Grzybica

Grzybice
mycosis
ilustracja
Klasyfikacje
ICD-10

B35-B49

Grzybice (łac. mycoses), zwane też mykozami – grupa wysoce zaraźliwych chorób zakaźnych ludzi i zwierząt wywołana przez grzyby mikroskopijne. Wywołuje je około 200 gatunków z 250 tys. opisanych gatunków grzybów[1]. Są to głównie dermatofity (grzyby niedoskonałe – fungi imperfecti) i grzyby drożdżopodobne, rzadko grzyby pleśniowe (potocznie pleśnie). Spośród dermatofitów najczęściej atakują grzyby zoofilne (zwierzęce) i antropofilne (ludzkie), a sporadycznie geofilne (glebowe)[2]. W krajach środkowoeuropejskiech obserwuje się stopniowe zwiększenie występowania grzybic spowodowanych przez dermatofity antropofilne[3]. Dermatofity zoofilne – w odróżnieniu od antropofilnych – powodują zmiany skórne o znacznie większym odczynie zapalnym. W związku z dużą zmiennością grzybów powodujących schorzenie ich klasyfikacje napotykają trudności. Dlatego w dermatologii wszystkie choroby skóry i jej przydatków zwane grzybicami właściwymi określa się mianem tinea, niezależnie od grzyba wywołującego zakażenie[4].

Czynniki sprzyjające wystąpieniu grzybic[edytuj | edytuj kod]

  • nowotwory[5]
  • antybiotykoterapia
  • awitaminozy grupy B
  • oparzenia
  • sterydoterapia
  • zaburzenia hormonalne w przebiegu niewydolności lub braku śledziony, cukrzycy, otyłości
  • zaburzenia odporności typu komórkowego wrodzone i nabyte
  • niedobór IgA
  • niedobór żelaza i/lub cynku
  • nadmierna wilgotność skóry
  • zaniedbania higieniczne
  • atopia
  • stany obniżonej odporności i ogólnego wyniszczenia organizmu
  • wiek (niemowlęcy i starczy)
  • ciąża

Podział grzybic[edytuj | edytuj kod]

Grzybica paznokcia

Można również spotkać się z podziałem grzybic skóry na: grzybice skóry owłosionej (grzybica strzygąca powierzchowna owłosionej skóry głowy, grzybica drobnozarodnikowa powierzchowna owłosionej skóry głowy, grzybica woszczynowa owłosionej skóry głowy, odmiana z odczynem zapalnym wywołana przez grzyby zoofilne)[6] i nieowłosionej (przewlekła grzybica skóry gładkiej, grzybica pachwin)[7]; grzybic narządowych ze względu na organ zainfekowany.

Podział ze względu na nazwę naukową[edytuj | edytuj kod]

Powszechny jest, szczególnie w literaturze medycznej i weterynaryjnej, podział ze względu na naukową nazwę choroby, która jest związana z czynnikiem etiologicznym. Jest on jednak mało popularny ze względu na brak możliwości rozpoznania klinicznego patogenu, który wywołał daną grzybicę.

Podział według pochodzenia zakażenia[edytuj | edytuj kod]

Epidemiologia[edytuj | edytuj kod]

Najbardziej rozpowszechnionym typem grzybicy jest grzybica stóp – 15–30% ogółu populacji[8]. W niektórych grupach społecznych – jak górnicy czy sportowcy – zachorowalność sięga 70%. Równie częstym schorzeniem jest grzybica paznokci – do 40% wszystkich zakażeń grzybicznych[9]. Obecnie w Polsce prawie nie stwierdza się zachorowania na grzybicę woszczyznową, która jest nadal powszechnym schorzeniem w Afryce. Z drugiej strony wzrasta liczba zachorowań na drożdżyce (candidiasis) i wskutek zakażenia pleśniowcami. Głównych przyczyn tego zjawiska upatruje się z powszechnie stosowanej antybiotykoterapii, lekach immunosupresyjnych oraz w zakażeniach wirusem HIV[10].

