Hatchback

Typowe rozmieszczenie słupków nadwozia tego samego modelu (Ford Focus I) w wersjach: 3-bryłowy sedan, 2-bryłowe kombi oraz 2-bryłowy hatchback.

Hatchback – rodzaj nadwozia samochodowego z dodatkowymi drzwiami z tyłu pojazdu umożliwiającymi dostęp do przestrzeni bagażowej i pasażerskiej[1][2][3][4][5]. W hatchbackach drugi rząd siedzeń może być składany, co pozwala na łatwe zwiększenie przestrzeni bagażowej. Spotykane są zarówno 2- jak i 3-bryłowe nadwozia typu hatchback. Tylna szyba bywa elementem pokrywy bagażnika, może być razem z nią podnoszona.

Mimo że pierwsze pojazdy z podobną konstrukcją nadwozia powstawały już w latach 30. XX wieku, określenie hatchback funkcjonuje według słownika Merriam-Webster od początku lat 70.[2] Nadwozie typu hatchback wykorzystywane jest i było przez producentów z całego świata, m.in. w: samochodach miejskich, kompaktowych aż po pojazdy klasy średniej-wyższej.

Przegląd[edytuj | edytuj kod]

Toyota Yaris III Hatchback

Wśród hatchbacków wyróżnia się wersje 3-drzwiowe (para drzwi wejściowych i pokrywa bagażnika) oraz 5-drzwiowe (czworo drzwi + pokrywa bagażnika). Jeden model może być oferowany w wielu wersjach nadwoziowych, mają one zazwyczaj wspólną płytę podłogową, układ napędowy oraz nadwozie – od pasa przedniego do słupka A. Hatchbacki mogą być wyposażone w sztywną bądź podnoszoną razem z pokrywą bagażnika półkę oddzielającą przedział osobowy od bagażowego[6].

Hatchback a kombi[edytuj | edytuj kod]

Zarówno hatchbacki jak i kombi mają zazwyczaj 2-bryłowe nadwozia. W przypadku hatchbacków dostęp do przestrzeni bagażowej możliwy jest poprzez podnoszoną do góry pokrywę bagażnika, sam przedział bagażowy zawarty w jednej z brył nadwozia jest przedłużeniem kabiny pasażerskiej – inaczej niż w przypadku nadwozia typu sedan, gdzie stanowi osobną bryłę. Nadwozie typu kombi charakteryzuje się przedłużoną linią dachu, rozwiązanie to zwiększa dostępną przestrzeń bagażową, do której dostęp możliwy jest poprzez dodatkowe drzwi – otwierane w zależności od modelu na różne sposoby (np. unoszone do góry, zawiasy zamocowane na tylnych słupkach nadwozia itp.)[7][8][9][10]. Pozostałe elementy konstrukcyjne mogą się różnić w zależności od modelu:

Słupki nadwozia: zarówno hatchback, jak i kombi mają słupki A, B oraz C nadwozia, w kombi spotykane są częściej także słupki D.

Przestrzeń bagażowa: w przypadku kombi przestrzeń bagażowa, jak i pasażerska ma możliwie największą objętość, dodatkowo mogą występować okna boczne w przedziale bagażowym. Nadwozie typu kombi charakteryzuje się także częściej prostą linią dachu prowadzoną równolegle do podwozia aż po koniec pasa tylnego nadwozia – pozwala to na uzyskanie pełnowymiarowego przedziału bagażowego[8], w hatchbackach (a zwłaszcza w liftbackach) linia dachu za słupkami C bywa często prowadzona pod kątem, pokrywa bagażnika pochylona jest pod kątem ostrym w stosunku do tylnej krawędzi pojazdu[6]. Zwis tylny jest zazwyczaj krótszy, w przedziale bagażowym stosuje się mniejsze okna, mogą one także w ogóle nie występować.

Układ siedzeń: w kombi spotyka się dwa lub trzy rzędy siedzeń, w przypadku hatchbacków jest to jeden[7] (np. MGB GT) lub dwa rzędy.

Tylne zawieszenie: w kombi bywa używana zmodyfikowana i wzmocniona konstrukcja zawieszenia[6], zabieg ten stosowany jest w celu zwiększenia ładowności, jak i zwiększenia przestrzeni bagażowej.

