Gorzyce (gmina w województwie śląskim)
| gmina wiejska | |||
 Urząd gminy w Gorzycach | |||
| |||
| Państwo | |||
|---|---|---|---|
| Województwo | |||
| Powiat | |||
| TERC | 2415062 | ||
| Wójt | Daniel Jakubczyk (od 2014) | ||
| Powierzchnia | 64,58 km² | ||
| Populacja (30.06.2016) • liczba ludności |
| ||
| • gęstość | 325,1 os./km² | ||
| Nr kierunkowy | 32 | ||
| Tablice rejestracyjne | SWD | ||
Adres urzędu: ul. Kościelna 1544-350 Gorzyce | |||
Położenie na mapie powiatu wodzisławskiego  | |||
Położenie na mapie Polski  | |||
Położenie na mapie województwa śląskiego  | |||
 49°58′N 18°24′E/49,959167 18,398611 | |||
| Strona internetowa | |||
Gorzyce – gmina wiejska w Polsce położona w województwie śląskim, w powiecie wodzisławskim. W latach 1975–1998 gmina administracyjnie należała do województwa katowickiego.
Siedziba gminy to Gorzyce.
Według danych z 31 grudnia 2015[2] gminę zamieszkiwało 20 866 osób. Natomiast według danych z 31 grudnia 2017 roku[3] gminę zamieszkiwało 21100 osób.
Historia[edytuj | edytuj kod]
Najstarsze ślady osadnictwa na terenie dzisiejszej gminy Gorzyce pochodzą z epoki kamienia (mezolitu i neolitu). Również liczne późniejsze znaleziska świadczą o pradawnym osadnictwie w regionie Gorzyc. Związane jest to niewątpliwie z bliskością Bramy Morawskiej, miejsca przez które od pradawnych czasów dokonywała się ekspansja ludności na północ. Również najstarsze zachowane wzmianki o istniejących skupiskach ludności świadczą o gęstej jak na owe czasy sieci osadniczej.
Większość wsi z terenu obecnej gminy Gorzyce wzmiankowanych jest już w połowie XIII wieku. Są to osady ujęte w wykazie miejscowości płacących dziesięcinę w kolegiacie Krzyża Świętego w Opolu. Do miejscowości tych należały: Bełsznica, Bluszczów, Odra, Olza i Kamień. Część wsi płaciła dziesięcinę w kolegiacie w Tyńcu (Gorzyce, Uchylsko). Nie znaczy to, że pozostałe wsie w tym czasie jeszcze nie istniały. Przeprowadzone przez Ludwika Musioła analizy źródłowe podają przykład Rogowa, niewspomnianego w ww. wykazach, a prawdopodobnie istniejącego już w XIII wieku.
Teren obecnej gminy Gorzyce początkowo związany był z księstwem raciborskim i jego historią. Większość z nich poprzez nadania książęce stała się własnością prywatną-rycerską, przechodzącą szybko z rąk do rąk. W XIV, XV i XVI wieku część ziem księstwa raciborskiego została wydzielona uzyskując samodzielność. I tak do ziem wodzisławskiego państwa stanowego należały: Czyżowice, Turza, Gorzyczki, Uchylsko (w 1532 również Gorzyce). Do państwa bogumińskiego należały: Gorzyce, Olza, Odra, Bełsznica; do ziem księstwa raciborskiego: Rogów, Kamień, Bluszczów.
Wśród znaczniejszych właścicieli opisywanych terenów wymienić należy rodzinę Fragstein, Larisch (właściciele Gorzyczek, Rogowa), Arco (Gorzyce) czy Henckel von Donnersmarck. W 1741 roku przeprowadzony został nowy podział na powiaty. Wówczas ziemię wodzisławską i bogumińską włączono do powiatu pszczyńskiego, pozostałe do raciborskiego. W 1816 roku utworzono powiat rybnicki w skład którego weszły: Czyżowice i Turza. Gorzyce, Gorzyczki, Uchylsko i Olza weszły w skład powiatu raciborskiego. W 1922 r. do powiatu rybnickiego przyłączono Gorzyce, Gorzyczki, Uchylsko, Rogów, Bełsznicę, Bluszczów, Kamień, Odrę i Olzę. W 1954 r. miejscowości te znalazły się w powiecie wodzisławskim.
Na terenie wsi Olza znajduje się Kolonia Olecka (potocznie nazywana „familokami”), składająca się z zabytkowych domów mieszkalnych z początku XX wieku[4]. Wszystkie obiekty wzniesiono z czerwonej cegły i nakryto czerwoną dachówką. Dwukondygnacyjne budynki rozlokowano symetrycznie do siebie, nadając osiedlu plac zbliżony do litery „T”. Budynek przy ul. Dworcowej 100 wyburzono po II wojnie światowej, a budynek przy ul. Dworcowej 96 został rozebrany po pożarze w 2016 roku[5].