Objawy[edytuj | edytuj kod]

W przypadku grzybic skóry (w tym grzybicy pachwin ze swędzącymi zmianami rumieniowymi w okolicach pachwin) są to: świąd, łuszczenie się skóry, miejscowe zaczerwienie oraz wykwity pęcherzykowe i krostkowe bądź grudki. Natomiast wyprzeniowe ogniska, maceracja naskórka, swędzące pęcherzyki wraz z pęknięciami w przestrzeniach międzypalcowych są zmianami typowymi dla grzybicy stóp. Grzybica paznokci klinicznie charakteryzuje się białożółtym, żółtobrunatnym lub zielonkawym, a także zgrubiałym paznokciem o postrzępionym brzegu i kruszącą się płytką paznokcia[potrzebny przypis]. W przypadku grzybic głębokich: objawy narządowe, biegunka.

Leczenie[edytuj | edytuj kod]

Leki użytku zewnętrznego (w pierwszym przypadku) i doustne (w obu).

Polieny[edytuj | edytuj kod]

  • nystatyna – zbyt toksyczna, by stosować ją ogólnoustrojowo; podawana w formie tabletek, zawiesin, maści, tabletek do ssania i pudrów. Nie wchłania się z przewodu pokarmowego. Stosowana jest przy kandydozach błon śluzowych. Jej działanie polega na zwiększeniu przepuszczalności błony komórkowej grzybów, co powoduje wypływ cytozolu i organelli komórkowych. Nie stwierdzono szczepów opornych na nystatynę.
  • amfoterycyna – zachowuje się podobnie do nystatyny, tzn. nie wchłania się z przewodu pokarmowego, podawana jest w tabletkach, kremach, pudrach i zawiesinach. Jest mniej toksyczna więc przy podawaniu parenteralnym służy do leczenia kandydioz układowych i grzybic egzotycznych.
  • natamycyna – blokuje przepuszczalność błony komórkowej grzybów w wyniku wiązania się z jej składnikami, głównie z ergosterolem. Działa przede wszystkim na drożdżaki z rodzaju Candida oraz na rzęsistka pochwowego.

Azole[edytuj | edytuj kod]

  • ketokonazol
  • imidazol i jego pochodne:
    • mikonazol – imidazolu. Podawany doustnie powoduje hamowanie syntezy składników ściany komórkowej i wzrost przepuszczalności. Skuteczny w leczeniu zakażeń drożdżakami i gronkowcami. Rzadko spotyka się szczepy oporne na mikonazol.
    • ekonazol – hamując syntezę ergosterolu, uszkadza błonę komórkową grzyba, co zwiększa jej przepuszczalność dla substancji szkodliwych dla jego komórki; hamuje procesy oksydacyjne przejawiające się zmianami w mitochondriach, blokuje syntezę RNA i białek w komórce grzyba. Stosowany miejscowo łatwo wnika do naskórka i powierzchownych warstw skóry właściwej, praktycznie nie wykazuje działania ogólnoustrojowego.
    • klotrimazol – praktycznie nie wchłania się przez skórę, tylko w niewielkim stopniu wchłania się przez błony śluzowe. Klotrimazol hamuje syntezę ergosterolu niezbędnego do budowy błony komórkowej grzybów, co powoduje zaburzenia jej przepuszczalności i lizę (rozkład) komórki.
  • flukonazol – tiazol stosowany w terapii przerywanej lub ciągłej. Nie wiąże się z białkami osocza i rozpuszcza się w wodzie. Długi czas półtrwania ułatwia jego stosowanie. Jest skuteczny w leczeniu zakażeń grzybami z gatunku Candida.
  • itrakonazol – pochodna triazolu, zaburza syntezę ergosterolu błony komórkowej grzyba, powodując zmianę jej przepuszczalności oraz zaburzenie syntezy chityny, a w konsekwencji zahamowanie wzrostu i obumarcie komórki grzyba.

Antymetabolity[edytuj | edytuj kod]

 Zobacz więcej w artykule Antymetabolit, w sekcji Choroby zakaźne.

Medycyna niekonwencjonalna[edytuj | edytuj kod]

Po wcześniejszej konsultacji z lekarzem, możliwe jest wspomaganie tradycyjnego leczenia grzybicy poprzez terapię ziołową.

