Edward Szystowski

Edward Szystowski
Ilustracja
Fotografia portretowa, 1936 r.
komandor porucznik pilot komandor porucznik pilot
Data i miejsce urodzenia

2 listopada 1896
Windawa

Data i miejsce śmierci

1 września 1939
Puck

Przebieg służby
Lata służby

1917–1939

Siły zbrojne

 MW Imperium Rosyjskiego
 Marynarka Wojenna (II RP)

Formacja

Lotnictwo Wojska Polskiego

Jednostki

Morski Dywizjon Lotniczy

Stanowiska

dowódca dywizjonu

Główne wojny i bitwy

I wojna światowa,
wojna polsko-bolszewicka,
II wojna światowa

Odznaczenia
Polowa Odznaka Pilota
Krzyż Walecznych (1920–1941) Srebrny Krzyż Zasługi Kawaler 1. klasy Orderu Miecza (Szwecja)

Edward Stanisław Szystowski (ur. 2 listopada 1896 w Windawie, zm. 1 września 1939 w Pucku) – komandor porucznik pilot Marynarki Wojennej, uczestnik I i II wojny światowej oraz wojny z bolszewikami.

Życiorys[edytuj | edytuj kod]

Uczył się w gimnazjum w Mińsku a potem w Szkole Realnej w Wielkich Łukach. Działał tam w nielegalnych kółkach młodzieży polskiej. Od 1915 kontynuował naukę w Korpusie Morskim w Sankt Petersburgu. Odbył praktykę morską na okręcie szkolnym "Passat" (czerwiec-sierpień 1915) a następnie jako oficer wachtowy i młodszy szturman flotylli syberyjskiej (czerwiec-sierpień 1916)[1]. Po zakończeniu nauki, w maju 1917 roku został miczmanem rosyjskiej Marynarki Wojennej[2]. Służył we Flocie Północnej Oceanu Lodowatego do grudnia 1917 na pancerniku „Czesma” (typu Połtawa)[2] a następnie na okrętach "Jarosław" i "Koługujew". Ukończył też kurs lotnictwa morskiego[2]. Po demobilizacji kadry carskiej floty przez Radę Komisarzy Ludowych (23 XI 1917) dwukrotnie podejmował próby przedostania się na Białoruś do I Korpusu Polskiego gen. Józefa Dowbora-Muśnickiego - skończyło się to jego uwięzieniem przez bolszewików. Po ucieczce powrócił w sierpniu 1918 do służby w rosyjskiej Flocie Północnej Oceanu Lodowatego i dowodził niszczycielami w walce z siłami bolszewickimi. We wrześniu 1919 odszedł z rosyjskiej marynarki wojennej i wstąpił jako porucznik bez przydziału do polskiego Samodzielnego Oddziału Murmańskiego z którym powrócił do Polski[1].

Po powrocie do kraju w grudniu 1919 został przyjęty do Wojska Polskiego w stopniu porucznika marynarki[2]. Początkowo skierowany do Departamentu dla Spraw Morskich, a w marcu 1920 roku do Flotylli Pińskiej[2]. Brał udział w wojnie polsko-bolszewickiej dowodząc statkami uzbrojonymi. Po polskim odwrocie na zachód, służył w sierpniu 1920 we Flotylli Wiślanej jako dowódca II Dywizjonu Statków Uzbrojonych[2]. 18 października 1920 został na krótko dowódcą monitora ORP „Horodyszcze”[3].

Od sierpnia 1922 roku służył w Dowództwie Floty w Pucku. W 1923 roku ukończył kurs lotnictwa morskiego w Morskiej Szkole Aeronautyki we Francji, a następnie kurs w Niższej Szkole Pilotów w Bydgoszczy[2]. W listopadzie 1924 roku został przeniesiony do korpusu oficerów aeronautyki w stopniu porucznika ze starszeństwem z 1 czerwca 1919 roku i 68,9 lokatą, z równoczesnym wcieleniem do Morskiego Dywizjonu Lotniczego w Pucku[4][5]. 3 maja 1926 roku został mianowany kapitanem ze starszeństwem z 1 lipca 1925 roku i 19. lokatą w korpusie oficerów aeronautycznych[6]. W grudniu 1927 roku został przeniesiony z korpusu oficerów lotnictwa do korpusu oficerów Marynarki Wojennej, korpus morski, w stopniu kapitana ze starszeństwem z 1 lipca 1925 roku i 7,1 lokatą, z równoczesnym pozostawieniem w Morskim Dywizjonie Lotniczym na stanowisku dowódcy eskadry wielosilnikowej[7][8]. W lipcu 1928 roku został przeniesiony służbowo do Dowództwa Floty na stanowisko dowódcy ORP Kujawiak[9]. Następnie ukończył kurs w Szkole Podwodnego Pływania w Tulonie we Francji[2]. Nadzorował budowę we Francji okrętu podwodnego „Ryś”, którego został pierwszym dowódcą[2]. 12 marca 1933 został mianowany komandorem podporucznikiem ze starszeństwem z 1 stycznia 1933 i 5. lokatą w korpusie oficerów morskich[10].

