. ↑ Zbigniew Lentowicz: Huta Stalowa Wola znów zbrojeniową potęgą. rp.pl, 5 czerwca 2008. [dostęp 2008-11-23]. (pol.).
  13. ↑ Zdzisław Surowaniec: Huta Stalowa Wola weszła do Polskiej Grupy Zbrojeniowej. Echo Dnia, 23 stycznia 2014.
  14. ↑ a b c PAP: HSW realizuje projekt dla wojska o wartości prawie 100 mln zł. wnp.pl, 2014-01-17. [dostęp 2014-05-14]. (pol.).
  15. ↑ WZInż. oddziałem HSW. „Raport – Wojsko Technika Obronność”. Nr 01/2022, s. 50. Agencja Lotnicza Altair. 
  16. ↑ a b Część cywilna HSW S.A wraz z pracownikami jest w domu – Stalowka.NET [online], www.stalowka.net [dostęp 2023-10-10].
  17. ↑ a b Bartłomiej Zając. Dobre lata Huty Stalowa Wola. „Raport – Wojsko Technika Obronność”. Nr 01/2022, s. 12. Agencja Lotnicza Altair. ISSN 1429-270x. 
  18. ↑ JG, Bezzałogowa wieża HSW do Rosomaka w 2015 roku [online], defence24.pl, 12 grudnia 2013 [dostęp 2014-05-14] [zarchiwizowane z adresu 2014-08-03].
  19. ↑ MSPO 2018: Pancerny Borsuk nabiera kształtów – Defence24 [online], www.defence24.pl [dostęp 2019-08-26].
  20. ↑ Miliard na nowoczesne minowanie dla Wojska Polskiego. Baobab-K zamówiony [online], defence24.pl, 15 czerwca 2023 [dostęp 2023-08-26] (pol.).
  21. ↑ a b Początek prac nad systemem dowodzenia i kierowania ogniem dla Kryla [online], Dziennik Zbrojny, 17 stycznia 2014 [dostęp 2014-05-14] [zarchiwizowane z adresu 2014-05-15] (pol.).
  22. ↑ Ciężki Bojowy Wóz Piechoty z HSW S.A. – umowa ramowa podpisana [online], Huta Stalowa Wola S.A., 15 sierpnia 2023 [dostęp 2023-08-25] (pol.).
  23. ↑ Pancerny Waran z HSW wchodzi na scenę [online], Rzeczpospolita [dostęp 2023-08-26] (pol.).

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

  • Jacek Kółeczko, Jerzy Reszczyński.Stalowa Wola 1938-1988, Wydawnictwo Dolnośląskie, Wrocław 1988. ISBN 83-7023-041-5.

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

Huty w Polsce
Działające
Żelaza
Innych metali
Szkła
Historyczne
na terenie
dzisiejszej Polski
Żelaza
Innych metali
Szkła
Przemysł samochodowy w Polsce
Przedsiębiorstwa
Funkcjonujący
producenci pojazdów
z zagranicznym kapitałem
Byli producenci
pojazdów
z zagranicznym kapitałem
Komponenty
Inne
Powiązane tematy
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Huta_Stalowa_Wola&oldid=73403045”