Najczęściej stosowane leki to:

Leczenie grzybicy ziołami[edytuj | edytuj kod]

Leki ziołowe pełnią rolę uzupełniającą przy równoczesnym leczeniu przeciwgrzybicznym. Głównym zadaniem leków ziołowych jest poprawa krążenia krwi i zmniejszenia potliwości stóp, która sprzyja pojawianiu i rozwijaniu się grzybicy stóp. Do popularnych preparatów tworzonych na bazie ziół należą między innymi:

  • Alliostabil,
  • Biostymina,
  • Bellegot (stosowany głównie w leczeniu nerwic – skuteczny w walce z grzybicą)
  • Glistnik (jaskółcze ziele) – do celów leczniczych stosuje się korzeń i ziele, w których znajdują się alkaloidy i flawonoidy – wykazujące działanie przeciwgrzybiczne[11]

Zapobieganie[edytuj | edytuj kod]

Podstawą zapobiegania wystąpieniu grzybicy jest higiena osobista, tj. dokładne wycieranie fałdów między palcami oraz noszenie klapek na basenie, saunie czy w łaźniach, używanie własnego ręcznika, odzieży i butów oraz regularne zmienianie odzieży. W przypadku grzybicy pachwin pośrednie znaczenie ma także otyłość. Ze względu na fakt, że grzybicy sprzyjają defekty immunologiczne, należy dbać o całościowy stan zdrowia i właściwą pracę układu odpornościowego. Równie istotne jest noszenie wygodnych i przewiewnych ubrań oraz butów, a w przypadku grzybicy paznokci – unikanie skaleczeń płytki paznokcia, które podnoszą ryzyko zachorowania[potrzebny przypis]. Niezbędne jest także unikanie kontaktu z osobami, u których grzybica już wystąpiła. Schorzenie jest bowiem niebezpieczne z epidemiologicznego punktu widzenia – podnosząc ryzyko zarażenia się od innej osoby, ale też grożąc zakażeniem kolejnych partii ciała u chorego.

Zobacz też[edytuj | edytuj kod]

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Grzybice skóry, [w:] Choroby skóry, red. A. Zalewska-Janowska, H. Błaszczyk, Warszawa 2009, s. 42.
  2. ↑ Grzybice, [w:] Dermatologia w praktyce, red. M. Błaszczyk-Kostanecka, H. Wolska, Warszawa 2009, s. 75.
  3. ↑ Grzybice, [w:] Choroby skóry i choroby przenoszone drogą płciową, red. S. Jabłońska, S. Majewski, Warszawa 2005, s. 37.
  4. ↑ Grzybice, [w:] Dermatologia w praktyce, red. M. Błaszczyk-Kostanecka, H. Wolska, Warszawa 2009, s. 76.
  5. ↑ Gerd. Herold: Medycyna wewnętrzna. Repetytorium dla studentów medycyny i lekarzy. Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 2004, s. 443. ISBN 83-200-3018-8.
  6. ↑ Grzybice, [w:] Dermatologia w praktyce, red. M. Błaszczyk-Kostanecka, H. Wolska, Warszawa 2009, s. 78–81.
  7. ↑ Grzybice, [w:] Dermatologia w praktyce, red. M. Błaszczyk-Kostanecka, H. Wolska, Warszawa 2009, s. 82–84.
  8. ↑ Grzybice, [w:] Dermatologia w praktyce, red. M. Błaszczyk-Kostanecka, H. Wolska, Warszawa 2009, s. 75.
  9. ↑ A. Hryncewicz-Gwóźdź, E. Plomer-Niezgoda, J. Maj, Grzybica stóp, rąk i paznokci – epidemiologia, objawy, leczenie. Mikologia Lekarska 2005, nr 1(12), 57-62.
  10. ↑ Grzybice , [w:] Dermatologia w praktyce, red. M. Błaszczyk-Kostanecka, H. Wolska, Warszawa 2009, s. 75.
  11. ↑ Marek Krześniak, Glistnik jaskółcze ziele, „Echa Leśne” (6), czerwiec 2009, ISSN 1230-0071.

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

  • Lakshman P. Samaranayake: Podstawy mikrobiologii dla stomatologów. Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 2004. ISBN 83-200-2919-8.
  • Anna Zalewska-Janowska, Honorata Błaszczyk, Choroby skóry, Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 2009, ISBN 978-83-200-3760-9, OCLC 297835794.
  • Choroby skóry i choroby przenoszone drogą płciową, red. S. Jabłońska, S. Majewski, Warszawa 2005. ISBN 83-200-3051-X.
  • Dermatologia w praktyce, red. M. Błaszczyk-Kostanecka, H. Wolska, Warszawa 2009. ISBN 83-200-2955-4.

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

Przeczytaj ostrzeżenie dotyczące informacji medycznych i pokrewnych zamieszczonych w Wikipedii.

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Grzybica&oldid=72981544”