Gabriel Bömeln
.jpg) sztych Nicolasa-Bernarda Lépicié na podstawie obrazu Davida Kleina | |
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Miejsce spoczynku | |
| Zawód, zajęcie | prawnik, samorządowiec |
| Uczelnia | |
| Stanowisko | |
| Rodzice | Georg Bömeln |
| Małżeństwo | Agatha Schröder |
| Dzieci | Agatha Justina |
Gabriel Bömeln (ur. 22 lipca 1658 w Gdańsku, zm. 25 marca 1740 tamże) – prawnik i dyplomata oraz burmistrz i burgrabia królewski Gdańska.
Życiorys[edytuj | edytuj kod]
Gabriel Bömeln urodził się w 1658 roku w Gdańsku. Jego ojcem był burmistrz Gdańska Georg Bömeln (zm. w 1676), a matką Justina Gabriel-Sielmann. W 1672 roku studiował prawo na Uniwersytecie Królewieckim. Następnie wyjechał do Poznania, aby uczyć się języka polskiego, a potem odbył tradycyjną podróż edukacyjną do Holandii, Anglii i Francji. W 1683 roku przybył do Warszawy na naukę i praktykę sądową oraz polityczną, by przygotować się do pracy w administracji gdańskiej. W 1692 roku notowany był w Gdańsku jako prawnik, w latach 1692–1699 jako ławnik, w 1700-1707 jako radny, w 1712 i 1732 jako burgrabia królewski, a w 1708 jako burmistrz, którym pozostawał do śmierci w roku 1740[1]. We Wrzeszczu założył barokową rezydencję, której pozostałością jest obecny Park Uphagena[2].
W 1700 roku został wysłany do Paryża na czele poselstwa w celu zawarcia porozumienia z Ludwikiem XIV, który był niechętny Gdańskowi z powodu wrogiego stosunku miasta do księcia Conti Franciszka Ludwika Burbona wybranego na króla Polski w 1697 roku. Książę przybył po elekcji do Gdańska, lecz został zmuszony do wycofania się przez wojska jego kontrkandydata, elektora saskiego Fryderyka Augusta I, którego wspierała Brandenburgia i Rosja, a finansował żydowski bankier Issachar Berend Lehmann. Pomimo wielomiesięcznych, gorliwych starań i przeprosin ze strony Bömelna, negocjacje nie przyniosły satysfakcjonującego rezultatu[3]. W 1703 roku pertraktował ze zbliżającym się do Gdańska na czele wojsk szwedzkich generałem Magnusem Stenbockiem. W latach 1705-06 udało mu się doprowadzić do satysfakcjonującego zakończenia negocjacji z Anglią w sprawie statusu prawnego angielskich kupców w Gdańsku[1].
Za sprawą burmistrza Gabriela Bömelna, podczas wojny o sukcesję polską w latach 1733-1735, Gdańsk od początku stał jednoznacznie po stronie legalnie wybranego na króla Polski Stanisława Leszczyńskiego. Jego wybór uczczono uroczystościami miejskimi i dziękczynnymi modlitwami. Sasko-rosyjska agentura w Gdańsku, której przewodził burmistrz Abraham Groddeck, została unieszkodliwiona. Pomimo gróźb rezydentów Rosji i Saksonii, do miasta przybył sam król, a rezydenci zostali wypędzeni. 76-letni Gabriel Bömeln stanął na czele reaktywowanej Rady Wojennej Gdańska, przewodząc obronie miasta przed wojskami rosyjskimi i saskimi. Z powodu braku obiecanej poważnej pomocy ze strony Francji i zdrady Prus, po długotrwałych walkach Gdańsk skapitulował. Negocjacje prowadzone przez władze miasta z rosyjskim dowódcą, marszałkiem Burkhardem Christophem Münnichem doprowadziły do łagodniejszych warunków kapitulacji, niż pragnęli tego Sasi. Gdańsk musiał uznać za króla Polski Augusta III Sasa i doprowadzić do porozumienia z nim, co osiągnięto rok później[4]. Królewskim komisarzem generalnym w Gdańsku od 1736 roku został Konstanty Unrug, mąż Agaty Justyny, córki Gabriela Bömelna i jego żony Agaty Schröder[5].
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b Neue Deutsche Biographie ↓.
- ↑ Park Uphagena [online], gzdiz.gda.pl [dostęp 2019-01-21] [zarchiwizowane z adresu 2019-01-21].
- ↑ Historia Gdańska. T. III/1:1655–1793. pod red.: Edmund Cieślak. Gdańsk: Instytut Historii Polskiej Akademii Nauk, 1993, s. 186–191.
- ↑ Edmund Cieślak, Czesław Biernat: Dzieje Gdańska. Gdańsk: Wydawnictwo Morskie, 1975, s. 260-266.
- ↑ Gottlob Friedrich Krebel: Europäisches Genealogisches Hand-Buch, in welchem die neuesten Nachrichten von allen Häusern ietzt-regierender Europäischer Kaiser und Könige, und aller geist- und weltlichen Chur- und Fürsten, wie auch Grafen des Heiligen Römischen Reichs, ingleichen aller Cardinäle, Mitglieder Königlicher Orden, auch Dom- und Capitular-Herren derer Erz- und Hoch-Stifter in Deutschland. Leipzig: 1763, s. 239.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Neue Deutsche Biographie, Band 2. autor biogramu: Ernst Bahr. Berlin: Duncker & Humblot, 1955. [dostęp 2019-01-18].
