Frumencjusz z Aksum
| biskup i apostoł Etiopii | |
 | |
| Miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Czczony przez | Etiopski Kościół Ortodoksyjny, |
| Wspomnienie | 3 sierpnia (etiop.) |
| Patron | Etiopii |
Frumencjusz z Aksum, także Frumencjusz z Tyru lub Frumencjusz z Etiopii (gr. Φρουμέντιος; ur. w Tyrze, zm. 26 lipca 380[1]) – duchowny chrześcijański, arcybiskup etiopski i pierwszy biskup w królestwie Aksum, uznawany za apostoła Etiopii (kraju będącego spadkobiercą tradycji Aksum), przez Etiopczyków nazywany Abba Selama (Ojciec Pokoju); święty etiopskiego Kościoła ortodoksyjnego, święty Kościoła katolickiego, prawosławnego i ortodoksyjnego Kościoła wschodniego oraz koptyjskiego.
Żywot świętego[edytuj | edytuj kod]
Historię jego żywota przekazał potomnym chrześcijański historyk Rufin, żyjący niemal współcześnie w stosunku do opisywanych przez siebie wydarzeń (zm. 410).
Frumencjusz był Grekiem pochodzącym z Tyru i starszym bratem Edezjusza oraz uczniem i krewnym filozofa Meropiusza, który zabrał obu braci w podróż morską z zamiarem dotarcia do Indii. Jednak z powodu burzy ich okręt przybił do afrykańskiego brzegu w Etiopii. Tubylcy zabili Meropiusza i towarzyszących mu ludzi. Z rzezi ocalał jedynie Frumencjusz i Edezjusz. Zostali oni wzięci do niewoli, a następnie odesłani w darze władcy Aksum – Ylle Alada. Na dworze królewskim mieli dojść do najwyższych godności – Frumencjusz miał zostać sekretarzem królewskim. Po śmierci króla pozostał na dworze królowej. Najprawdopodobniej dzięki kontaktom z kupcami chrześcijańskimi Frumencjusz i Edezjusz mogli zapoznać się z religią chrześcijańską[2]. Na dworze w Aksum stali się żarliwymi propagatorami wiary w Jezusa Chrystusa, nauczając dzieci i dorosłych oraz nawracając całe społeczności, przy czym wykorzystywali swoje rozległe wpływy związane z pełnionymi funkcjami. Stali się również wychowawcami następcy tronu. Syn królowej, Ezana, po objęciu władzy zezwolił Edezjuszowi na powrót do Tyru, natomiast Frumencjusz udał się do Aleksandrii, gdzie około 340[3] przyjął sakrę biskupią (z tytułem biskupa Aksum) z rąk patriarchy Aleksandrii i późniejszego świętego – Atanazego. Związało to nowo powstający Kościół etiopski z patriarchami Aleksandrii.
Frumencjusz był organizatorem pierwszych struktur kościelnych w Aksum oraz udzielił chrztu pierwszemu chrześcijańskiemu władcy Aksum – Ezanie[4] (ok. 340), stając się tym samym ojcem chrześcijaństwa w Etiopii. Wraz z chrztem pierwszych królów, chrześcijaństwo zostało uznane w Etiopii za religię państwową.
Etiopska tradycja przypisuje świętemu również dokonanie pierwszego etiopskiego przekładu Nowego Testamentu.
Kult[edytuj | edytuj kod]
Święty Frumencjusz zmarł ok. 380 roku pozostawiając po sobie niemal całkowicie schrystianizowaną Etiopię. Jego kult w tym kraju jest też największy, chociaż roztacza się również na całą północno-wschodnią Afrykę.
Został wpisany do Martyrologium rzymskiego przez kardynała Baroniusza (XVI/XVII w.).
W ikonografii święty przedstawiany jest, jako ciemnowłosy mężczyzna o śniadej cerze, z niedługą brodą. Ma na sobie tradycyjne szaty biskupie, a w obu rękach centralnie trzyma Ewangelię.
- Dni obchodów
Wspomnienie liturgiczne w Etiopskim Kościele Ortodoksyjnym obchodzone jest 26. dnia w m-cu „hamlé” według kalendarza etiopskiego[5] tj. 3 sierpnia według obowiązującego kalendarza gregoriańskiego.
Kościół katolicki wspomina apostoła Etiopii 27 października, a w Kościele koptyjskim obchody mają miejsce 18 grudnia.
Cerkiew prawosławna[6] i Kościoły wschodnie[7] (ortodoksyjne) wspominają świętego biskupa (swiatitiela)[8] 30 listopada/13 grudnia[9], tj. 13 grudnia według kalendarza gregoriańskiego.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b według Etiopskiego Kościoła Ortodoksyjnego na podstawie [1]; w innych źródłach daty podawane są bardziej ostrożnie, jako „około 380” lub nawet „około 383”
- ↑ według [2] mogli być chrześcijanami już w momencie wyruszania w podróż z Meropiuszem
- ↑ wyznawcy ortodoksyjnych Kościołów wschodnich wierzą, że stało się to wcześniej, mianowicie 18 grudnia 330; według [3] (ang.)
- ↑ Jason Urbanus. Africa's merchant kings. „Archeology”, s. 51, Lipiec/Sierpień 2023. New York: Archeological Institute of America. ISSN 0003-8113.
- ↑ Frumencjusz z Aksum na DEON.pl (SJ i Wydawnictwo WAM)
- ↑ 30 listopada/13 grudnia - kalendarium prawosławne na pravoslavie.ru (ros.)
- ↑ 30 listopada/13 grudnia. days.pravoslavie.ru. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-12-18)]. - ortodoksyjny kalendarz na pravoslavie.ru (ang.)
- ↑ kategorie i tytuły świętych prawosławnych
- ↑ podwójne datowanie
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Publikacje:
- Adejumobi S.A., The History of Ethiopia (ang.), Greenwood Press, Westport 2007, s. 171, ISBN 0-313-32273-2.
- Bartnicki A., Mantel–Niećko J., Historia Etiopii, Ossolineum, Wrocław 1987, s. 23-24, ISBN 83-04-02152-8.
- Zaleski W., Święci na każdy dzień, Wydawnictwo Salezjańskie, Warszawa 2002, s. 673-674, ISBN 83-86655-19-4.
- Źródła internetowe
- św. Frumencjusz, arcybiskup etiopski na cerkiew.pl (oprac. Jarosław Charkiewicz)
- A Brief History Ethiopian Christianity. kidusmichael.com. [zarchiwizowane z tego adresu (2008-01-19)]. - Krótka historia chrześcijaństwa etiopskiego na stronie jednej z amerykańskich parafii Etiopskiego Kościoła Ortodoksyjnego (ang.)