Hubert Gomerski

Hubert Gomerski
Ilustracja
Gomerski (pierwszy z prawej) wraz z kolegami podczas wycieczki w okolicach Berlina (1943)
SS-Oberscharführer SS-Oberscharführer
Data i miejsce urodzenia

11 listopada 1911
Schweinheim

Data i miejsce śmierci

28 grudnia 1999
Frankfurt nad Menem

Przebieg służby
Lata służby

1931–1945

Formacja

SS Schutzstaffel

Hubert Gomerski (ur. 11 listopada 1911 w Schweinheim, zm. 28 grudnia 1999 we Frankfurcie nad Menem) – członek NSDAP i SS, uczestnik akcji T4, członek personelu obozu zagłady w Sobiborze, skazany w 1950 roku na karę dożywotniego więzienia.

Życiorys[edytuj | edytuj kod]

Urodził się w Schweinheim[a] we Frankonii. Później wraz z rodziną zamieszkał we Frankfurcie nad Menem. Uczęszczał tam do szkoły ludowej i terminował jako pomocnik tokarza[1]. W 1929 roku został członkiem NSDAP. Dwa lata później wstąpił w szeregi SS[2].

W październiku 1939 roku został zmobilizowany do wojskowych struktur SS. Przez krótki czas służył w 8. pułku SS-Totenkopfverbände, który stacjonował w okupowanym Krakowie. W styczniu 1940 roku został przeniesiony do Berlina i skierowany do batalionu policji zapasowej. Niedługo później otrzymał przydział do personelu akcji T4, czyli tajnego programu eksterminacji osób psychicznie chorych i niepełnosprawnych umysłowo. Początkowo pracował w „ośrodku eutanazji” na Zamku Hartheim – najpierw jako pracownik biurowy, później jako „palacz” w krematorium. Na skutek konfliktu z kierownikiem administracyjnym, Christianem Wirthem[b], został po pewnym czasie przeniesiony do „ośrodka eutanazji” w Hadamarze[2].

Podobnie jak wielu innych uczestników akcji T4 otrzymał przydział do personelu akcji „Reinhardt”. W kwietniu 1942 roku rozpoczął służbę w obozie zagłady w Sobiborze[2]. Był uznawany za jednego z najokrutniejszych członków obozowej załogi[2][3][4]. Początkowo dowodził pododdziałem ukraińskich wachmanów, następnie został skierowany do pracy w obozie III, czyli w strefie zagłady, w której obrębie znajdowały się komory gazowe i masowe groby[5]. W czasie służby był niemal stale pod wpływem alkoholu[6]. Szczególnym okrucieństwem wykazywał się podczas przyjmowania transportów[7]. Ubrany w biały kitel, który upodabniał go do lekarza, uczestniczył w „selekcjach” na rampie kolejowej, wyszukując Żydów niezdolnych dojść o własnych siłach do komór gazowych. Przekonywał ich, że zostaną zabrani do „lazaretu”, gdzie otrzymają pomoc medyczną. W rzeczywistości po zakończeniu „selekcji” brutalnie wrzucał chorych i ułomnych na wagoniki kolejki wąskotorowej, a następnie zawoził ich nad masowe groby w obozie III. Wielokrotnie osobiście rozstrzeliwał ofiary lub roztrzaskiwał im głowy przy użyciu metalowego kanistra[5][8]. Jedną z jego ulubionych „rozrywek” miało być chwytanie małych dzieci za nogi i rzucanie nimi możliwie jak najdalej w kierunku wagoników[9]. Znęcał się również nad żydowskimi więźniami zatrudnionymi w komandach roboczych. Filip Białowicz wspominał, że Gomerskiemu „wielką satysfakcję sprawiało codzienne używanie bicza”[4]. Inną jego „zabawą” było stawianie wybranego więźnia pod ścianą, nakładanie mu na głowę butelki, a następnie zabijanie ofiary strzałem z karabinu[10].

W późniejszym okresie nadzorował „komando leśne” oraz więźniów pracujących w obozie IV – nadal wykazując się skrajnym okrucieństwem[11]. To on „wyselekcjonował” do pracy w obozie IV porucznika Aleksandra Pieczerskiego, późniejszego przywódcę powstania więźniów Sobiboru[12]. W czasie buntu, który wybuchł 14 października 1943 roku, nie był obecny w obozie, gdyż przebywał na urlopie. Po likwidacji Sobiboru został podobnie jak większość weteranów akcji „Reinhardt” przeniesiony na wybrzeże Adriatyku. Pełnił służbę w okolicach Triestu[2].

