Henryk V Salicki

Henryk V
	Król Niemiec
Okres	od 1105; do 1125
Poprzednik	Henryk IV
Następca	Lotar III
	cesarz rzymski
Okres	od 1111; do 1125
Poprzednik	Henryk IV
Następca	Lotar III
	Dane biograficzne
Dynastia	dynastia salicka
Data urodzenia	prawdopodobnie 11 sierpnia 1081
Data i miejsce śmierci	23 maja 1125 ; Utrecht
Ojciec	Henryk IV
Matka	Berta Sabaudzka
Żona	Matylda Angielska
	Multimedia w Wikimedia Commons

Henryk V (niem. Heinrich V, ur. prawdopodobnie 11 sierpnia 1081, zm. 23 maja 1125) – król niemiecki od 1105, cesarz rzymski od 1111, syn i następca cesarza Henryka IV.

W 1099 został koronowany na króla Niemiec, by zapewnić mu bezproblemową sukcesję po ojcu. W 1105 roku, wobec narastającego oporu książąt przeciw polityce Henryka IV, postanowił uratować własną pozycję i przyłączył się do sojuszu papieża Paschalisa II i niemieckiej opozycji. Pozbawił ojca tronu i przejął samodzielnie rządy.

Rządy w Niemczech i spór z Papiestwem[edytuj | edytuj kod]

Henryk V zaręczył się z córką króla Anglii, Henryka I, i dzięki pieniężnemu wsparciu tego ostatniego wyprawił się w 1110^[1] roku do Włoch z armią liczącą ok. 30 tysięcy^[1] żołnierzy. W Sutri zaproponował Paschalisowi II kompromisowe porozumienie w sprawie godności kościelnych i został koronowany na cesarza. Na mocy układu przekazał regale (prerogatywy królewskie) na terytorium dóbr kościelnych w ręce biskupów i zrzekł się prawa ich wyznaczania, w zamian za co miał decydować o nadawaniu im lenn – papież zrzekł się w imieniu Kościoła praw do uposażeń biskupich ze stron cesarza. Takie rozwiązanie wywołało poruszenie wśród ludu rzymskiego i podczas koronacji Henryka doszło do zamieszek. Cesarz pojmał wtedy papieża i kardynałów i zmusił Paschalisa do potwierdzenia paktu wbrew opinii wiernych. Kompromis jednak upadł: Henryk napotkał opór przywiązanych do swoich majątków niemieckich prałatów, których pozycję w Niemczech król starał się potem umniejszyć.

Henryk władzę swą oparł na ministeriałach i miastach cesarskich, dystansując książąt i biskupów. Co jakiś czas musiał zmierzyć się z opozycją możnych. W 1115 roku poniósł pod Welfensholz klęskę w starciu ze zbuntowanym księciem saskim, Lotarem z Supplinburga, którego sam w 1106 roku osadził na książęcym tronie. Do końca życia cesarz nie odzyskał kontroli nad Saksonią.

W 1118 roku został ekskomunikowany przez nowego papieża Gelazego II, ale ostatecznie 23 września 1122^[2] roku zawarł z jego następcą Kalikstem II kompromisowy konkordat wormacki, kończąc tym samym długoletni spór o inwestyturę. Panowanie Henryka V to okres dalszego upadku autorytetu cesarskiego. Walki wewnątrz Niemiec i z papiestwem kompromitowały cesarza, wykazując jego niezdolność do zaprowadzenia trwałego porządku.

Polityka wschodnia[edytuj | edytuj kod]

W 1109 zorganizował wyprawę przeciwko Polsce, aby wymusić podział tego kraju. Zamiar się nie powiódł: najpierw nie udało mu się zająć Bytomia Odrzańskiego, następnie poniósł klęskę w oblężeniu Głogowa, po czym odstąpił na południe w kierunku Wrocławia (porażka, jaką tam poniósł stała się później zalążkiem wincentyńskiej legendy o bitwie na Psim Polu), a potem na wschód pod Kraków, również bez powodzenia. W 1110 udzielił wsparcia Władysławowi I w staraniach o tron czeski.

