Wyszatyce (gmina)
| gmina wiejska | |||
| 1940–1944[1] | |||
| Państwo | |||
|---|---|---|---|
| Dystrykt | |||
| Powiat | |||
| Data powstania | 13 lipca 1940 | ||
| Data likwidacji | 22 sierpnia 1944 | ||
| Siedziba | |||
| Populacja (1943) • liczba ludności |
| ||
| Szczegółowy podział administracyjny (1943) | |||
| |||
Gmina Wyszatyce (do 1940 i od 1944 gmina Żurawica) – dawna gmina wiejska funkcjonująca w latach 1940–1944 pod okupacją niemiecką w Polsce. Siedzibą gminy były Wyszatyce.
Gmina Wyszatyce została utworzona przez władze hitlerowskie latem 1940 w Landkreis Jaroslau (Generalne Gubernatorstwo) z części obszaru zniesionej gminy Żurawica, w związku z włączeniem jej siedziby Żurawicy, a także gromad Buszkowice i Buszkowiczki, do nowo utworzonego miasta Deutsch-Przemysl (wschodnia graica miasta biegła na Żurawiance)[2]. Siedzibę gminy Żurawica przeniesiono do Wyszatyc, a nowa gmina objęła cztery gromady ze zniesionej gminy Żurawica – Wyszatyce, Bolestraszyce, Dusowce i Walawa (dwie pierwsze należały przed wojną do gminy Żurawica, a dwie kolejne do gminie Stubno[3]), a także gromadę Małkowice z gminy Orzechowce[4].
Wraz z wybuchem wojny niemiecko-radzieckiej 22 czerwca 1941 tereny obwodu lwowskiego zostały zajęte przez wojska niemieckie, a Galicja Wschodnia weszła 1 sierpnia 1941 w skład Generalnego Gubernatorstwa (GG)[5]. Na mocy dekretu Adolfa Hitlera z 1 sierpnia 1941 prawie cały obszar Galicji Wschodniej utworzył nowy dystrykt o nazwie Dystrykt Galicja, jednak obszar przedwojennego powiatu przemyskiego (rejony: birczański, chyrowski, dobromilski, medycki i przemyski) włączono do dystryktu krakowskiego, tworząc z nich Landkreis Przemysl. W związku z utworzeniem Landkreis Przemysl, dołączono do niego południowe pasmo Landkreis Jaroslau (położoną na północ od Sanu część przedwojennego powiatu przemyskiego), w tym gminę Wyszatyce[4].
W 1943 roku gmina Wyszatyce liczyła 5835 mieszkańców[6].
Po zajęciu prawobrzeżnych terenów Landkreis Przemysl przez Armię Czerwoną 23 lipca 1944, zostały one włączone ponownie do ZSRR (reaktywowano tam m.in. przemyski), przez co gmina Wyszatyce powróciła przejściowo do Landkreis Jaroslau. Jednak już w październiku 1944, w wyniku wytyczenia granicy między ZSRR a Polską, zachodnia część rejonu przemyskiego powróciła do Polski[7]. Powrócono równocześnie do stanu administracyjnego sprzed wojny, przywracając w reaktywowanym powiecie przemyskim gminę Żurawica (wsie włączone do Przemyśla zostały ponownie z niego wyłączone) w składzie sprzed wojny[8], zwiększoną jedynie o gromadę Dusowce[9]. Reset wszedł w życie 22 sierpnia 1944[10].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Jednostka poza administracją polską.
- ↑ Rozporządzenie z dnia 27 czerwca 1940 r. (Dziennik Rozporządzeń dla Generalnego Gubernatorstwa, Nr. 1, str. 217)
- ↑ Ponieważ granicę między GG a ZSRR (rejonem medyckim) wytyczono na Wiarze, większa część gminy Stubno weszła w skład ZSRR, oprócz Dusowiec i Walawy, położonych na lewym brzegu Wiaru, które weszły w skład GG i funkcjonującej tam gminy Żurawica
- ↑ a b Jan Różański – "Przemyśl w latach drugiej wojny światowej", w: "Tysiąc lat Przemyśla" tom II, PWN, Warszawa Kraków 1974
- ↑ Grzegorz Mazur, Jerzy Skwara, Jerzy Węgierski, Kronika 2350 dni wojny i okupacji Lwowa
- ↑ Amtliches Gemeinde- und Dorfverzeichnis fuer das GG
- ↑ 1944 рік в історії (history.org.ua)
- ↑ Bolestraszyce, Buszkowice, Buszkowiczki, Walawa, Wyszatyce i Żurawica
- ↑ wg Wykazu Gromad Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej według stanu z dnia 1.VII 1952 r., PRL, GUS, Warszawa
- ↑ Dz.U. z 1944 r. nr 2, poz. 8