Wojkowice Kościelne (gmina)

Wojkowice Kościelne
gmina wiejska
1867-1941, (de jure 1867-1949) i 1973–75[1]
Ilustracja
Państwo

 Polska

Województwo

1919–39: kieleckie (II RP)
1946-49: śląskie
1973–75: katowickie

Powiat

będziński (do 1975)

Data powstania

1 stycznia?/13 stycznia 1867;
1 stycznia 1973

Data likwidacji

15 marca 1941
(1 stycznia 1950);
27 maja 1975

Siedziba

Wojkowice Kościelne
Ząbkowice

Powierzchnia (1974)

49,92[2] km²

Populacja (1974)
• liczba ludności


5.336[3]

Szczegółowy podział administracyjny (1973)
Liczba gromad

6

brak współrzędnych

Wojkowice Kościelne – dawna gmina wiejska, istniejąca de facto w latach 1867–1941, a formalnie do w latach 1867–1949, ponadto w nowej odsłonie w latach 1973–75 w Kieleckiem i Katowickiem. Siedzibą gminy były Wojkowice Kościelne, po II wojnie światowej Ząbkowice.

Pierwsza odsłona[edytuj | edytuj kod]

Królestwo Polskie[edytuj | edytuj kod]

Gmina Wojkowice Kościelne powstała 1 stycznia?/13 stycznia 1867 w związku z reformą gminną w Królestwie Polskim. Należała do powiatu będzińskiego w guberni piotrkowskiej[4][5].

Okupacja austriacka i niemiecka[edytuj | edytuj kod]

Podczas I wojny światowej prawie cała gmina Wojkowice Kościelne (oprócz części Sikorki[6]) znalazała się pod okupacją niemiecką.

II RP[edytuj | edytuj kod]

Zmiany wprowadzone podczas I wojny światowej zniesiono 20 marca 1919 przez administrację polską[12]. W okresie międzywojennym gmina Wojkowice Kościelne należała do powiatu będzińskiego w woj. kieleckim[13].

1 lipca 1926 do gminy Wojkowice Kościelne włączono wieś Góra Siewierska z gminy Bobrowniki[14].

1 października 1927 z gminy Wojkowice Kościelne wyłączono wieś Strzyżowice, włączając ją do gminy Bobrowniki[15].

II wojna światowa / PRL[edytuj | edytuj kod]

Gminę Wojkowice Kościelne zniesiono de facto pod okupacją z dniem 15 marca 1941, tworząc z niej gminę Ząbkowice (Zombkowitz)[16]. Po wojnie utrzymano de facto ten stan; według publikacji z 1946 i 1948 roku[17][18][19] istniała po wojnie gmina Ząbkowice[20][21].

Formalnie, tzn. przez administrację polską, gminę Wojkowice Kościelne zniesiono dopiero 1 stycznia 1950 roku, a jej obszar "włączono"[22]:

Druga odsłona[edytuj | edytuj kod]

Gminę Wojkowice Kościelne reaktywowano 1 stycznia 1973 roku[23] w powiecie będzińskim, w woj. katowickim. W jej skład weszły sołectwa Podwarpie, Trzebiesławice, Tuliszów, Ujejsce, Warężyn i Wojkowice Kościelne[23][24].

27 maja 1975 roku gmina została zniesiona a jej obszar włączony do miasta Ząbkowice[25].

  • 1 lutego 1977 miasto Ząbkowice przyłączono do Dąbrowy Górniczej, oprócz Podwarpia, Trzebiesławic, Tuliszowa, Warężyna i Wojkowic Kościelnych, które włączono do gminy Siewierz[26][27]. W rzeczywistości, w skład Dąbrowy Górniczej z obszaru miasta Ząbkowice weszły: Ząbkowice właściwe, ponadto Ujejsce (należące w latach 1973–75 do gminy Wojkowice Kościelne), Bugaj, Sikorka i Tucznawa (należące w latach 1973–75 do gminy Ząbkowice) oraz Błędów, Kuźniczka Nowa, Łazy, Łęka, Łosień, Okradzionów i Rudy (należące w latach 1973–75 do gminy Łosień). 1 stycznia 1993 Trzebiesławice wyłączono z gminy Siewierz i włączono do Dąbrowy Górniczej[28].

