Guevaryzm

Che Guevara

Guevaryzm (castryzm) – odmiana komunizmu i strategia wojny partyzanckiej stworzona przez Ernesta „Che” Guevarę, jednego z liderów rewolucji kubańskiej o marksistowsko-leninowskich poglądach[1]. Wiele ze swych poglądów zawarł w vademecum La Guerra de Guerrillas, która stała się podstawą dla tysięcy partyzantów w różnych państwach[2].

Cechy[edytuj | edytuj kod]

  • antyimperializm przejawiający się w łączenie haseł wyzwolenia narodowego i społecznego oraz w idei solidarności ciemiężonych narodów;
  • preferowanie partyzantki wiejskiej ponad partyzantkę miejską[3];
  • uznanie za główną siłę rewolucji nie tylko proletariatu miejskiego, ale przede wszystkim mas chłopskich;
  • odrzucenie pokojowej drogi do socjalizmu na rzecz walki zbrojnej typu partyzanckiego; w odróżnieniu jednak od maoistowskiej koncepcji „długotrwałej wojny ludowej”, którą inspirował się Che, guevaryści lansowali strategię tworzenia „ognisk” partyzanckich (foco guerrillero);
  • uznanie potrzeby istnienia pewnych warunków, by można było przeprowadzić rewolucję – gdy istniały "obiektywne warunki" dla rewolucji w danym kraju, mała "skupiona" partyzantka jako awangarda mogła stworzyć "subiektywne warunki" i rozpocząć ogólnokrajowe powstanie[4], jednakże warunki nie były konieczne do wybuchu powstania, mogło być tak, że to dopiero powstanie je stworzy[3];
  • dopuszczenie wprowadzania komunizmu bez walki – Che stwierdził, że linia ta powinna być pokojowa, ale "bardzo bojowa, bardzo odważna" i że można ją porzucić tylko wtedy, gdy jej orientacja na demokrację przedstawicielską zostanie podważona w populacji[5], dopiero po wyczerpaniu takich środków można rozpocząć walkę zbrojną[6];
  • wg Guevary partyzant to nie tylko żołnierz, ale zaangażowany reformator społeczny, który walczy o sprawę, zdyscyplinowany asceta. Partyzant powinien dawać przykład, który zainspiruje naśladowców, budując solidarność z chłopstwem: Guevara pisał, że chłopu trzeba zawsze pomagać technicznie, ekonomicznie, moralnie i kulturowo. Partyzanta uważał za "anioła przewodnika" dla chłopstwa[7].

Ugrupowania[edytuj | edytuj kod]

Do ugrupowań guevarystowskich zaliczały się (oprócz kubańskiego Ruchu 26 Lipca) m.in. Sandinowski Front Wyzwolenia Narodowego w Nikaragui, Armia Wyzwolenia Narodowego w Boliwii, Armia Wyzwolenia Narodowego w Kolumbii, Armia Wyzwolenia Narodowego w Peru, Powstańcze Siły Zbrojne w Gwatemali, Ruch Lewicy Rewolucyjnej w Wenezueli, Erytrejski Ludowy Front Wyzwolenia w Etiopii.

Krytyka[edytuj | edytuj kod]

Oprócz prawicowej krytyki, Guevaryzm został skrytykowany z perspektywy rewolucyjnego anarchizmu przez Abrahama Guilléna, jednego z czołowych taktyków miejskiej partyzantki w Urugwaju i Brazylii i weterana hiszpańskiej wojny domowej. Guillén twierdził, że miasta są lepszym terenem dla partyzantki niż wieś. Krytykował guevarystyczne ruchy narodowowyzwoleńcze (takie jak urugwajscy Tupamaros, jedna z wielu grup, którym pomagał jako doradca wojskowy)[8].

Zobacz też[edytuj | edytuj kod]

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Hansing, Katrin (2002). Rasta, Race and Revolution: The Emergence and Development of the Rastafari Movement in Socialist Cuba. LIT Verlag Münster. pp. 41–42. ISBN 3-8258-9600-5.
  2. ↑ Kellner, Douglas (1989). Ernesto "Che" Guevara. World Leaders Past & Present. Chelsea House Publishers. p. 81. ISBN 1-55546-835-7.
  3. ↑ a b Guerrilla Warfare, s. 7.
  4. ↑ Guevara (1965): El socialismo y el hombre en Cuba. [online], www.marxists.org [dostęp 2024-02-16].
  5. ↑ Domingo Alberto Rangel: Ingobernable. [dostęp 2024-02-16].
  6. ↑ Moreno, Jose A. (1970). "Che Guevara on Guerrilla Warfare: Doctrine, Practice and Evaluation". Comparative Studies in Society and History. Cambridge University Press. 12 (2): 115. doi:10.1017/S0010417500005703. S2CID 145514267.
  7. ↑ Guerrilla Warfare, s. 39
  8. ↑ Timothy P. Wickham-Crowley, Guerrillas and revolution in Latin America : a comparative study of insurgents and regimes since 1956 /, Princeton University Press,, 1992, ISBN 978-0-691-07885-4 [dostęp 2024-02-16].

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

  • Marcin Florian Gawrycki. Kuba i rewolucja w Ameryce Łacińskiej. Toruń 2004
  • Zbigniew M. Kowalewski, Guerilla latynoamerykańska. Wrocław 1978
  • Jarosław Tomasiewicz, Zło w imię dobra. Zjawisko przemocy w polityce. Warszawa 2009
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Guevaryzm&oldid=72894111”