Gigapedia

interfejs Gigapedii/Library.nu

Gigapedia (od 2010 do zamknięcia pod domeną Library.nu) – biblioteka cyfrowa typu shadow library[1], umożliwiająca darmowy[2] dostęp do elektronicznych publikacji książkowych wbrew przepisom prawa autorskiego wielu krajów. Działała do lutego 2012.

Działalność[edytuj | edytuj kod]

Biblioteka do 2010 działała pod nazwą Gigapedia[1]. Założona została około 2006[3], zgodnie z innymi opracowaniami w 2004[4] lub 2005[5]. Według niektórych źródeł nosiła wcześniej nazwę Ebooksclub[4]. Domena .nu przypisana jest do wyspiarskiego kraju Niue[2]. W latach 2006-2007 rozwijająca się biblioteka skopiowała anglojęzyczną część zasobów rosyjskiej podziemnej biblioteki cyfrowej Kołkhoz[6]. W 2008 dysponowała zasobem około 110 000 pozycji[5]. Według poszczególnych źródeł zasoby biblioteki wynosiły w 2012 od 400 000 do 1 000 000 książek[1][2], co czyniło ją największą wówczas shadow library[7][6][8]. Biblioteka miała charakter wielojęzyczny; poza angielskimi (stanowiącymi większość[7]) znajdowały się w niej również publikacje w języku niemieckim, francuskim, rosyjskim, hiszpańskim i innych[2]. Znaczną część spośród nich stanowiły publikacje o charakterze naukowym, zwłaszcza z zakresu nauk ścisłych[6]. Pliki książek znajdowały się na serwerach hostingowych iFile.it, megaupload.com i mediafire.com[2] (w większości iFile.it[6]). Portal czerpał dochody z dobrowolnych donacji oraz reklam na stronie[2]. Umożliwiał rejestrację, posiadał rozwiniętą społeczność użytkowników wraz z systemem rang i nagród za dodawanie nowych plików[2]. Wyróżniał się zaawansowanym centralnym katalogiem i systemem zamówień konkretnych pozycji przez czytelników[6]. W listopadzie 2011 zaimplementowano możliwość wykupienia konta premium[3].

Śledztwo, proces i zamknięcie strony[edytuj | edytuj kod]

Do zamknięcia Library.nu doprowadziła skoordynowana akcja siedemnastu brytyjskich, amerykańskich i niemieckich podmiotów związanych z rynkiem wydawniczym, m.in. Börsenverein des Deutschen Buchhandels(inne języki) i International Publishers Association(inne języki), które to stowarzyszenia przewodziły oskarżeniu, oraz wydawnictw: Elsevier, Macmillan, John Wiley & Sons, Oxford University Press, HarperCollins i innych[9][3]. Wraz z Library.nu oskarżony został portal iFile.it, który hostował większość dostępnych przez bibliotekę materiałów[9].

Pozew sądowy poprzedziło kilkumiesięczne śledztwo prywatne zorganizowane przez poszkodowane firmy-wydawców[9]. Zajmowała się nim niemiecka firma prawnicza Lausen Rechtsanwalte, wyspecjalizowana w sprawach z zakresu prawa autorskiego[9]. Firma wykryła powiązania domeny iFile.it z Library.nu, dowiódłszy, że administratorzy obydwu bytów mają siedziby w irlandzkim mieście Galway[9]. We współpracy z Irish National Federation Against Copyright Theft firmy wynajęły prywatnych detektywów, którzy ustalili, że siedziby administratorów domen znajdują się niedaleko siebie[9][10]. Do dekonspiracji administratorów strony doszło za sprawą wykorzystania danych osobistych z aplikacji PayPal, przez którą zbierano donacje od użytkowników[2]. Okazało się, że administratorami Library.nu były osoby związane z firmą posiadającą domenę iFile.it[9]. Pozwoliło to wytoczyć sprawę sądową równocześnie obydwu portalom[9].

Sprawa wytoczona została przed sądem w Monachium[2]. W jej toku strona wydawców oszacowała, że Library.nu i iFile.it mogły wygenerować przychód rzędu ok. 10 milionów dolarów[8]. Po tym, jak monachijski sąd wydał nakaz zaprzestania działalności przez Library.nu (luty 2012[1]), portal został zamknięty[9]. Przez pewien czas domena przekierowywała na portale Amazonu i Google Books[11][9][12]. Strona nie została zajęta i najprawdopodobniej nie postawiono w związku ze sprawą zarzutów kryminalnych; administrator strony pod groźbą dalszych konsekwencji został zmuszony do zawieszenia działalności Library.nu[8].