Umierając nie posiadał syna, mianował więc swoim następcą księcia Szwabii Fryderyka II Hohenstaufa, jednak książęta wybrali na króla adwersarza Henryka, Lotara z Supplinburga. Henryk V był ostatnim przedstawicielem dynastii frankońskiej na niemieckim tronie. Pochowano go w katedrze w Spirze.

Małżeństwa i potomstwo[edytuj | edytuj kod]

Henryk V w 1114 ożenił się z Matyldą, córką Henryka I, króla Anglii. Para cesarska nie miała dzieci, aczkolwiek kronikarz Hermann z Tournai zapisał, że cesarzowa urodziła dziecko, które żyło tylko kilka chwil.

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ ^a ^b Praca zbiorowa: Oxford – Wielka Historia Świata. Średniowiecze. Cesarstwo Niemieckie – Arabowie na półwyspie pirenejskim. T. 17. Poznań: Polskie Media Amer.Com, 2006, s. 63. ISBN 978-83-7425-697-1.
↑ Praca zbiorowa: Oxford – Wielka Historia Świata. Średniowiecze. Cesarstwo Niemieckie – Arabowie na półwyspie pirenejskim. T. 17. Poznań: Polskie Media Amer.Com, 2006, s. 74. ISBN 978-83-7425-697-1.

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

W. Czapliński, A. Galos, W. Korta, Historia Niemiec, Ossolineum, Wrocław-Warszawa-Kraków 1981. ISBN 83-04-00444-5.
Józef AndrzejJ.A. Gierowski Józef AndrzejJ.A., Historia Włoch, Wrocław: Ossolineum, 1999, ISBN 83-04-04432-3, OCLC 830265347 .
T. Manteuffel, Historia Powszechna – Średniowiecze, PWN, Warszawa 2001, ISBN 83-01-08685-8.
J.-F. Noel, Święte Cesarstwo, Oficyna Wydawnicza Volumen, Warszawa 1998. ISBN 83-86857-95-1.
M. Serwański, J. Dobosz (red.), Słownik władców Europy średniowiecznej, Wydawnictwo Poznańskie, Poznań 2002. ISBN 83-86138-50-5.
B. Zientara, Historia powszechna średniowiecza, Wydawnictwo Trio, Warszawa 2002, ISBN 83-85660-94-1.

[whs-1] Praca zbiorowa: Oxford – Wielka Historia Świata. Średniowiecze. Cesarstwo Niemieckie – Arabowie na półwyspie pirenejskim. T. 17. Poznań: Polskie Media Amer.Com, 2006, s. 63. ISBN 978-83-7425-697-1.

[2] Praca zbiorowa: Oxford – Wielka Historia Świata. Średniowiecze. Cesarstwo Niemieckie – Arabowie na półwyspie pirenejskim. T. 17. Poznań: Polskie Media Amer.Com, 2006, s. 74. ISBN 978-83-7425-697-1.

[1]

[2]

