Henryk Rodakowski
 Autoportret (1853) | |
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Narodowość | |
| Dziedzina sztuki | |
| Epoka | |
| Ważne dzieła | |
| |
| Odznaczenia | |
   | |
.jpg)
Henryk Hipolit Rodakowski (ur. 9 lipca 1823 we Lwowie, zm. 28 grudnia 1894 w Krakowie) – polski malarz realistyczny, portrecista.
Życie[edytuj | edytuj kod]
Wywodził się z rodziny prawniczej. Kontynuując tradycje rodzinne w latach 1841–1845 studiował prawo w Wiedniu[1]. Tam też uczył się malarstwa u Josepha Danhausera (1805–1845) i Franza Eybla (1806–1880). W latach 1846[2]–1867 mieszkał w Paryżu, gdzie najpierw kontynuował naukę u Leona Cognieta. Na tamtejszym Salonie w 1852 odniósł pierwszy większy sukces zdobywając medal I klasy w dziedzinie portretu za obraz przedstawiający podobiznę generała Dembińskiego w mundurze generała rewolucji węgierskiej. Jego pracownię odwiedził wówczas słynny malarz Eugène Delacroix[3].
W 1861 ożenił się z owdowiałą miłością czasów młodzieńczych – Kamilą z Salzgeberów Blühdorn, z którą miał dwoje dzieci Zygmunta i Marię Woźniakowską[4][5]. Jego prawnukiem był Jacek Woźniakowski (1920–2012), historyk sztuki, pisarz, współzałożyciel wydawnictwa „Znak”[3][6].
W 1866 został członkiem Polskiego Towarzystwa Historyczno-Literackiego w Paryżu. W rok później opuścił Paryż i powrócił do kraju[7]. Zamieszkał w majątku Pałahicze, położonym 23 km na wschód od Stanisławowa, następnie w Bortnikach po wybudowaniu wspaniałego dworu w stylu eklektycznym, 8 km na południe od Chodorowa w woj. lwowskim. Pod koniec życia osiadł w 1893 w Krakowie[8]. Mieszkał na ulicy Krupniczej 5[9][10].
W 1893 został dyrektorem i prezesem Towarzystwa Przyjaciół Sztuk Pięknych i przewodniczącym Komitetu Muzeum Narodowego. 24 grudnia 1894 został nominowany na dyrektora Szkoły Sztuk Pięknych, jednak stanowiska tego nie objął, umierając niespodziewanie cztery dni później 28 grudnia 1894 po krótkiej chorobie[11]. Pochowany został na cmentarzu Rakowickim w Krakowie, w kwaterze W-płd.-11, w grobowcu rodzinnym.
Był kawalerem Legii Honorowej, otrzymał również Krzyż Kawalerski Orderu Leopolda i Order Franciszka Józefa[12][13].
Twórczość[edytuj | edytuj kod]
Malował głównie portrety, sporadycznie obrazy historyczne (np. Wojna kokosza), rodzajowe (cykl akwarel Album Pałahickie) i animalistyczne (np. Pies Stróż). W swojej twórczości łączył elementy romantyzmu i klasycyzmu. Inspirował się sztuką antyczną i malarstwem włoskiego renesansu (Paolo Veronese). Jego portrety odznaczają się wnikliwą charakterystyką psychologiczną, precyzyjnym rysunkiem, harmonijnym układem postaci, mistrzowskim operowaniem barwą (zwłaszcza czernią i bielą) oraz świetlistą fakturą wydobywającą twarz i dłonie modela[14]. Jego dwa arcydzieła – Generał Henryk Dembiński (1852) i Portret matki (1853) – zostały nagrodzone na wystawach paryskich. Za Portret generała Henryka Dembińskiego artysta otrzymał na Salonie paryskim w 1852 medal I klasy. Portret matki został nagrodzony medalem III klasy na Wystawie Światowej w Paryżu w 1855. Oba płótna przyniosły mu europejski rozgłos.
