Franciszek Wład

Franciszek Seweryn Wład
Ilustracja
generał brygady generał brygady
Data i miejsce urodzenia

17 października 1888
Otynia, Austro-Węgry

Data i miejsce śmierci

18 września 1939
pod Iłowem, Polska

Przebieg służby
Lata służby

1907–1939

Siły zbrojne

Armia Austro-Węgier
Wojsko Polskie

Jednostki

Sztab Generalny Wojska Polskiego
1 Pułk Strzelców Podhalańskich
25 Dywizja Piechoty
14 Wielkopolska Dywizja Piechoty

Stanowiska

dowódca pułku
dowódca dywizji

Główne wojny i bitwy

I wojna światowa
wojna polsko-bolszewicka
II wojna światowa
kampania wrześniowa
bitwa nad Bzurą

Odznaczenia
Krzyż Złoty Orderu Virtuti Militari Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski Krzyż Walecznych (1920–1941, czterokrotnie) Złoty Krzyż Zasługi Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918–1921 Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości Komandor Orderu Narodowego Legii Honorowej (Francja) Komandor Orderu Korony Rumunii Komandor Orderu Miecza (Szwecja) Oficer Orderu Palm Akademickich (Francja) Kawaler Orderu Narodowego Legii Honorowej (Francja) Medal Pamiątkowy Jubileuszowy 10 Rocznicy Wojny Niepodległościowej
Państwowa Odznaka Sportowa
Multimedia w Wikimedia Commons

Franciszek Seweryn Wład (ur. 17 października 1888 w Otyni, zm. 18 września 1939 w gajówce Januszew) – generał brygady Wojska Polskiego.

Życiorys[edytuj | edytuj kod]

W 1907 ukończył Korpus Kadetów w Koszycach i rozpoczął służbę w cesarskiej i królewskiej armii. Podczas I wojny światowej jako dowódca kompanii, brał m.in. udział w walkach z armią rosyjską w Galicji, gdzie w 1914 dostał się do niewoli. Wywieziony na Syberię, zbiegł z niewoli i przez Chiny, Japonię i USA dostał się do Anglii. W 1916, w wyniku wymiany jeńców wojennych, wrócił do c. i k. armii i walczył na froncie włoskim.

29 listopada 1918, razem z Tadeuszem Kutrzebą, został przyjęty do Wojska Polskiego z zatwierdzeniem posiadanego stopnia kapitana i przydzielony do Sztabu Generalnego[1]. W czasie wojny z bolszewikami na stanowiskach sztabowych. W latach 1919–1921, razem z Tadeuszem Kasprzyckim i Janem Sadowskim, studiował we francuskiej École supérieure de guerre w Paryżu. 1 września 1921, po ukończeniu studiów, otrzymał dyplom francuskiego Sztabu Generalnego „Brevet d'état-major(inne języki)”[2]. Po powrocie do kraju został przydzielony do Oddziału III Sztabu Generalnego. W styczniu 1923 minister spraw wojskowych, na wniosek szefa Sztabu Generalnego, przyznał mu pełne kwalifikacje do pełnienia służby na stanowiskach Sztabu Generalnego[3].

15 października 1926 objął dowództwo 1 pułku strzelców podhalańskich w Nowym Sączu. 18 marca 1927 został mianowany dowódcą piechoty dywizyjnej 25 Dywizji Piechoty w Kaliszu, a 28 października 1930 dowódcą 14 Wielkopolskiej Dywizji Piechoty w Poznaniu. 21 grudnia 1932 Prezydent RP Ignacy Mościcki awansował go na generała brygady.

W wojnie obronnej 1939 dowodził 14 DP w składzie Armii „Poznań”. W czasie bitwy nad Bzurą, w nocy z 15 na 16 września rozformował dywizję i wydał rozkaz o przebijaniu się oddziałów do Warszawy wraz ze zgrupowaniem gen. Tadeusza Kutrzeby.

