Grigorij Stary
 | |
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data śmierci | |
| przewodniczący Rady Komisarzy Ludowych Mołdawskiej ASRR | |
| Okres | od 1926-1928 |
| Przynależność polityczna | |
| Poprzednik | |
| Następca | |
Grigorij Iwanowicz Stary, wł. Grigorij Iwanowicz Borisow (ur. 27 listopada?/9 grudnia 1880 w Bozieni, zm. 11 października 1937) – rosyjski robotnik i działacz socjalistyczny. Przewodniczący Rady Komisarzy Ludowych Mołdawskiej Autonomicznej Republiki Radzieckiej w latach 1926–1928 i ponownie w 1932. Aresztowany i rozstrzelany w czasie wielkiej czystki.
Biografia[edytuj | edytuj kod]
Był synem robotnika kolejowego[1]. Sam zaczął pracować w wieku siedmiu lat. Ukończył szkołę rzemieślniczą w Lăpușnej, uzyskując zawód stolarza[2]. Od 1895 pracował w warsztatach kolejowych w Kijowie. W wieku dwudziestu lat związał się z ruchem socjaldemokratycznym[1]. Podczas rewolucji 1905 działał w Kijowie, Rostowie, Mikołajowie, Krzemieńczuku, Mariupolu, Połtawie i w różnych miejscowościach Donbasu[2], był wielokrotnie zatrzymywany przez policję[1]. W grudniu tego roku brał udział w zbrojnym powstaniu w Gorłówce[1]. Uznany za szczególnie niebezpiecznego przestępcę, został skazany w 1908 i dwa lata był więziony w Bachmucie w jednoosobowej celi[2]. Po zwolnieniu otrzymał nakaz osiedlenia się w Benderach pod nadzorem policyjnym. W kontakcie z organizacją bolszewików w Odessie rozpowszechniał idee socjaldemokratyczne wśród robotników miejscowego węzła kolejowego. W 1912 kierował strajkiem w miejscowych magazynach kolejowych, ogłoszonym na znak solidarności z krwawym stłumieniem protestu robotników nad Leną[2].
Na początku I wojny światowej zmobilizowany do armii rosyjskiej. Po rewolucji lutowej był członkiem komitetu żołnierskiego 11. armii. Wstąpił do partii bolszewickiej w 1918. Działał w Besarabii; między styczniem a lutym 1918 dowodził siłami bolszewickimi w przegranej bitwie o Bendery, broniąc miasta przed wkraczającymi do Besarabii wojskami rumuńskimi[1]. W latach 1918–1921 stał na czele nielegalnego, podziemnego komitetu partii bolszewickiej w Benderach[2], kierował bolszewickimi oddziałami partyzanckimi w Besarabii, dążącymi do wyparcia Rumunów z regionu i przyłączenia go do bolszewickiej Rosji. W maju 1919 dowodził nieudanym powstaniem w Benderach[1], za co został w Rumunii zaocznie skazany na śmierć[2]. Od 1919 do 1921 był członkiem besarabskiego komitetu obwodowego Komunistycznej Partii (bolszewików) Ukrainy, a równocześnie w latach 1920–1921 przewodniczącym powiatowego komitetu partyjnego w Tyraspolu[2].
Od 1921 działał w strukturach partyjnych na Ukrainie[1]. W latach 1922–1924 był słuchaczem Uniwersytetu Komunistycznego im. Swierdłowa[2]. Po utworzeniu Mołdawskiej Autonomicznej Socjalistycznej Republiki Radzieckiej został przewodniczącym mołdawskiego komitetu rewolucyjnego (rewkomu), po roku przeszedł na stanowisko przewodniczącego Centralnego Komitetu Wykonawczego Mołdawskiej ASRR. Od 1926 do 1928 i ponownie w 1932 kierował Radą Komisarzy Ludowych Mołdawskiej ASRR[1], następnie do 1937 był szefem Centralnego Komitetu Wykonawczego. Był redaktorem wydawanego w republice w języku mołdawskim pisma „Czerwony oracz” („Plugarul roșu”)[2].
W 1935 jako pierwszy przedstawiciel Mołdawskiej ASRR otrzymał Order Lenina „za wyróżniające się sukcesy w obszarze gospodarstwa wiejskiego”[2].
Podczas wielkiej czystki 22 czerwca 1937 został aresztowany, w październiku tego samego roku skazany na śmierć i rozstrzelany[1]. W 1955 został oficjalnie zrehabilitowany[1].
Upamiętnienie[edytuj | edytuj kod]
Grigorij Stary jest od 1967 patronem ulicy w Benderach oraz miejscowego magazynu kolejowego. W mieście tym znajdowało się również muzeum poświęcone pamięci jego oraz innego bolszewickiego działacza z Besarabii, Pawła Tkaczenki[2].
W 1964 imieniem Starego nazwano ulicę w Kiszyniowie w dzielnicy Botanica, następnie zmienioną na ul. Sarmizedzetusa[2].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
