Efekt Bruce

Efekt Bruce – zaburzenie ciąży u samic ssaków wywołane kontaktem z obcym samcem. Do zaburzeń może dojść zarówno przed[1] jak i po zagnieżdżeniu zarodka[2]. Nazwa pochodzi od nazwiska badaczki Hildy M. Bruce, która jako pierwsza w 1959 zaobserwowała to zjawisko.

Dowody empiryczne[edytuj | edytuj kod]

Efekt Bruce był obserwowany w eksperymentach laboratoryjnych u 12 gatunków gryzoni, m.in. u myszy domowej, myszaków i norników[3].

W eksperymentach samicę, wkrótce po inseminacji, poddawano bezpośredniemu kontaktowi z niespokrewnionym, obcym samcem lub z jego moczem, który to kontakt wywoływał u niej zatrzymanie zagnieżdżenia zarodka lub poronienie czy też jego reabsorpcję. Zaburzenia ciąży pojawiały się do 17 dnia po zaplemnieniu, zależnie od gatunku i warunków eksperymentu[4][5][6].

Na efekt Bruce wpływa czas trwania ekspozycji, doświadczenie seksualne i zachowanie obcego samca[7].

Znaczenie ewolucyjne[edytuj | edytuj kod]

Przypuszcza się, że jest to cecha adaptatywna samców: efekt Bruce powoduje, że samica po 1 do 4 dni jest znowu gotowa do zapłodnienia. Zysk samicy jest mniej jasny, ale jeśli obcy samiec miałby zabić jej potomstwo po porodzie, to w ten sposób jest w stanie zmniejszyć wydatek na reprodukcję i sparzyć się z nowym samcem. Przerwanie ciąży może być w tym przypadku ochroną przed dzieciobójstwem samców[8].

Kontrowersje[edytuj | edytuj kod]

Nie zaobserwowano efektu Bruce u gryzoni poza laboratorium i nie przejawia się on u nornika szaroogonowego[9], dlatego pojawiły się podejrzenia, że zjawisko to może być artefaktem[10]. Jednak w 2012 zaobserwowano podobny efekt u pewnego gatunku małp (Theropithecus gelada), co osłabiło kontrowersje na ten temat[11][12].

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Bruce HM.1959. An exteroceptive block to pregnancy in the mouse. Nature 184: 105.
  2. ↑ Storey AE, Snow DT. 1990. Postimplantation pregnancy disruptions in meadow voles: Relationship to variation in male sexual and aggressive behavior. Physiology and Behaviour 47: 19–25.
  3. ↑ Mahady S, Wolff JO. 2002.A field test of the Bruce effect in the monogamous prairie vole, Microtus ochrogaster. Behavioral Ecology and Sociobiology 52: 31–37.
  4. ↑ Stehn RA, Richmond ME. 1975.Male-induced pregnancy termination in the prairie vole, Microtus ochrogaster. Science 187: 1211–1213.
  5. ↑ Stehn RA, Jannett FJ Jr. 1981. Male-induced abortion in various microtine rodents. Journal of Mammalogy 62: 369–372.
  6. ↑ Storey AE. 1994. Pre-implantation pregnancy disruptions in female meadow voles Microtus pennsylvanicus (Rodentia:Muridae): Male competition or female mate choice? Ethology 98: 89–100.
  7. ↑ Kenney AM, Evans RL, Dewsbury DA. 1977. Postimplantation pregnancy disruption in Microtus ochrogaster, Microtus pennsylvanicus, and Peromyscus maniculatus. Journal of Reproduction and Fertility 49: 365–367.
  8. ↑ Schwagmeyer PL. 1979. The Bruce effect: An evaluation of male/female advantages. The American Naturalist 114: 932-938.
  9. ↑ de la Maza HM, Wolff JO, Lindsey A. 1999. Exposure to strange males does not cause pregnancy disruption or infanticide in the gray-tailed vole. Behavioral Ecology and Sociobiology 45: 107–113.
  10. ↑ W: Wolff, J. O. 2003. Laboratory Studies with Rodents: Facts or Artifacts? BioScience 53:421-7 [1]
  11. ↑ Efekt Bruce zapobiega dzieciobójstwu
  12. ↑ Eila K. Roberts i inni, A Bruce Effect in Wild Geladas, „Science”, 335 (6073), 2012, s. 1222–1225, DOI: 10.1126/science.1213600, ISSN 0036-8075, PMID: 22362878 [dostęp 2018-03-21] (ang.).
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Efekt_Bruce&oldid=73153277”