Według Dana Neila, dziennikarza motoryzacyjnego „New York Times”, granicę pomiędzy hatchbackiem a kombi wyznacza kąt pomiędzy tylną krawędzią pojazdu a klapą bagażnika; w przypadku kombi jest to kąt prosty[11].

Liftback – Opel Vectra B

Liftback[edytuj | edytuj kod]

Termin liftback jest marketingowym określeniem nadwozia typu hatchback, dostęp do przedziału bagażowego i pasażerskiego odbywa się w ten sam sposób. W porównaniu z hatchbackiem, pokrywa bagażnika liftbacka jest zazwyczaj dłuższa, jej linia prowadzona jest pod mniejszym kątem[7].

Pierwsze konstrukcje[edytuj | edytuj kod]

Citroën Traction Avant c.1954

W 1938 roku Citroën wprowadził na rynek model Traction Avant Commerciale[12], początkowo dostępny był z 2-częściową dzieloną pokrywą bagażnika, a od 1954 z jednoczęściową mocowaną przy użyciu zawiasów na krawędzi dachu.

W roku 1946 DeSoto wprowadziło na rynek model Suburban, był to pełnowymiarowy sedan z tradycyjną pokrywą bagażnika zamocowaną poniżej linii tylnego okna, przedział bagażowy połączony był jednak z przedziałem pasażerskim, dzięki płaskiej podłodze bagażnika i składanym tylnym rzędzie siedzeń uzyskano funkcjonalność hatchbacka[13].

Trzy lata później, w 1949 roku, Kaiser-Frazer wprowadził na rynek modele Vagabond i Traveler. Wyglądem nadwozia przypominały one współczesne im sedany, zastosowano w nich jednak niespotykaną wówczas dzieloną klapę bagażnika, składane tylne siedzenia oraz, w efekcie, brak osobnego przedziału bagażowego[14][15].

Rozkwit popularności[edytuj | edytuj kod]

Renault 4, pierwszy masowo sprzedawany hatchback, który osiągnął sukces rynkowy

Europa[edytuj | edytuj kod]

Renault 16, samochód, który spopularyzował nadwozie typu hatchback w segmencie samochodów kompaktowych[16]

W 1961 firma Renault wprowadziła na rynek samochód Renault 4, mały pojazd, w którym tylne okno znajdowało się w klapie bagażnika, której zawiasy umieszczone były na krawędzi dachu. Przez cały okres produkcji R4 określano jako małe kombi – nawet po tym, jak w latach 70. zaczął funkcjonować termin hatchback. W 1964 roku należąca do Fiata firma Autobianchi wprowadziła na rynek model Primula hatchback. Rok później, w 1965, Renault zaprezentowało model 16, kompaktowy samochód ze składaną tylną kanapą.

Także w 1965 rozpoczęto produkcję MGB-GT. Nadwozie zostało zaprojektowane przez Pininfarinę, był to pierwszy produkowany seryjnie sportowy samochód z nadwoziem tego typu. W 1972 roku na rynku pojawiły się Fiat 127 i Renault 5. Także w latach 70. powstały samochody klasy średniej-wyższej z nadwoziem hatchback takie jak: Rover SD1, Renault 30 czy też Saab 900.

Na przełomie lat 70. i 80. większość producentów samochodów miejskich i kompaktowych miała już w swojej ofercie modele z nadwoziem typu hatchback; w 1978 zadebiutował Fiat Ritmo/Strada[17] i FSO Polonez, w 1979 Citroën GSA, Lancia Delta i Opel Kadett, rok później – Ford Escort i Austin Metro. W 1983 roku wprowadzono na rynek Fiata Uno, który rok później zdobył tytuł Europejskiego Samochodu Roku[18].