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Od 1919 jednostka administracyjna nowo utworzonego polskiego woj. kieleckiego; w czasie II wojny światowej przejściowo poza administracją polską; w czasie II wojny światowej oraz tuż po niej przejściowo pod nazwą gmina Ząbkowice.
  2. ↑ Wykaz powierzchni jednostek podziału terytorialnego dla potrzeb statystycznych, stan w dniu 1 I 1974. GUS, 1974
  3. ↑ Ludność miast i gmin w powiatach województwa katowickiego w 1974 roku. Stan w dniu 31 XIII, Oddział Statystyki Społecznej WUS, Katowice, 1975
  4. ↑ Postanowienie z 17 (29) września 1866, ogłoszone 5 (17) stycznia 1867 (Dziennik Praw, rok 1866, tom 66, nr 219, str. 279)
  5. ↑ Postanowienie z 29 grudnia 1867 (10 stycznia 1868), ogłoszone 8 (20) lutego 1868 (Dziennik Praw, rok 1868, tom 67, nr 228, str. 359)
  6. ↑ Południowa część Sikorki po wschodniej stronie Kolei Warszawsko-Wiedeńskiej znalazła się w Generalnym Gubernatorstwie Lubelskim pod okupacją austriacko-węgierską i utworzonego tam powiatu dąbrowskiego. Włączono ją do gminy Łosień.
  7. ↑ Kreis-Blatt des Kreises Bendzin, 1915, No. 2 (str. 8)
  8. ↑ Północne części Gołonoga i Ząbkowic wymieniano jako odrębne miejscowości Gołonóg i Zombkowice w gminie Wojkowice Kościelne (Kreis-Blatt des Kreises Bendzin, 1915, No. 32), mimo że zasadnicze części tych miejscowości znajdowały się pod okupacją austriacką.
  9. ↑ Kreis-Blatt des Kreises Bendzin, 1915, No. 23 / Gazeta Urzędowa Powiatu Będzińskiego, Nr 23 z 27 lipca 1915 (Ogłoszenie, str. 3)
  10. ↑ Kreis-Blatt des Kreises Bendzin, 1915, No. 32
  11. ↑ Kreis-Blatt des Kreises Bendzin, 1915, No. 29
  12. ↑ Rozporządzenie z d. 29 marca 1919 r. w przedmiocie przywrócenia na terenie b. Królestwa Kongresowego dawnych granic gmin wiejskich, zmienionych prze władze okupacyjne niemieckie i austriacko-węgierskie (Dziennik Urzędowy Ministerstwa Spraw Wewnętrznych. 1919, nr 21, poz. 265)
  13. ↑ Główny Urząd Statystyczny w Warszawie: Województwa centralne i wschodnie Rzeczypospolitej Polskiej – podział na gminy według stanu z dnia 1.IV 1933 roku, Książnica-Atlas, Lwów 1933
  14. ↑ Dz.U. z 1926 r. nr 22, poz. 135
  15. ↑ Dz.U. z 1927 r. nr 82, poz. 726
  16. ↑ Amtsbezirk Zombkowitz
  17. ↑ Podział administracyjny województwa śląsko-dąbrowskiego wraz ze skorowidzem gmin i gromad (stan z dnia 1 stycznia 1946) wydany przez Wydawnictwa Instytutu Śląskiego w 1947
  18. ↑ Informator adresowy miast i gmin wiejskich Rzeczypospolitej Polskiej. Warszawa: Instytut Wydawniczy Kolumna, 1948.
  19. ↑ Podział administracyjny Rzeczypospolitej Polskiej: Praca zespołowa pod redakcją prof. Stanisława Srokowskiego. Warszawa: Biblioteka Samorządowca Nr 77, 1948.
  20. ↑ Składająca się z Ząbkowic i 10 gromad: Antoniów, Bielowizna, Marianki, Sikorka, Trzebiesławice, Tuliszów, Ujejście, Warężyn, Wojkowice Kościelne i Wygiełzów
  21. ↑ Organizacja i represje władzy okupacyjnej
  22. ↑ Dz.U. z 1950 r. nr 3, poz. 24
  23. ↑ a b Dz.U. z 1972 r. nr 49, poz. 312
  24. ↑ Uchwała Nr XX/99/72 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Katowicach z dnia 6 grudnia 1972 r. w sprawie utworzenia gmin w województwie katowickim (Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Katowicach z dnia 20 grudnia 1972 r., Nr. 12, Poz. 103)
  25. ↑ Dz.U. z 1975 r. nr 15, poz. 88
  26. ↑ Dz.U. z 1977 r. nr 3, poz. 13
  27. ↑ Dz.U. z 1977 r. nr 3, poz. 15
  28. ↑ Dz.U. z 1992 r. nr 100, poz. 500
Powiat będziński (1867–1975) (► GGW)
Przynależność wojewódzka
Miasta
Osiedla (1954–72)
Gminy wiejskie
(1867–1954 i 1973–75)
Gromady
(1954–72)
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Wojkowice_Kościelne_(gmina)&oldid=71502629”