HMS Nautilus (1914)
| Klasa | |
|---|---|
| Historia | |
| Stocznia | |
| Położenie stępki | marzec 1913 |
| Wodowanie | 16 grudnia 1914 |
Zamówiony dla  Royal Navy | |
| Dane taktyczno-techniczne | |
| Wyporność • na powierzchni • w zanurzeniu |
|
| Długość | 78,8 m |
| Szerokość | 5,4 m |
| Zanurzenie testowe | 61 m |
| Rodzaj kadłuba | dwukadłubowy |
| Napęd | |
| dwa silniki wysokoprężne po 1850 KM oraz dwa silniki elektryczne o mocy 500 KM każdy, dwie śruby | |
| Prędkość • na powierzchni • w zanurzeniu |
|
| Zasięg | Na powierzchni: 5,300 Mm przy 11 w. |
| Uzbrojenie | |
| armata uniwersalna 3-calowa (76,2) | |
| Wyrzutnie torpedowe | 8 wyrzutni torpedowych 450 mm |
| Załoga | 42 oficerów i marynarzy |
HMS Nautilus – doświadczalny okręt podwodny zamówiony przez Royal Navy w 1913. Zaprojektowany w zakładach Vickersa „Nautilus” był największym okrętem podwodnym Royal Navy ze wszystkich dotychczasowo zbudowanych, był prawie dwa razy większy od innych ówczesnych konstrukcji. „Nautilus” został zaprojektowany jako „pełnomorski” (ocean-going) okręt podwodny o dużej dzielności morskiej nawet w trudnych warunkach pogodowych. Miał także spełniać założenia tzw. fleet submarine – okrętu podwodnego współpracującego z głównymi siłami floty. Z powodu wybuchu I wojny światowej prace nad okrętem zakończono dopiero w 1917 i nie wziął on udziału w działaniach wojennych.
„Nautilus” był pierwszym brytyjskim okrętem podwodnym który otrzymał nazwę, a nie tylko oznaczenia, choć w późniejszym czasie został przemianowany na „N1”.
Geneza projektu[edytuj | edytuj kod]
Na początku pierwszego dziesięciolecia XX wieku brytyjska firma Vickers miała de facto monopol na budowę okrętów podwodnych dla Royal Navy, co wywoływało pewne zaniepokojenie w Admiralicji, która obawiała się aby taki stan rzeczy nie doprowadził do stagnacji w zakresie projektowania i budowy okrętów podwodnych. Pomimo zadowolenia z osiągów budowanego w stoczni Vickersa typu E, Admiralicja zdecydowała się na budowę szeregu licencyjnych i eksperymentalnych konstrukcji w stoczniach różnych firm. W stoczniach Scotts zamówiono trzy włoskie okręty (typ S) oraz dodatkowo jeden eksperymentalny okręt o napędzie parowym (HMS „Swordfish”), a w stoczniach Armstrong-Whitworth zamówiono cztery francuskie okręty (typ W). W stoczniach Vickersa początkowo zamówiono tylko eksperymentalnego „Nautilusa”, ale po proteście firmy, która obawiała się konkurencji ze strony dwóch pozostałych firm, dodatkowo złożono u niej zamówienie na cztery „standardowe” okręty podwodne (typ V)[1].
„Nautilus” był pierwszym konstrukcją zamówioną przez Royal Navy, która miała wypełnić zapotrzebowania na duży, pełnomorski okręt podwodny, o znacznym zasięgu ale także o dużej prędkości nawodnej (fleet submarine), mogący współpracować bezpośrednio z głównymi siłami floty[2][3][4].
Opis konstrukcji[edytuj | edytuj kod]
„Nautilus” był pierwszym brytyjskim okrętem podwodnym z podwójnym kadłubem i bez zewnętrznych zbiorników balastowych[4]. Kadłub zewnętrzny liczył prawie 79 m długości i 5,4 m szerokości, zanurzenie okrętu wynosiło prawie 8 m[2][5][6]. Wewnętrzny kadłub podzielony był poziomo i pionowo[6]. W dolnej części znajdowały się 352 akumulatory kwasowo-ołowiowe produkcji firmy Exide[4], część górna podzielona była dodatkowo na dziewięć przedziałów[6].