Ameryka Północna[edytuj | edytuj kod]

W 1970 roku American Motors Corporation (AMC) rozpoczęło sprzedaż modelu Gremlin z nadwoziem typu hatchback (Kammback)[19]. Pojazd oparty był na płycie podłogowej modelu Hornet, jednakże przez zastosowanie ściętego tyłu w nadwoziu hatchback długość nadwozia zmalała z 4500 do 4100 mm. Od modelu na rok 1973 dostępna była także wersja hatchback większego modelu Hornet[20]. Dzięki nowemu nadwoziu i składanej tylnej kanapie możliwe było ponad dwukrotne zwiększenie przestrzeni bagażowej, z tego powodu Hornet został określony pierwszym kompaktowym hatchbackiem produkowanym przez amerykańskiego producenta[21]. Samochód mógł zostać opcjonalnie doposażony w zestaw biwakowy „Hornet Hutch”, który zmieniał pojazd w mini-kampera[22].

AMC Hornet hatchback z zestawem „Hornet Hutch”

W 1975 roku wprowadzony został na rynek kolejny model z nadwoziem typu hatchback – Pacer[23]. Trzy lata później, w 1978 nadwozie hatchback otrzymała rodzina modeli Concord[24]. W 1979 pojawił się AMC Spirit, następca modelu Gremlin, dostępny początkowo w dwóch wersjach nadwozia, hatchback „sedan” oraz „liftback” (obie z pokrywą bagażnika charakterystyczną dla hatchbacków)[25].

W 1978 roku Chrysler Corporation wprowadził na rynek dwa hatchbacki, Dodge’a Omni i Plymoutha Horizon[26].

Zobacz też[edytuj | edytuj kod]


Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ hatchback – definition by the Free Online Dictionary, Thesaurus and Encyclopedia. Thefreedictionary.com, n.d. [dostęp 2013-08-02]. (ang.).
  2. ↑ a b Hatchback – Definition from the Free Merriam-Webster Dictionary. Merriam-webster.com, 31 sierpnia 2012. [dostęp 2013-08-02]. (ang.).
  3. ↑ Hatchback definition at Dictionary.com. Dictionary.reference.com, n.d. [dostęp 2013-08-02]. (ang.).
  4. ↑ hatchback – Definition from Longman English Dictionary Online. Ldoceonline.com, n.d. [dostęp 2013-08-02]. (ang.).
  5. ↑ hatchback: definition of hatchback in Oxford dictionary (British & World English). Oxforddictionaries.com, n.d. [dostęp 2013-08-02]. (ang.).
  6. ↑ a b c Victor Hillier, Peter Coombes: Hillier’s Fundamentals of Motor Vehicle Technology: Volume 1. Wyd. 5th. Nelson Thornes, 2004, s. 11. ISBN 978-0-7487-8082-2. Cytat: The estate body, also known as station wagons in some countries, has the roofline extended to the rear of the body to enlarge its internal capacity. Folding the rear seats down gives a large floor area for the carriage of luggage or goods. Stronger suspension springs are fitted at the rear to support the extra load. Hatchback: The hatchback is generally based on a saloon body but with the boot or trunk area blended into the centre section of the body. The hatchback is therefore halfway between a saloon and estate car. This type of body is very popular due to its versatility and style. Although some hatchbacks are in fact saloon bodies with the boot or trunk effectively removed (usually the smaller cars), many hatchbacks retain the full length of the saloon but the roofline extends down to the rear of the vehicle. As with the saloon bodies, a hatchback can have two or four passenger doors, however there is a tendency to refer to hatchbacks as three or five doors because the rear compartment lid (or tailgate) is also referred to as a door on the hatchback bodies. As with the estate, the rear seats fold down to give a flat floor for the transportation of luggage or other objects. When the tailgate is closed, the luggage compartment is usually covered with a parcel shelf.. (ang.).
  7. ↑ a b c Reza N. Jaza: Vehicle dynamics: theory and applications. Springer-Verlag, 2008, s. 30–31. ISBN 978-0-387-74243-4. (ang.).
  8. ↑ a b Jack Erjavec: Automotive Technology: a Systems Approach Volume 2. Thompson Delmar Learning, 2005, s. 55. ISBN 978-1-4018-4831-6. Cytat: Liftback or Hatchback: The distinguishing feature of this vehicle is its luggage compartment, which is an extension of the passenger compartment. Access to the luggage compartment is gained through an upward opening hatch-type door. A car of this design can be a three or five door model, the third or fifth door is the rear hatch. Station Wagon: A station wagon is characterized by its roof which extends straight back, allowing a spacious interior luggage compartment in the rear. The rear door, which can be opened numerous ways depending on the model, provides access to the luggage compartment. Station wagons come in two and four-door models and have space for up to nine passengers.. (ang.).
  9. ↑ Car Design Glossary – Part 2: One-Box (Monospace or Monovolume). Car Design News. [dostęp 2011-05-11]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-12-03)]. Cytat: A three or five-door hatchback (no separate trunk compartment) is a ‘two-box’ car. (ang.).
  10. ↑ Mike Mueller: American Cars of the '50s. MBI Publishing, 2003. ISBN 978-0-7603-1712-9. (ang.).
  11. ↑ Dan Neil: The Hatchback Is Back (but Nobody Uses the H-Word). 28 kwietnia 2002. [dostęp 2013-08-02]. (ang.).
  12. ↑ Citroen Car Club: Supporting all Citroën owners and enthusiasts, in the UK and worldwide. Citroen Car Club, 2005-01-15. [dostęp 2009-04-25]. [zarchiwizowane z tego adresu (2008-11-12)]. (ang.).
  13. ↑ Byron Olsen: Station Wagons. MBI Publishing, 2000, s. 31. ISBN 978-0-7603-0632-1. (ang.).
  14. ↑ Bill Vance: Motoring Memories: Motoring Memories: Kaiser Traveler – the first hatchback. Autos.ca, 27 marca 2001. [dostęp 2012-11-11]. (ang.).
  15. ↑ Daniel Strohl: SIA Flashback – 1949 Kaiser Traveler: America’s First Hatchback. Hemmings, 23 stycznia 2011. [dostęp 2012-11-11]. (ang.).
  16. ↑ Renault historic vehicles – Renault 16. Renault, 2012. [dostęp 2012-08-04]. Cytat: The R16 was completely different from existing cars. When it first came out, it was criticized for being too original. Potential buyers were taken aback. But the barriers soon came down. The R16 was widely advertised by word of mouth and sales took off. Half-way between a station wagon and a sedan, the R16 introduced new cues in automotive design. To quote the advert, it aimed to “point the way forward”. To the extent that its unusual profile was quickly copied by its competitors. (ang.).
  17. ↑ Michael Lamm. Driving the Fiat Strada. „Popular Mechanics”. 151 (5), May 1979. [dostęp 2011-05-11]. (ang.). 
  18. ↑ Previous winners – 1984. caroftheyear.org. [dostęp 2013-08-02]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-08-22)]. (ang.).
  19. ↑ James Hinckley: The Big Book of Car Culture: The Armchair Guide to Automotive Americana. MotorBooks/MBI, 2005, s. 120–121. ISBN 978-0-7603-1965-9. (ang.).
  20. ↑ Michae Lamm. AMC: Hornet hatchback leads the lineup. „Popular Mechanics”. 138 (4), s. 118–202, October 1972. [dostęp 2013-04-30]. (ang.). 
  21. ↑ 1973 AMC Hornet. amchornet.com. [dostęp 2013-04-30]. (ang.).
  22. ↑ Daniel Strohl: From the Hemmings Nation Flickr pool – the Hornet hutchback. Hemmings Motor News, 26 lipca 2012. [dostęp 2013-04-30]. (ang.).
  23. ↑ Paul Carroll Wilson: Chrome dreams: automobile styling since 1893. Chilton Book, 1976, s. 303. ISBN 978-0-8019-6352-0. (ang.).
  24. ↑ Rich Ceppos. AMC for '78 – a V-8 for the Pacer, and now there’s Concord. „Popular Science”. 211 (4), October 1977. [dostęp 2013-04-30]. (ang.). 
  25. ↑ Gary Witzenburg. Driving the '79 American Motors models. „Popular Mechanics”. 150 (4), s. 114, 115, 164, 166, 168, October 1978. [dostęp 2013-04-30]. (ang.). 
  26. ↑ Robert Lund. Driving the Dodge Omni and Plymouth Horizon. „Popular Mechanics”. 149 (1), s. 64–65, 136, January 1978. [dostęp 2013-04-30]. (ang.). 


Typy nadwozi samochodów osobowych
współczesne
historyczne
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Hatchback&oldid=72629540”