Siewierz (gmina wiejska)
| gmina wiejska | |||
| 1890–1916, 1919–1954[1] | |||
 | |||
| Państwo | |||
|---|---|---|---|
| Województwo | 1919–39: kieleckie (II RP) | ||
| Powiat | 1919-26: będziński | ||
| Siedziba | |||
| Populacja (1921) • liczba ludności |
| ||
| Szczegółowy podział administracyjny (1921) | |||
| |||
Siewierz – dawna gmina wiejska istniejąca w latach 1890–1916 i 1919–1954 w Kieleckiem i Katowickiem (dzisiejsze woj. śląskie). Siedzibą władz gminy była osada miejska Siewierz.
Królestwo Polskie[edytuj | edytuj kod]
Do 19 maja?/31 maja 1870 Siewierz był miastem i stanowił odrębną gminę miejską; po odebraniu praw miejskich Siewierzowi i przekształceniu go w osadę, został włączony do gminy Sulików[3] (powiat będziński, gubernia piotrkowska)[4]. W 1890 roku z gminy Sulików wyodrębniono nową gminę Siewierz obejmującą samą osadę miejską Siewierz (z Chmielowskimi[5])[6].
I wojna światowa[edytuj | edytuj kod]
W 1915 roku gmina Siewierz weszła w skład powiatu będzińskiego, administrowanego przez niemieckie władze okupacyjne. Okupant włączył do gminy Siewierz jeszcze miejscowości Piwoń (z folwarkiem i leśnictwem Łysa Góra), Kuźnica Świętojańska (z hotelem), Gołuchowice (z kopalnią węgla kamiennego Theodor) oraz Kuźnica Sulikowska (z miejscowością i folwarkiem Sulików) ze zniesionej gminy Sulików (której pozostały obszar przekształcono w gminę Mierzęcice)[7][8].
W 1916 roku gminę Siewierz przekształcono w miasto, liczące w tymże roku 4200 mieszkańców i posiadające 1 szkołę[9].
Polska[edytuj | edytuj kod]
Po odzyskaniu niepodległości, władze polskie nie uznały Siewierza za miasto (w przeciwieństwie do Czeladzi i Zawiercia) 7 lutego 1919[10], a utworzoną przez Niemców jednostkę miejską przekształcono z powrotem w gminę wiejską Siewierz o granicach przedwojennych. Przyłączone do niej w 1915 roku miejscowości powróciły do gminy Sulików, którą od 1915 roku nazywano gminą Mierzęcice (także przez władze polskie). Gmina weszła w skład powiatu będzińskiego w woj. kieleckim[2]. Składała z samego Siewierza i liczyła w 1921 roku 2385 mieszkańców[2]. 1 stycznia 1927 gmina weszła w skład nowo utworzonego powiatu zawierciańskiego w tymże województwie[11].
1 kwietnia 1928 do gminy Siewierz przyłączono z gminy Mierzęcice wsie Piwoń, Gołuchowice (wraz z leśnictwem), Kuźnica Sulikowska i Kuźnica Świętojańska oraz folwarki Sulików i Łysa Góra, tym samym rekreując gminę Siewierz o granicach identycznych jak te spod okupacji niemieckiej[12]. Stała się gminą wieloosadową.
Po wojnie gmina Siewierz przez bardzo krótki czas zachowała przynależność administracyjną, lecz już 18 sierpnia 1945 roku została wraz z całym powiatem zawierciańskim przyłączona do woj. śląskiego[13]. 1 lipca 1952 gmina składała się z 6 gromad: Chmielowskie, Gołuchowice, Kuźnica Sulikowska, Kuźnica Świętojańska, Piwoń i Siewierz[14]. Jednostka została zniesiona 29 września 1954 roku wraz z reformą wprowadzającą gromady w miejsce gmin[15], po czym Siewierz stał się gromadą. 1 stycznia 1958 Siewierz otrzymał prawa osiedla[16], a 18 lipca 1962 odzyskał praw miejskie[17].
Po reaktywowaniu gmin 1 stycznia 1973 roku powstała obecna gmina Siewierz o zupełnie innych granicach[18][19].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Do 1915 oraz w czasie I i II wojny światowej przejściowo poza administracją polską.
- ↑ a b c d Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej - Tom III - Województwo Kieleckie, Główny Urząd Statystyczny Rzeczypospolitej Polskiej, Warszawa 1925
- ↑ Przemianowaną w 1915 na gminę Mierzęcice
- ↑ Postanowienie z 23 stycznia (4 lutego) 1870, ogłoszone 19 (31) maja 1870 (Dziennik Praw, rok 1870, tom 70, nr 241, s. 77)
- ↑ Gmina Siewierz na mapach WIG
- ↑ Historia Siewierza. [dostęp 2010-07-19]. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-08-18)].
- ↑ Kreis-Blatt des Kreises Bendzin, 1915, No. 32
- ↑ Kreis-Blatt des Kreises Bendzin, 1915, No. 34 (sprostowanie)
- ↑ Stan szkolnictwa powszechnego w grudniu 1917 r. na terytorjum obu byłych jeneralnych gubernatorstw: Warszawskiego i Lubelskiego
- ↑ Dz.U. z 1919 r. nr 13, poz. 140
- ↑ Dz.U. z 1926 r. nr 125, poz. 727
- ↑ Dz.U. z 1928 r. nr 41, poz. 405
- ↑ Dz.U. z 1945 r. nr 27, poz. 167
- ↑ Wykaz Gromad Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej według stanu z dnia 1.VII 1952 r., PRL, GUS, Warszawa
- ↑ Dz.U. z 1954 r. nr 43, poz. 191
- ↑ Dz.U. z 1957 r. nr 57, poz. 279
- ↑ Dz.U. z 1962 r. nr 41, poz. 188
- ↑ Dz.U. z 1972 r. nr 49, poz. 312
- ↑ PRL, Mapa administracyjna, PPWK, Warszawa 1975