Opinie[edytuj | edytuj kod]

Stowarzyszenie Wydawców Amerykańskich(inne języki) określiło działalność Library.nu jako "jedno z największych pirackich przedsięwzięć internetowych na świecie"[9]. Z racji szerokiej dostępności materiałów i nielegalnego charakteru strona była określana jako "The Pirate Bay dla naukowców"[12]. Zamknięcie portalu wywołało sprzeciw i krytykę społeczności aktywistów i użytkowników, którzy akcję koalicji wydawców porównywali m.in. do spalenia Biblioteki Aleksandryjskiej[4][12][13][1]. Poparcie dla idei shadow library sygnalizowała część środowiska naukowego oraz działaczy społecznych, zwracających uwagę m.in. na brak dostępu do legalnych źródeł wiedzy w krajach rozwijających się[14]. Sprawa spotkała się ze stosunkowo niewielkim zainteresowaniem tradycyjnych mediów[12].

Baza danych[edytuj | edytuj kod]

Bazy danych oraz zbiory zgromadzone przez wolontariuszy i użytkowników Gigapedii zachowały się, najprawdopodobniej w całości[6][13]. Około 2011 zostały zagregowane na serwery związanej z rosyjskim środowiskiem naukowym strony Library Genesis[6]. Wraz z przejęciem zasobów Gigapedii archiwum Library Genesis powiększyło się znacznie oraz zyskało międzynarodowy, wielojęzyczny charakter[6]. Około 2015 bazy danych LibGen, wraz z kolekcją odziedziczoną po Gigapedii, zawierały około 1,5 miliona książek[5].

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ a b c d e Lawrence Liang, Shadow Libraries, „e-flux” (37), 2012 [zarchiwizowane z adresu 2023-02-20].
  2. ↑ a b c d e f g h i Christopher Kelty, The disappearing virtual library [online], Aljazeera [dostęp 2023-02-23] [zarchiwizowane z adresu 2023-01-26] (ang.).
  3. ↑ a b c Ernesto Van Der Sar, Book Publishers 'Shut Down' Library.nu and iFile-it [online], TorrentFreak [dostęp 2023-02-23] [zarchiwizowane z adresu 2022-11-15] (ang.).
  4. ↑ a b c Abigail De Kosnik, Piracy Is the Future of Culture: Speculating about Media Preservation after Collapse, „Third Text”, 34 (1), 2020, s. 62–70, DOI: 10.1080/09528822.2019.1663687, ISSN 0952-8822 [dostęp 2023-02-23] (ang.).
  5. ↑ a b c Balázs Bodó, Pirates in the Library – An Inquiry into the Guerilla Open Access Movement, Rochester, NY, 6 lipca 2016 [dostęp 2023-02-22] (ang.).
  6. ↑ a b c d e f g h Balázs Bodó, The Genesis of Library Genesis. The Birth of a Global Scholarly Shadow Library, [w:] Joe Karaganis (red.), Shadow Libraries: Access to Knowledge in Global Higher Education, MIT Press, 2018, s. 25-51, DOI: 10.7551/mitpress/11339.001.0001, ISBN 978-0-262-34569-9.
  7. ↑ a b Balázs Bodó, Libraries in the Post-Scarcity Era, [w:] Copyrighting Creativity: Creative values, Cultural Heritage Institutions and Systems of Intellectual Property, 10 czerwca 2015 [dostęp 2023-02-23] (ang.).
  8. ↑ a b c Adi Robertson, Ebook download site library.nu shut down by coalition of international publishers [online], The Verge, 16 lutego 2012 [dostęp 2023-02-23] (ang.).
  9. ↑ a b c d e f g h i j k Andrew Losowsky, Book Downloading Site Targeted By Publishers [online], HuffPost, 16 lutego 2012 [dostęp 2023-02-23] [zarchiwizowane z adresu 2019-04-26] (ang.).
  10. ↑ Andy Maxwell, MPAA-Affiliated Anti-Piracy Group Mysteriously Disappears [online], TorrentFreak [dostęp 2023-02-23] (ang.).
  11. ↑ Ernesto Van der Sar, Domain Registrar Profits From Revoked Library.nu Domain [online], TorrentFreak [dostęp 2023-02-23] (ang.).
  12. ↑ a b c d Pierre Estienne, The Burning of Library.nu [online], Knowledge Utopia, 22 stycznia 2014 [dostęp 2023-02-23] (ang.).
  13. ↑ a b Dominik Wujastyk, Cikitsā: Burning the Library of Alexandria, again [online], Cikitsā, 28 lutego 2012 [dostęp 2023-02-23].
  14. ↑ Ernesto Van der Sar, Research: Piracy Increases Literacy and Access to Knowledge [online], TorrentFreak [dostęp 2023-02-23] (ang.).
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Gigapedia&oldid=69937555”