Wład wraz ze swym sztabem i resztkami 58 pułku piechoty postanowił przebijać się przez Bzurę. 17 września jego oddział został zaatakowany ciężkim ogniem artylerii niemieckiej w lasach niedaleko Iłowa nad Bzurą. Generał został ciężko ranny w głowę. Zmarł w gajówce Januszew k. Kamionu. Przed śmiercią zdążył podyktować list do żony[4]: Myślę o Tobie, Polsce się poświęcam. Chowaj naszego syna, na dzielnego Polaka. Spowiadałem się. Frank. Oryginał listu prezentowany jest w Muzeum Ziemi Sochaczewskiej i Pola Bitwy nad Bzurą w Sochaczewie.

Został pochowany na dziedzińcu kościelnym w Iłowie. Po wojnie jego prochy ekshumowano i pochowano na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie (kwatera A21-półkole-1/2)[5].

Był żonaty z Laurą z Włodzimirskich, miał syna Zdzisława Marcina[6].

Awanse[edytuj | edytuj kod]

Wręczenie Poznaniowi odznaki honorowej 14 DP z okazji 15 lecia tej dywizji; przemawia gen. Franciszek Wlad
Wielkopolskie Muzeum Wojskowe w Poznaniu - otwarcie działu 55 pp; gen. Franciszek Wład 2. z prawej w 1. rzędzie
Grób gen. Franciszka Włada na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie
  • podporucznik – 1910
  • porucznik – 1914
  • kapitan – 1917
  • major – 19 lutego 1921 roku zatwierdzony z dniem 1 kwietnia 1920 roku, w piechocie, w grupie oficerów byłej armii austro-węgierskiej[7]
  • podpułkownik – 3 maja 1922 roku zweryfikowany ze starszeństwem z dniem 1 czerwca 1919 roku i 163. lokatą w korpusie oficerów piechoty[8]
  • pułkownik – 1 grudnia 1924 roku ze starszeństwem z dniem 15 sierpnia 1924 roku i 29. lokatą w korpusie oficerów piechoty[9]
  • generał brygady – 21 grudnia 1932 roku ze starszeństwem z dniem 1 stycznia 1933 roku i 1. lokatą w korpusie generałów

Ordery i odznaczenia[edytuj | edytuj kod]

Upamiętnienie[edytuj | edytuj kod]

Jego imieniem nazwana jest od lat 70., ulica w Iłowie, którą wieziono poległego generała na miejsce pochówku przy miejscowym kościele. Jego imieniem nazwana jest także ulica na poznańskim Piątkowie[22].

Jego nazwisko zostało wymienione na tablicy pamiątkowej, umieszczonej w kościele św. Kazimierza w Nowym Sączu w 1988, honorującej dowódców 1 Pułku Strzelców Podhalańskich[23].

Od roku 2004 imię generała nosi Szkoła Podstawowa w Kamionie.

Od dnia 26 lipca 2008 imię generała brygady Franciszka Seweryna Włada nosi Wielkopolska Szkoła Podoficerska Wojsk Lądowych w Poznaniu[24].

Zobacz też[edytuj | edytuj kod]