Napęd nawodny stanowiły dwa silniki wysokoprężne o łącznej mocy 3700 KM napędzające dwa wały śrubowe i ładujące akumulatory. Napęd podwodny stanowiły dwa silniki elektryczne o łącznej mocy 1000 KM[2][5][6].
Okręt uzbrojony był w osiem 18-calowych (450 mm) wyrzutni torped, po dwie w dziobie i na rufie oraz cztery w śródokręciu, po dwie na każdej burcie, z zapasem 16 torped[2][5][6]. Oryginalnie uzbrojony był także w przeciwlotniczą armatę 3-calową (76,2 mm) umieszczoną przed kioskiem[2][5][6], według niektórych źródeł okręt został w późniejszym czasie przezbrojony w armatę 12-funtową (76,2 mm)[6][7].
Budowa i służba[edytuj | edytuj kod]
Stępkę pod „Nautilusa” położono w marcu 1913[2][4], okręt wodowano 16 grudnia 1914[7]. Jeszcze przed jego wodowaniem został on określony jako „niezmiernie ciekawy eksperyment”, był to wówczas największy okręt podwodny na świecie, prawie dwukrotnie dłuższy od innych konstrukcji z tego okresu[4][6].
Po wodowaniu okręt nie wszedł do służby z powodu przedłużających się problemów z silnikami i większość czasu spędził w porcie, ładując akumulatory innych okrętów podwodnych[4][6]. W 1917 na życzenia Admiralicji zakończono prace nad okrętem i nigdy nie został on użyty operacyjnie[6][8].
W 1918 został przemianowany na „N1”[2][7], a 9 czerwca 1922 został sprzedany na złom[7].
Pomimo że okręt nigdy nie wszedł do służby, co nie pozwoliło na jego długotrwałą ewaluację, uważa się, że był on ważnym ogniwem pomiędzy konstrukcją małych i dużych okrętów podwodnych. W czasie jego budowy zdobyto ważne doświadczenia, które owocowały przy konstrukcji późniejszych typów okrętów podwodnych[5][6].
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
- Brytyjskie okręty podwodne typu K - późniejsze okręty podwodne typu fleet submarine
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ A. Preston, Royal.., s. 42
- ↑ a b c d e f g A. Preston, Royal.., s. 54
- ↑ M. P. Crocker, Observer's.., s. 12
- ↑ a b c d e f J. Hool, Damned.., s. 57
- ↑ a b c d e J. Hool, Damned.., s. 58
- ↑ a b c d e f g h i j k M. P. Crocker, Observer's.., s. 34-35
- ↑ a b c d J. J. Colledge., The complete..., s. 238
- ↑ A. Preston, Royal.., s. 57
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Jeremy Flack: 100 Years of Royal Navy Submarines. Wielka Brytania: Airlife, 2002. ISBN 1-84037-300-8. (ang.).
- Jack Hool, Keith Nutter: Damned Un-English Machines. Charleston: Tempus Publishing, 2003. ISBN 0-7524-2781-4. (ang.).
- Anthony Preston: The Royal Navy Submarine Service. Londyn: Conway Maritime Press, 2001. ISBN 0-85177-891-7. (ang.).
- John Parker: The Illustrated World Guide to Submarines. Londyn: Hermes House, 2007. ISBN 0-681-63606-8. (ang.).
- JJ Colledge, Ben Warlow: The Complete Record of All Fighting Ships of the Royal Navy. 2009. ISBN 978-1-935149-07-1. (ang.).
- Maurice Cocker: Observer's directory of Royal Naval submarines, 1901-1982. Londyn: F. Warne, 1982. ISBN 0-7232-2964-3. (ang.).
