Gleby bielicoziemne
(ang. Podzol, Walia)
Gleby bielicoziemne – rząd gleb na genezę których ma wpływ przede wszystkim proces bielicowania.
Charakterystyka[edytuj | edytuj kod]
Proces bielicowania polega na wymywaniu z górnych poziomów glebowych produktów rozkładu minerałów glebowych i próchnicy i wytrącaniu się ich w dolnej części profilu glebowego. Tworzy się przez to charakterystyczny dla tego rzędu układ poziomów: poziom organiczny (O); poziom próchniczny (A, nie występuje w bielicach); biały poziom wymywania albic (Es); rdzawy poziom wzbogacania spodic (Bs); skała macierzysta (C).
Poziomem diagnostycznym dla gleb bielicoziemnych jest poziom spodic. Wytrącają się w nim głównie związki glinu, żelaza i próchnica. Nadają mu one od rdzawej po brunatno-czarną barwę.
Skałą macierzystą gleb bielicoziemnych są ubogie piaski. Odczyn gleby jest kwaśny lub silnie kwaśny. Materia organiczna posiada typ morfologiczny mor lub modermor, charakteryzujący się dominacją kwaśnych, rozpuszczalnych w wodzie kwasów fulwowych. Pojemność sorpcyjna gleby w poziomie albic jest bardzo mała, w poziomie spodic – względnie duża. Kompleks sorpcyjny jest wysycony prawie całkowicie kationami o charakterze kwasowym.
Ze względu na bardzo słabą żyzność gleby, gleby te są zazwyczaj porośnięte przez lasy, najczęściej bór sosnowy, bór świerkowy, rzadziej bór mieszany lub las mieszany.
Występowanie[edytuj | edytuj kod]
Jako gleby strefowe dominują w pasie umiarkowanym chłodnym (w bezmarzłociowej strefie tajgi) – są powszechne na takich obszarach jak: północna Szkocja, środkowa i północna Skandynawia, północna część Niziny Wschodnioeuropejskiej (zlewnia Dwiny), północna część Niziny Zachodniosyberyjskiej (zlewnia środkowego i dolnego Obu), Sajany, zlewnia Amuru, wybrzeża Morza Ochockiego, a także środkowa Kolumbia Brytyjska, środkowa Kanada (pomiędzy Wlk. Jez. Niewolniczym a Jez. Górnym) oraz południowy Płw. Labrador i ujście Rzeki Świętego Wawrzyńca. Są one również często spotykane w wilgotnej części pasa umiarkowanie ciepłego, głównie w Europie środkowej i fragmentach północnych Appalachów[1].
W Polsce zajmują one ok. 12% powierzchni kraju i występują na wydmach nadmorskich i śródlądowych, piskach sandrowych i piaskach pradolin i wielkich rzek. Większe ich powierzchnie spotyka się w pradolinie Łeba-Reda, toruńsko-eberswaldzkiej, warszawsko-berlińskiej i głogowskiej; na Pobrzeżu Szczecińskim (Puszcza Wkrzańska, Puszcza Goleniowska), Równinie Tucholskiej (Bory Tucholskie), pomiędzy Skrwą a Wkrą, w Puszczy Zielonej, Puszczy Augustowskiej, Borach Dolnośląskich, na Równinie Opolskiej, pomiędzy rzekami Mała Panew a górna Pilica, na Polesiu Lubelskim, w Puszczy Sandomierskiej i w Lasach Janowskich, oraz w mniejszych płatach w całej Polsce.
Systematyka[edytuj | edytuj kod]
Rząd gleby bielicoziemne w systematyce gleb Polski z 2011 r. dzieli się na dwa typy gleb:
- Rząd 6. Gleby bielicoziemne (L)
- Typ 6.1. Gleby bielicowe (LW)
- Typ 6.2. Bielice (B)
W systematyce gleb Polski z 1989 r. do rzędu gleb bielicoziemnych zaliczano również gleby rdzawe[2]. Od 2011 r. powstał dla nich nowy rząd gleb rdzawoziemnych.
W klasyfikacji gleb WRB glebom bielicoziemnym mniej więcej odpowiadają Podzols lub Dystric Albic Arenosols[3]. W USDA Soil Taxonomy – Spodosols.
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Bednarek i Prusinkiewicz 1997 ↓.
- ↑ Systematyka gleb Polski, wydanie 4. „Roczniki gleboznawcze”. 40, 3/4, 1989. Polskie Towarzystwo Gleboznawcze. Warszawa.
- ↑ Przemysław Charzyński: Testing WRB on polish soils. Toruń: SOP Oświatowiec Toruń, 2006. ISBN 83-7352-141-0. (ang.).
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Systematyka gleb Polski, wydanie 5. „Roczniki gleboznawcze”. 62, 3, 2011. Polskie Towarzystwo Gleboznawcze. Warszawa.
- Renata Bednarek, Zbigniew Prusinkiewicz: Geografia gleb. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1997. ISBN 83-01-12247-1. (pol.).