Konradyni	Konrad I (911–918)
Ludolfingowie	Henryk I Ptasznik (919–936) Arnulf Zły (antykról 919–921) Otton I Wielki (936–973) Otton II (koregent od 961, 973–983) Otton III (983–1002) Henryk II Święty (1002–1024)
Dynastia salicka	Konrad II (1024–1039) Henryk III (koregent od 1028, 1039–1056) Henryk IV (koregent 1054, 1056–1105) Rudolf Szwabski (antykról 1077–1080) Herman z Salm (antykról 1081–1088) Konrad (III) Salicki (koregent od 1087, antykról 1093–1098) Henryk V (korgent od 1099, 1105–1125)
Supplinburgowie	Lotar III (1125–1137)
Hohenstaufowie	Konrad III (antykról 1127–1135, król 1138–1152) Henryk (VI) Berengar (koregent 1147–1150) Fryderyk I Barbarossa (1152–1190) Henryk VI (koregent od 1169, 1190–1197) Filip Szwabski (1198–1208)
Welfowie	Otto IV (antykról 1198–1208, król 1208–1218)
Hohenstaufowie	Fryderyk II (koregent 1196–1197, 1215–1250) Henryk VII (koregent 1220–1235, od 1231 antykról) Konrad IV (koregent od 1237, 1250–1254)
Wielkie bezkrólewie	Henryk Raspe (antykról 1246–1247) Wilhelm z Holandii (1254–1256, antykról od 1247) Ryszard z Kornwalii (antykról 1256–1272) Alfons z Kastylii (antykról 1257–1274)
Habsburgowie	Rudolf I (1273–1291)
Nassau	Adolf z Nassau (1292–1298)
Habsburgowie	Albrecht I (1298–1308)
Luksemburgowie	Henryk VII (1308–1313)
Wittelsbachowie	Ludwik IV Bawarski (1314–1347)
Habsburgowie	Fryderyk Piękny (antykról 1314–1322, koregent 1325–1332)
Luksemburgowie	Karol IV (antykról od 1347, król 1347–1378) Gunter ze Schwarzburga (antykról 1349–1349) Wacław (koregent od 1376, 1378–1400) Fryderyk z Brunszwiku (antykról elekt 1400)
Wittelsbachowie	Ruprecht z Palatynatu (1400–1410)
Luksemburgowie	Zygmunt (1410–1437) Jodok z Moraw (antykról 1410–1411)
Habsburgowie	Albrecht II (1438–1439) Fryderyk III (1440–1493) Maksymilian I (1493–1519) Karol V (1519–1556) Ferdynand I (koregent od 1531, 1556–1564) Maksymilian II (koregent 1562, 1564–1576) Rudolf II (koregent 1575, 1576–1612) Maciej (1612–1619) Ferdynand II (1619–1637) Ferdynand III (koregent od 1636, 1637–1657) Ferdynand IV (koregent 1653–1654) Leopold I (1657–1705) Józef I (koregent od 1687, 1705–1711) Karol VI (1711–1740)
Wittelsbachowie	Karol VII (1742–1745)
Habsburgowie-Lotaryńscy	Franciszek I (1745–1765) Józef II (koregent od 1764, 1765–1790) Leopold II (1790–1792) Franciszek II (1792–1806)

Karolingowie i inne rody	Karol I Wielki (800–814) Ludwik I Pobożny (814–840) Lotar I (koregent od 817, 840–855) Ludwik II (koregent od 850, 855–875) Karol II Łysy (875–877) Karol III Gruby (881–888) Gwido ze Spoleto (891–894) Lambert ze Spoleto (koregent od 892, 894–898) Arnulf z Karyntii (896–899) Ludwik III Ślepy (901–905) Berengar I z Friulu (915–924)
Ludolfingowie	Otton I Wielki (962–973) Otton II (973–983) Otton III (koregent od 967, 996–1002) Henryk II Święty (1014–1024)
Dynastia salicka	Konrad II (1027–1039) Henryk III (1046–1056) Henryk IV (1084–1105) Henryk V (1111–1125)
Süpplinburgowie	Lotar III (1133–1137)
Hohenstaufowie	Fryderyk I Barbarossa (1155–1190) Henryk VI (1191–1197)
Welfowie	Otto IV (1209–1215)
Hohenstaufowie	Fryderyk II (1220–1250)
Luksemburgowie	Henryk VII (1312–1313)
Wittelsbachowie	Ludwik IV Bawarski (1328–1347)
Luksemburgowie	Karol IV (1355–1378) Zygmunt (1433–1437)
Habsburgowie	Fryderyk III (1452–1493) Maksymilian I (1508–1519) Karol V (1519–1556) Ferdynand I (1558–1564) Maksymilian II (1564–1576) Rudolf II (1576–1612) Maciej (1612–1619) Ferdynand II (1619–1637) Ferdynand III (1637–1657) Leopold I (1658–1705) Józef I (1705–1711) Karol VI (1711–1740)
Wittelsbachowie	Karol VII (1742–1745)
Habsburgowie-Lotaryńscy	Franciszek I (1745–1765) Józef II (1765–1790) Leopold II (1790–1792) Franciszek II (1792–1806)