Hawajka kraterowa
| Chloridops kona[1] | |
| S. B. Wilson, 1888 | |
 Wyżej: ptak dorosły, niżej: ptak młodociany; autor: John Gerrard Keulemans, 1893–1900 | |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Podtyp | |
| Gromada | |
| Podgromada | |
| Infragromada | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Podrodzina | |
| Plemię | |
| Rodzaj | Chloridops |
| Gatunek | hawajka kraterowa |
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[2] | |
 | |
Hawajka kraterowa[3] (Chloridops kona) – gatunek małego ptaka z rodziny łuszczakowatych (Fringillidae). Endemit wyspy Hawaiʻi. Wymarły; ostatni okaz odłowiono w 1892.
Taksonomia[edytuj | edytuj kod]
Po raz pierwszy gatunek opisał Scott Barchard Wilson na łamach Proceedings of the Zoological Society of London w 1888, opisując przy okazji rodzaj Chloridops. Nowemu gatunkowi nadał nazwę Chloridops kona[4], podtrzymywaną obecnie (2017) przez Międzynarodowy Komitet Ornitologiczny[5]. Holotypem była samica odłowiona 21 czerwca 1887, na wysokości około 1500 m n.p.m. (5000 stóp) w dystrykcie Kona na wyspie Hawaiʻi[4]. Najprawdopodobniej rdzenni Hawajczycy nie mieli specjalnej nazwy dla hawajek kraterowych[6].
Morfologia[edytuj | edytuj kod]
Długość ciała wynosiła około 16,5–19 cm. Nie występował dymorfizm płciowy w upierzeniu. Hawajki kraterowe wyróżniały się szczególnie dużym dziobem. Walter Rothschild odnotował, że żuchwa i górna szczęka nie stykały się dokładnie, pozostawiając szczelinę u nasady dzioba. Upierzenie było w większości jaskrawe, oliwkowozielone, jaśniejsze w okolicach kloaki, a intensywniej oliwkowe na pokrywach podogonowych. Kantarek popielaty. Lotki ciemnopopielate, na chorągiewce wewnętrznej jaśniejące ku nasadzie. Pokrywy podskrzydłowe brązowopłowe z oliwkowym nalotem. Tęczówka ciemnobrązowa. Dziób szary[6].
Zasięg, ekologia[edytuj | edytuj kod]
Hawajka kraterowa była endemitem wyspy Hawaiʻi. Już w momencie odkrycia były to ptaki rzadkie; ich cały zasięg występowania obejmował blisko 4 mile kwadratowe (czyli około 10,5 km²)[7]. Przebywały głównie na obszarach zastygłej lawy, okazjonalnie zapuszczając się w bardziej otwarte obszary lasów. Kilku informacji na temat zachowania hawajek kraterowych dostarczył Robert Cyril Layton Perkins. Hawajki te prowadziły samotniczy tryb życia, poruszały się powoli. Żywiły się nasionami Santalum[6] i Myoporum sandwicense, roślin rosnących w miejscach, gdzie niegdyś zastygła lawa[8]. Według Perkinsa odgłos rozkruszania twardych łupinek nasion wspomnianych roślin był słyszalny z daleka. Henry Palmer obserwował hawajki kraterowe na wysokościach około 1000–1600 m n.p.m. (3500–5500 stóp)[6].
Status[edytuj | edytuj kod]
IUCN uznaje hawajkę kraterową za gatunek wymarły (EX, Extinct)[7]. Ostatni okaz odłowił w 1892 Perkins[8]. Przyczyny wymarcia są niejasne; najprawdopodobniej przyczyniły się do niego wprowadzone na wyspy ssaki, niszczenie środowiska i ptasia malaria[7].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Chloridops kona, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ Chloridops kona, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
- ↑ Systematyka i nazewnictwo polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Plemię: Drepanidini Cabanis, 1847 (Wersja: 2020-09-26). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2020-11-18].
- ↑ a b Scott Barchard Wilson. On Chloridops, a new Generic Form of Fringillidae from the Island of Hawaii. „Proceedings of the Zoological Society of London”, s. 218, 1888.
- ↑ Frank Gill & David Donsker: Finches, euphonias. IOC World Bird List (v7.1), 8 stycznia 2017. [dostęp 2017-02-05].
- ↑ a b c d Walter Rothschild: The avifauna of Laysan and the neighbouring islands. 1883–1900, s. 207–210.
- ↑ a b c Kona Grosbeak Chloridops kona. BirdLife International. [dostęp 2017-02-05].
- ↑ a b Julian P. Hume, Michael Walters: Extinct Birds. A&C Black, 2012, s. 305. ISBN 978-1-4081-5862-3.