Wybrane dzieła[edytuj | edytuj kod]
- Album Pałahickie (1867-1868),23 x 32 cm, Muzeum Lubuskie
- Autoportret przy sztalugach (1858), 60 × 45 cm, Muzeum Narodowe w Krakowie
- Chłopka międląca konopie (1859), 46 × 38 cm, Muzeum Narodowe w Warszawie
- Marszałek (1859), 56 × 46,5 cm, Muzeum Narodowe w Poznaniu
- Portret Adama Mickiewicza (1856), 125 × 95 cm, Muzeum Literatury im. Adama Mickiewicza w Warszawie
- Portret brata przyrodniego, Wiktora Rodakowskiego (1851), 59 × 47 cm, Muzeum Ziemi Tarnowskiej w Tarnowie
- Portret Babetty Singer, ciotki artysty (1851), 59 × 46,5 cm, Muzeum Narodowe w Warszawie
- Portret córki artysty, Marii Woźniakowskiej (1891), 120 × 85 cm, Lwowska Galeria Sztuki
- Portret dziewczyny z wachlarzem (1874), 118 x 76,5 cm, Kolekcja prywatna
- Portret generała Henryka Dembińskiego (1852), 178 × 139 cm, Muzeum Narodowe w Krakowie
- Portret Leona Sapiehy (1878), 119,5 × 85,5 cm, Muzeum Narodowe w Krakowie
- Portret Leonii Blüdborn (1871),101,5 × 74,5 cm, Muzeum Narodowe w Warszawie
- Portret Maksymiliana Rodakowskiego, brata artysty (1863), 109,5 x 76,5, Muzeum Narodowe w Warszawie
- Portret matki (1853), 134 × 95 cm, Muzeum Sztuki w Łodzi (Pałac Herbsta)
- Portret ojca artysty (1850), 116 × 89 cm, Muzeum Narodowe w Warszawie
- Portret Rogera Raczyńskiego (1859), 118 × 86 cm, Muzeum Narodowe w Poznaniu
- Portret siostry artysty, Wandy (1858), 121 × 91 cm, Muzeum Śląskie w Katowicach
- Portret Zofii Dzieduszyckiej (1874), 112,3 × 80 cm, Muzeum Śląskie w Katowicach
- Portret własny (1849), 56 × 46 cm, Muzeum Narodowe w Warszawie
- Portret własny (1853), 57 × 50,5 cm, Muzeum Narodowe we Wrocławiu
- Portret Włodzimierza Dzieduszyckiego (1880), 120 cm, Muzeum Narodowe w Krakowie
- Stróż (1868), 100 x 70 cm, Muzeum Sztuki w Łodzi
- Wojna kokosza (1872), 192,5 × 265 cm, Muzeum Narodowe w Warszawie
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Witz 1970 ↓, s. 87.
- ↑ Witz 1970 ↓, s. 88.
- ↑ a b Album Pałahickie. kuriergalicyjski.com. [dostęp 2023-02-04]. (pol.).
- ↑ Władysław Kozicki, Henryk Rodakowski, Warszawa 1927, s. 24.
- ↑ Z życia towarzyskiego, „Kurier Lwowski” (285), anno.onb.ac.at, 12 października 1892, s. 3 [dostęp 2022-02-20].
- ↑ Nowik Joanna, Woźniakowski odegrał rolę w zmaganich o wolną Polskę; [w:] "Polska. Dziennik Łódzki", 10 XII 2012, s. 14.
- ↑ Witz 1970 ↓, s. 89.
- ↑ Henryk Rodakowski, „Kurier Lwowski” (279), anno.onb.ac.at, 8 października 1893, s. 4 [dostęp 2022-02-20].
- ↑ Jubileusz Henryka Rodakowskiego, „Kurier Lwowski” (360), anno.onb.ac.at, 29 grudnia 1893, s. 3 [dostęp 2022-02-20].
- ↑ Kraków - Tu mieszkał Henryk Rodakowski. Atrakcje turystyczne Krakowa. Ciekawe miejsca Krakowa [online], www.polskaniezwykla.pl [dostęp 2022-02-20].
- ↑ Kronika. „Kuryer Rzeszowski”, s. 2, Nr 14 z 30 grudnia 1894.
- ↑ Marek Sołtysik: „Malarz z panów” – Henryk Rodakowski. 08-09-2022. [dostęp 2022-12-07].
- ↑ Stefania Kozakowska-Krzysztofowicz, Franciszek Stolot: Historia malarstwa polskiego. Kraków: Ryszard Kluszczyński, 2000, s. 158. ISBN 83-88080-44-X.
- ↑ Henryk Rodakowski. culture.pl. [dostęp 2023-02-04]. (pol.).
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Andrzej Ryszkiewicz, Rodakowski Henryk Hipolit. W: Polski Słownik Biograficzny. T. 31. 1988-1989.
- Sławomir Gowin, Henryk Rodakowski 1823-1894, Warszawa: Edipresse Polska, 2007, (Ludzie, Czasy, Dzieła ; 31), ISBN 978-83-7477-210-5
- Władysław Kozicki, Henryk Rodakowski, Lwów 1937.
- Anna Król, Henryk Rodakowski, Wrocław: Wydawnictwo Dolnośląskie, 2001 (W Zwierciadle Sztuki), ISBN 83-7023-890-4
- Andrzej Ryszkiewicz, Henryk Rodakowski, Warszawa: Auriga, 1962.
- Andrzej Ryszkiewicz, Henryk Rodakowski i jego otoczenie, Wrocław: Ossolineum, 1953 (Korespondencja artysty).
- Andrzej Ryszkiewicz, Henryk Rodakowski. Rysunki, Warszawa: Wydawnictwo Arkady, 1958.
- Teresa Stepnowska, Henryk Rodakowski, Warszawa: KAW, 1983 (ABC Sztuki)
- Ignacy Witz, Polscy malarze, polskie obrazy, Warszawa: Nasza Księgarnia, 1970.