Po zakończeniu II wojny światowej przebywał przez pewien czas na terytorium Austrii. W czerwcu 1945 roku został zatrzymany przez Amerykanów. Przez blisko półtora roku przebywał w obozie dla internowanych w Ratyzbonie[13].

W związku ze śledztwem, które prowadzono przeciwko Josefowi Hirtreiterowi – uczestnikowi akcji T4, strażnikowi w obozie zagłady w Treblince – zachodnioniemiecka prokuratura zainteresowała się osobą Gomerskiego[14]. Był jednym z oskarżonych w procesie pracowników „ośrodka eutanazji” w Hadamarze, który w lutym i marcu 1947 roku toczył się we Frankfurcie nad Menem. Usłyszał wówczas wyrok uniewinniający. W październiku 1948 roku został jednak ponownie aresztowany, tym razem pod zarzutem popełnienia zbrodni wojennych[15]. Jego proces toczył się przed frankfurckim sądem przysięgłych. Wyrokiem z 25 sierpnia 1950 roku został skazany na karę dożywotniego więzienia za morderstwa popełnione podczas służby w Sobiborze[c][15][16].

W 1972 roku, w wyniku procesu apelacyjnego, wyrok Gomerskiego zmniejszono do 15 lat więzienia. Niedługo później wyszedł na wolność ze względu na zły stan zdrowia[17]. Prokuratura wniosła odwołanie od wyroku sądu apelacyjnego, na skutek czego w październiku 1981 roku wszczęto kolejne postępowanie. Ostatecznie zostało ono jednak umorzone ze względu na rzekomą niezdolność oskarżonego do uczestnictwa w rozprawie[18]. Gomerski zmarł na wolności w 1999 roku[17].

Uwagi[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Obecnie dzielnica Aschaffenburga.
  2. ↑ Późniejszy inspektor obozów zagłady akcji „Reinhardt”.
  3. ↑ Sądzony w tym samym procesie Johann Klier został uniewinniony. Patrz: Bem 2014 ↓, s. 309.

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Heberer 2004 ↓, s. 79.
  2. ↑ a b c d e Heberer 2004 ↓, s. 80.
  3. ↑ Webb 2017 ↓, s. 349.
  4. ↑ a b Bialowitz 2008 ↓, s. 157.
  5. ↑ a b Webb 2017 ↓, s. 328.
  6. ↑ Bem 2014 ↓, s. 197 i 239.
  7. ↑ Bem 2014 ↓, s. 119.
  8. ↑ Bem 2014 ↓, s. 119–120.
  9. ↑ Bem 2014 ↓, s. 120.
  10. ↑ Webb 2017 ↓, s. 328–329.
  11. ↑ Webb 2017 ↓, s. 329.
  12. ↑ Webb 2017 ↓, s. 107 i 169.
  13. ↑ Heberer 2004 ↓, s. 80–81.
  14. ↑ Bem 2014 ↓, s. 310.
  15. ↑ a b Heberer 2004 ↓, s. 81.
  16. ↑ Bem 2014 ↓, s. 309.
  17. ↑ a b Bem 2014 ↓, s. 362.
  18. ↑ Bem 2014 ↓, s. 311.

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

  • Marek Bem: Sobibór. Obóz zagłady 1942–1943. Warszawa: Oficyna Wydawnicza RYTM, 2014. ISBN 978-83-7399-611-3.
  • Philip Bialowitz: Bunt w Sobiborze. Opowieść o przetrwaniu w Polsce okupowanej przez Niemców. Warszawa: Wydawnictwo „Nasza Księgarnia”, 2008. ISBN 978-83-10-11582-9.
  • Patricia Heberer: Ciągłość eksterminacji: Sprawcy „T4” i „akcja Reinhardt”. W: Dariusz Libionka (red.): Akcja Reinhardt. Zagłada Żydów w Generalnym Gubernatorstwie. Warszawa: Instytut Pamięci Narodowej, 2004. ISBN 83-89078-68-6.
  • Chris Webb: The Sobibor death camp. History, Biographies, Remembrance. Stuttgart: ibidem-Verlag, 2017. ISBN 978-3-8382-0966-1. (ang.).
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Hubert_Gomerski&oldid=71907652”