Fort XII Twierdzy Toruń
 nr rej. A/303 z 5 października 1971 | |
 Kaponiera fortu | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Miejscowość | |
| Adres | ul. Okólna / Inowrocławska |
| Typ budynku | |
| Rozpoczęcie budowy | 1890 |
| Ukończenie budowy | 1893 |
Położenie na mapie Torunia  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa kujawsko-pomorskiego  | |
 52°59′06,48″N 18°35′38,00″E/52,985133 18,593889 | |
Fort XII Twierdzy Toruń (dawny Va Ulrich von Jungingen, od 1920 im. Władysława Jagiełły[1]) – fort pośredni na terenie poligonu toruńskiego.
Historia[edytuj | edytuj kod]
Został zbudowany w latach 1887–1889[1] jako standardowy fort pośredni (bardzo podobny konstrukcyjnie do fortu VI) z cegły i betonu, na planie trapezu[potrzebny przypis]. Miał wzmacniać południową linię obronną miasta, jego ogień artyleryjski (z sześciu otwartych stanowisk[potrzebny przypis]) sięgał do miejscowości Wygoda-Popioły[1]. Obiekt otaczała sucha fosa i wały ziemne, zaś jego załogę stanowiła 1 kompania piechoty zakwaterowana w 10 pomieszczeniach mieszkalnych[potrzebny przypis].
Wkrótce po zakończeniu prac budowlanych przeszedł modernizację: wzmocnione zostało sklepienie poprzez położenie metrowej warstwy betonu, podwyższono wały ziemne. Ze względu na korzystne umiejscowienie w terenie fort był odpowiednio zamaskowany; ostrzał z jego stoków, zamaskowanych dodatkową warstwą roślinności, sięgał do 800 m[1]. W 1897 roku w lewym narożniku czołowym obiektu umieszczono stanowisko armaty kalibru 10 cm. Fort posiadał również dwa tradytory na 4 działa, zachowane do dnia dzisiejszego w ruinie[potrzebny przypis]. Od 1908 roku fort został eksperymentalnie otoczony drutem kolczastym pod napięciem, a na jego terenie wzniesiono niestosowaną w innych toruńskich warowniach betonową przeciwskarpę. Wnętrze fortu oświetlano przy pomocy motora ropnego[1]. Podobnie areną eksperymentu fort stał się w 1911 roku, kiedy dokonano ćwiczebnego podminowania części murów opasowych zewnętrznych i wysadzono je w powietrze, by częściowo je w roku następnym odbudować. Obiekt stale służył jako koszary[2].
W 1920 roku wojska niemieckie zniszczyły umieszczone w forcie instalacje telefoniczną i telegraficzną oraz zabrały mechaniczne elementy wyposażenia[potrzebny przypis]. W latach 1920-1922 fort stał pusty[1], następnie regularnie kwaterowano tutaj żołnierzy artylerii uczestniczących w ćwiczeniach na poligonie. W 1941 był czasowym miejscem przetrzymywania jeńców radzieckich skierowanych następnie do obozu na toruński Glinkach[potrzebny przypis].
Fort jest w stanie średnim, koszary, schrony, magazyny oraz stanowiska dowódcze są czytelne, Zniszczone fosy obu barków. Oba kojce przeciwskarpowe w ruinie (częściowo czytelne). Obiekt jest dostępny i opuszczony co sprawia, że zarasta i popada w ruinę[potrzebny przypis].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d e f Giętkowski, Karpus i Rezmer 2004 ↓, s. 203.
- ↑ Giętkowski, Karpus i Rezmer 2004 ↓, s. 204.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Mirosław Giętkowski, Zbigniew Karpus, Waldemar Rezmer: Twierdza Toruń. Toruń: Dom Wydawniczy Duet, 2004. ISBN 83-89706-12-1.