W 1972 roku utworzona została gmina Gorzyce w powiecie wodzisławskim. Od 1 stycznia 1999 roku gmina jest częścią województwa śląskiego i powiatu wodzisławskiego[6].
Struktura powierzchni[edytuj | edytuj kod]
Według danych z roku 2010 gmina Gorzyce ma obszar 64,47 km², w tym:
- użytki rolne: 65%
- użytki leśne: 13%
Gmina stanowi 22,47% powierzchni powiatu.
Geografia[edytuj | edytuj kod]
Gmina Gorzyce znajduje się na skraju Doliny Nadodrzańskiej i Wyżyny Śląskiej. Na zachodzie granicę gminy wyznacza Odra, na południu od Czech oddziela ją Olza. Teren gminy jest zróżnicowany pod względem wysokości terenu. Występują tereny nizinne w pobliżu rzek Odry i Olzy oraz tereny pagórkowate w rejonie północno-wschodnim. Średnia wysokość terenu wynosi ok. 260–280 m n.p.m. Na południu gminy na granicy Olzy i Uchylska znajduje się kilka jezior połączonych groblami. Spośród terenów leśnych gminy największe występują na pograniczu Czyżowic i Rogowa, tzw. Rogowski las.
Rzeki[edytuj | edytuj kod]
Transport[edytuj | edytuj kod]
Drogi[edytuj | edytuj kod]
Przez gminę biegnie droga krajowa nr 78, która w kierunku południowym prowadzi do Chałupek, natomiast w kierunku północnym biegnie w kierunku Wodzisławia Śląskiego, Rybnika i Gliwic.
Na terenie gminy, w Gorzyczkach kończy się autostrada A1, tamże znajduje się też węzeł autostradowy Gorzyce.
Kolej[edytuj | edytuj kod]
Na terenie gminy znajduje się linia kolejowa nr 158 Rybnik Towarowy – Chałupki, z przystankami osobowymi w Czyżowicach i Bełsznicy oraz stacją kolejową w Olzie z których odjeżdżają pociągi Kolei Śląskich.
Istniała również linia kolejowa nr 159, której fragment przebiegał przez Turzę Śląską, gdzie znajdowała się stacja. W 1997 roku zawieszono na tej linii przewozy pasażerskie, a w 1999 towarowe[7].
Demografia[edytuj | edytuj kod]
Dane z 31 grudnia 2010:
| Opis | Ogółem | Kobiety | Mężczyźni | |||
|---|---|---|---|---|---|---|
| Jednostka | osób | % | osób | % | osób | % |
| Populacja | 20 119 | 100 | 10 236 | 50,9 | 9 883 | 49,1 |
| Gęstość zaludnienia [mieszk./km²] | 312,1 | 158,8 | 153,3 | |||
- Piramida wieku mieszkańców gminy Gorzyce w 2014 roku[1].
Miejscowości w gminie[edytuj | edytuj kod]
- Gorzyce
- Czyżowice
- Turza Śląska
- Rogów
- Bełsznica
- Gorzyczki
- Uchylsko
- Osiny
- Bluszczów
- Olza
- Odra
- Kolonia Fryderyk
Nieistniejące:
Sąsiednie gminy[edytuj | edytuj kod]
Godów, Krzyżanowice, Lubomia, Wodzisław Śląski. Gmina sąsiaduje z Czechami.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b Gmina Gorzyce w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2016-03-16], liczba ludności w oparciu o dane GUS.
- ↑ Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2016 r. Stan w dniu 31.12.2015 r.. Główny Urząd statystyczny. s. 137. [dostęp 2016-10-13]. (pol.).
- ↑ Gmina Gorzyce w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2020-02-27], liczba ludności w oparciu o dane GUS.
- ↑ Michał Bulsa, Patronackie osiedla robotnicze. Tom 2: Zagłębie Dąbrowskie, Ziemia Rybnicka, Ziemia Wodzisławska, Łódź 2023, s. 145.
- ↑ Michał Bulsa, Kolonia Olecka w Olzie oraz Osiedle Anna w Pszowie jako przykłady osiedli robotniczych powiatu wodzisławskiego, „Wiadomości Konserwatorskie Województwa Śląskiego” 2023, t. 15, s. 292-297.
- ↑ P. Pawlica, Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Gorzyce, [w:] „U nas”, wrzesień 2004.
- ↑ Ogólnopolska Baza Kolejowa. kolej.one.pl. [dostęp 2012-02-17]. (pol.).
- Siedziba gminy: Gorzyce
| Inne miejscowości |
|---|
