El Caracazo
 | |
| Państwo | |
|---|---|
| Miejsca wystąpień | |
| Początek wystąpień | 27 lutego 1989 |
| Koniec wystąpień | 8 marca 1989 |
| Ofiary śmiertelne | 276 osób |
| Ranni | ponad 3000 osób |
| Charakter wystąpień | starcia cywilów z policją |
El Caracazo – ogólnie przyjęta nazwa rozruchów, do których doszło w Wenezueli 27 lutego 1989. Protest ludzi przeciwko podwyżce cen za bilety komunikacji miejskiej w Guarenas stał się iskrą wzniecającą bunt, który doszedł aż do Caracas prowokując krwawy odwet ze strony rządu prezydenta Carlosa Andrésa Péreza z setkami ofiar.
Geneza[edytuj | edytuj kod]
W latach 60. czy 70. Wenezuela była państwem stabilnym gospodarczo i demokratycznym, co było ewenementem w Ameryce Łacińskiej. Stabilność ta była oparta na dochodach, jakie przynosił eksport ropy. Z tego powodu kraj był określany jako Wenezuela Saudyjska[1][2][3]. Kiedy jednak Arabia Saudyjska i Stany Zjednoczone zwiększyły produkcję ropy, jej ceny osiągnęły najniższy pułap w historii, przez co zyski z ropy naftowej i stabilność społeczno-gospodarcza zostały zagrożone. W 1980 roku produkt krajowy brutto (PKB) na jednego mieszkańca kraju zmniejszył się o 20%, a u progu dekady płace realne spadły o dwie trzecie[4][5].
W 1989 roku wybory prezydenckie wygrał Carlos Andrés Pérez z centrolewicowej Akcji Demokratycznej. W odpowiedzi na kryzys, prezydencka administracja wprowadziła w tym samym roku inspirowany przez Międzynarodowy Fundusz Walutowy program reform o charakterze neoliberalnym[6]. Reformy te były niepopularne pośród ludzi ubogich i klasy robotniczej. Rząd ograniczył wydatki socjalne, przeprowadził rozległą prywatyzację państwowych przedsiębiorstw, zrezygnował z kontroli cen na wiele towarów[4][7]. Zmiany te przyniosły mieszane rezultaty społeczne i gospodarcze[8]. Zwiększyły się dysproporcje między biedną większością a bogatą mniejszością, a biedni ucierpieli na skutek zmniejszenia podatków dla osób najbogatszych – zamiast tego rząd obarczył wyższymi podatkami najuboższych. Zwiększyły się zjawiska takie jak głód, prostytucja czy morderstwa. Wzrósł znacznie dług narodowy[9][10].
Przebieg[edytuj | edytuj kod]
Niezadowolenie z kryzysu gospodarczego i neoliberalnej polityki rządu doprowadziło do wybuchu zamieszek. Wszystko zaczęło się w podstołecznym Guarenas w poniedziałek rano, kiedy grupa osób zaczęła manifestować swoje niezadowolenie z powodu podwyżki cen biletów autobusowych. Rozpoczęły się zamieszki, które rozprzestrzeniły się na kilka stanów Wenezueli: Miranda, Carabobo, Mérida, Bolívar, Vargas i kilka innych. Najwięcej grabieży, ofiar śmiertelnych i przemocy było w Caracas (stąd nazwa Caracazo). Rozruchy były odczuwalne zwłaszcza w ubogich dzielnicach stolicy: Catia i Casalta oraz na obrzeżach miasta. Miało miejsce niszczenie i palenie samochodów, grabieże w całym Caracas oraz zamieszki, w których zginęło wiele niewinnych osób. Zostały zawieszone prawa obywatelskie oraz wprowadzona godzina policyjna, poruszanie się po godzinie 18.00 bez zezwolenia groziło śmiercią. Od tej godziny słyszalne były wystrzały oraz krzyki ludzi (najbardziej w biednych dzielnicach). Po 6 dniach masakry postanowiono wycofać wojsko oraz Gwardię Narodową i znieść godzinę policyjną. W dalszym ciągu zawieszone były prawa obywatelskie, ale można było normalnie pracować.
Zamieszki te były największym tego typu wydarzeniem w historii Wenezueli[11]. Według rządu zginęło 276 osób, choć jego krytycy podawali liczby wyższe niż dwa tysiące zabitych (liczba ofiar zwiększyła się pod odnalezieniu masowych grobów ofiar represji ze strony rządu)[12][13]. Wydarzenia Caracazo stały się mitem założycielskim ruchu Hugo Chaveza[14].
W późniejszym czasie kilku wojskowych przyznało się publicznie do pogwałcenia praw obywatelskich.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Guillermoprieto, A. (6 October 2005), „Don’t Cry for Me, Venezuela”, The New York Review of Books.
- ↑ Richard Gott, Hugo Chávez and the Bolivarian Revolution, London: Verso, 2005, s. 35, ISBN 978-1-84467-533-3, OCLC 58595123.
- ↑ Guevara Y. A. C. (1999), „El Largo Andar de la Democracia: Continuidad y Cambio a Finales del Siglo XX Venezolano”, Analítica Semanal.
- ↑ a b Schuyler 2001, s. 10.
- ↑ Cartaya, V.; Magallanes, R.; Domínguez, C (1997), „Venezuela: Exclusion and Integration–A Synthesis in the Building?”, International Institute for Labour Studies (IILS).
- ↑ DiJohn 2004, s. 3–4.
- ↑ Gott s. 51–52.
- ↑ DiJohn 2004, s. 7–8.
- ↑ Schuyler 2001, s. 11.
- ↑ Chomsky 1998, s. 33.
- ↑ Gott s. 43–44.
- ↑ Inter-American Court of Human Rights 1999.
- ↑ Kozloff 2006. s. 46–47.
- ↑ Artur Domosławski, W Wenezueli wrze. Tak wygląda dyktatura w praktyce [online], 31 lipca 2017 [dostęp 2017-08-02] (pol.).
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Jonathan DiJohn, The Political Economy of Economic Liberalisation in Venezuela, „Crisis States Research Centre working papers”, 1 (46), Crisis States Research Centre, London School of Economics and Political Science, 2004 (ang.).
- Nicholas Kozloff: Hugo Chávez: Oil, Politics, and the Challenge to the United States. New York: Palgrave Macmillan, 2006. ISBN 978-1-4039-7315-3. (ang.).