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Dziennik Rozporządzeń MSWojsk. Nr 9 z 7 grudnia 1918 r., poz. 179, 191.
  2. ↑ Ukończenie studiów we Francji. „Polska Zbrojna”. 65, s. 3, 1921-12-13. Warszawa. 
  3. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 7 z 26 stycznia 1923 roku, s. 69.
  4. ↑ Żona generała – Laura Wład skazana została przez Wojskowy Sąd Specjalny Armii Krajowej na karę śmierci za współpracę z okupantem. Syn – Zdzisław Wład „Dunin” był żołnierzem „Baszty”
  5. ↑ Warszawskie cmentarze
  6. ↑ Polak (red.) 1991 ↓, s. 158.
  7. ↑ Dziennik Personalny MSWojsk. Nr 9 z 5 marca 1921 r., poz. 253.
  8. ↑ Lista starszeństwa oficerów zawodowych. Załącznik do Dziennika Personalnego Ministerstwa Spraw Wojskowych Nr 13 z 8 czerwca 1922 roku, Zakłady Graficzne Ministerstwa Spraw Wojskowych, Warszawa 1922, s. 24.
  9. ↑ Dziennik Personalny MSWojsk. Nr 131 z 17 grudnia 1924 r., s. 730.
  10. ↑ Łukomski G., Polak B., Suchcitz A., Kawalerowie Virtuti Militari 1792–1945, Koszalin 1997, s. 374.
  11. ↑ Dekret Naczelnika Państwa z 10 marca 1922 r. L. 11339/V.M. Adj. Gen. (Dziennik Personalny z 1922 r. Nr 10, s. 319)
  12. ↑ M.P. z 1925 r. nr 102, poz. 435 „za zasługi na polu wyszkolenia armji”.
  13. ↑ a b Rocznik oficerski 1923. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1923, s. 10, 209, 398. [dostęp 2015-05-25].
  14. ↑ Rozporządzenie Kierownika MSWojsk. L. 4597/22 (Dziennik Personalny z 1922 r. Nr 9, s. 315)
  15. ↑ M.P. z 1932 r. nr 65, poz. 85 „za zasługi na polu wyszkolenia wojska”.
  16. ↑ Na podstawie fotografii [1]
  17. ↑ Dekoracja generałów orderem Legii Honorowej. „Gazeta Lwowska”, s. 3, Nr 224 z 30 września 1936. 
  18. ↑ a b Rocznik oficerski 1924. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1924, s. 10, 194, 341. [dostęp 2015-05-25].
  19. ↑ Sveriges statskalender / 1931. Bihang, s. 23]
  20. ↑ Dziennik Personalny MSWojsk. Nr 9 z 1926 r., s. 45.
  21. ↑ Dziennik Personalny MSWojsk. Nr 12 z 6 sierpnia 1929 r., s. 238.
  22. ↑ Aleksandra Błaszak-Zbierska: Wycieczki po Piątkowie i okolicach. Poznań: ABOS, 1995, s. 137–153. ISBN 83-85337-17-2.
  23. ↑ Nowy Sącz – tablica upamiętniająca dowódców 1 pułku Strzelców Podhalańskich. miejscapamiecinarodowej.pl. [dostęp 2015-04-02].
  24. ↑ Decyzja Nr 281/MON Ministra Obrony Narodowej z dnia 6 czerwca 2008 r. w sprawie przejęcia dziedzictwa tradycji, nazwy wyróżniającej oraz nadania imienia patrona i ustanowienia dorocznego Święta Szkoły Podoficerskiej Wojsk Lądowych w Poznaniu w: Dziennik Urzędowy MON Nr 13 z dnia 11 lipca 2008 r., poz. 151. Decyzja weszła w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia czyli z dniem 26 lipca 2008 r.

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

  • Tadeusz Jurga: Obrona Polski 1939. Warszawa: Instytut Wydawniczy PAX, 1990, s. 834–835. ISBN 83-211-1096-7.
  • Zbigniew Mierzwiński: Generałowie II Rzeczypospolitej. Warszawa 1990: Wydawnictwo Polonia, s. 341–346. ISBN 83-7021-096-1.
  • Tadeusz Kryska-Karski i Stanisław Żurakowski, Generałowie Polski Niepodległej, Editions Spotkania, Warszawa 1991, wyd. II uzup. i poprawione, s. 183.
  • Bogusław Polak (red.): Kawalerowie Virtuti Militari 1792–1945. T. 2/1. Koszalin: Wydawnictwo Uczelniane Wyższej Szkoły Inżynierskiej w Koszalinie, 1991. ISBN 83-900510-0-1.
  • Piotr Stawecki, Słownik biograficzny generałów Wojska Polskiego 1918–1939, Warszawa 1994, s. 198–199, 352. ISBN 83-11-08262-6.
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Franciszek_Wład&oldid=72570230”