Helena Janina Pajzderska
 | |
| Data i miejsce urodzenia | 16 maja 1862 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | 4 grudnia 1927 |
| Narodowość | polska |
| Język | polski |
| Dziedzina sztuki | |
Helena Janina Pajzderska z domu Boguska, primo voto Rogozińska, pseudonim „Hajota”, „Lascaro” (ur. 16 maja 1862 w Sandomierzu, zm. 4 grudnia 1927 w Warszawie) – polska pisarka, poetka, tłumaczka.
Życiorys[edytuj | edytuj kod]
Helena Janina Pajzderska urodziła się w Sandomierzu jako córka Jana Boguskiego, asesora sądu, i Emilii z Marczewskich. Po śmierci ojca zamieszkała z matką w Warszawie, gdzie uczęszczała na pensje Laury Guérin oraz Natalii Porazińskiej. Na pensjach uczyła się języków obcych, co umożliwiło jej pracę tłumaczki.
Zadebiutowała powieścią Narcyzy Ewuni, ogłoszoną w Kronice Rodzinnej 1875, gdy miała zaledwie 13 lat. Znajomości z Jadwigą Łuszczewską (Deotymą), redaktorką „Bluszczu” Marią Ilnicką oraz redaktorką Kroniki Rodzinnej, Aleksandrą Borkowską ułatwiły jej rozpoczęcie kariery literackiej. Jej utwory literackie i recenzje ukazywały się w wielu pismach. Tłumaczyła Charlesa Dickensa, Jamesa Coopera, Josepha Conrada, Herberta George’a Wellsa, Honoré de Balzac'a, Anatole’a France’a, Guy de Maupassanta oraz wielu innych pisarzy francuskich i angielskich. Pisała utwory o tematyce podróżniczej, inspirowane pobytem w Afryce.
W 1888 wyszła za mąż za Stefana Szolca-Rogozińskiego, znanego podróżnika. Wraz z mężem odbyła podróż do Afryki, na wyspę Fernando Po u wybrzeża Kamerunu. Na wyspie zakupili 500 hektarową plantację kakao i prowadzili badania nad plemieniem Bubi. Jednocześnie brali udział w wyprawach do innych krajów Afryki m.in. do Nigerii. Pisarka wzięła udział w wyprawie na wulkan Pico Basilé, najwyższy szczyt Fernando Po. Małżeństwo przebywało w Afryce do 1891.
Po powrocie do Polski pisarka złożyła wniosek o rozwód, który został przeprowadzony w 1895. Ponownie wyszła za mąż w 1904, za architekta Tomasza Pajzderskiego.
Była aktywną uczestniczką ruchu emancypacji kobiet.
W czasie I wojny światowej działała w Towarzystwie Pomocy Ofiarom Wojny.
Pochowana została na cmentarzu Powązkowskim (kwatera 73-1-23)[1].
Niektóre nowele Heleny Janiny Pajzderskiej tłumaczono na języki obce: rosyjski, czeski, serbsko-chorwacki, francuski.
Twórczość[edytuj | edytuj kod]
- Narcyzy Ewuni. Powieść oryginalnie napisana (1877)
- Poezje (1884)
- Co zwycięża! Obrazek dramatyczny w 1 odsłonie (wystawiono w Warszawie w 1886, wyd. 1888)
- Błędne koło - powieść (1888)
- W pogoni - powieść (1907)
- Dar Heliogabala (1911)
- Wyżebrana godzina (1914)
Nowele[edytuj | edytuj kod]
- Dla sławy (1880)
- Pięciolistny bez (1880)
- Nowele (1883)
- Co życie dało. Nowele i obrazki (1886) (w zbiorze m.in. Zagubiona)
- Nowele (1887) (w zbiorze m.in. Ślubna obrączka)
- On i my. Nowele (1900)
- Nowele (1906): Śni mi się…, Uśmiech losu, Psinka, Żyje, 30 września, Sen panny Joanny.
Z cyklu „Z dalekich lądów”[edytuj | edytuj kod]
- Z dalekich lądów. Nowele i opowiadania (1893). W tym: Jak cień, Ostatnia butelka.
- Powieść. Cz. 1-3 (1902)
- Rosa Nieves - opowieść (1925)
Upamiętnienie[edytuj | edytuj kod]
Pisarka została upamiętniona ulicą w Warszawie o nazwie Hajoty, położoną w dzielnicy Bielany. Nazwa została nadana 14 maja 1928 roku[2].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Cmentarz Stare Powązki: JAN BOGUSKI, [w:] Warszawskie Zabytkowe Pomniki Nagrobne [dostęp 2020-02-10].
- ↑ Ulice Twojego Miasta | Warszawa | Hajoty [online], ulicetwojegomiasta.pl [dostęp 2021-12-02].
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Dawni pisarze polscy od początków piśmiennictwa do Młodej Polski. Przewodnik biograficzny i bibliograficzny. T. Tom trzeci Mia-R. Warszawa: Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, 2001, s. 218-219. ISBN 83-02-07524-8.
- Pajzderska Helena Janina, [w:] Encyklopedia PWN [dostęp 2017-06-05].
- https://histmag.org/Pierwsze-Polki-n-krancach-swiata-10745
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Publikacje Heleny Janiny Pajzderskiej w bibliotece Polona