W kwietniu 1933 roku, w stopniu komandora podporucznika, został dowódcą Morskiego Dywizjonu Lotniczego[11][2]. Na stopień komandora porucznika został mianowany ze starszeństwem z 19 marca 1937 roku i 5. lokatą w korpusie oficerów morskich. Przed wojną był wysłany do Holandii w celu przetestowania oferty wodnosamolotów oraz przewodniczył Komisji Odbioru budowanych tam okrętów podwodnych „Orzeł” (1938 – styczeń 1939) i „Sęp” (luty–kwiecień 1939)[2].

Zginął 1 września 1939 roku podczas nalotu lotnictwa niemieckiego około godz. 6 na bazę lotnictwa morskiego w Pucku[2]. Tam też został pochowany[2].

Ordery i odznaczenia[edytuj | edytuj kod]

Rodzina[edytuj | edytuj kod]

Urodził się w polskiej rodzinie ziemiańskiej herbu Dołęga osiadłej na Białorusi. Był synem inżyniera komunikacji i hydrotechnika Mieczysława (1859-1915) i Władysławy z Knapskich (1869-1949)[1]. Miał dwie siostry Aldonę Helenę (1890-1912) i Grażynę Marię (1902-1978), oraz dwóch braci: zawodowych oficerów WP: Czesława Stefana (1893-1970) i Franciszka Zygmunta (1896-1991). Rodziny nie założył[1].

Upamiętnienie[edytuj | edytuj kod]

Tablica pamiątkowa poświęcona Szystowskiemu znajduje się w kościele NMP w Gdyni przy ul. Świętojańskiej. W Pucku od 2009 znajduje się jego popiersie i jest ulica jego imienia. W latach 1995-2002 był patronem 1. Puckiego Dywizjonu Lotniczego Marynarki Wojennej w Gdyni a w latach 80. Puckiej Eskadry Lotniczej (2003-2010). Od 2013 jego imię nosi 43. Baza Lotnictwa Morskiego w Gdyni-Babich Dołach[1].

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ a b c d e f g h i Ryszard Mielczarek, Szystowski Edward Stanisław (1895-1939), Polski Słownik Biograficzny, t. 50, Warszawa-Kraków 2015, s. 356-358
  2. ↑ a b c d e f g h i j k l m Konarski 2009 ↓, s. 44.
  3. ↑ Jan A. Bartelski, Andrzej S. Bartelski. Flotylla Wiślana w latach 1918–1921. Część 2. „Morze, statki i okręty”. Nr 9/2010. XV (105), s. 18. Warszawa: Magnum X. ISSN 1426-529X. 
  4. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 119 z 7 listopada 1924 roku, s. 663.
  5. ↑ Konarski 2009 ↓, s. 44, wg autora do Morskiego Dywizjonu Lotniczego został przydzielony w maju 1925 roku, w stopniu kapitana marynarki (sic!).
  6. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 18 z 3 maja 1926 roku, s. 131.
  7. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 28 z 23 grudnia 1927 roku, s. 363.
  8. ↑ Konarski 2009 ↓, s. 44, wg autora eskadrą wielosilnikową dowodził do 1928 roku.
  9. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 11 z 24 lipca 1928 roku, s. 230.
  10. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 3 z 14 marca 1933 roku, s. 47.
  11. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 5 z 11 kwietnia 1933 roku, s. 90.
  12. ↑ a b Rocznik Oficerski 1932 ↓, s. 395.
  13. ↑ M.P. z 1928 r. nr 260, poz. 636 „w uznaniu zasług, położonych w poszczególnych działach pracy dla wojska”.
  14. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 119 z 7 listopada 1924 roku, s. 661.
  15. ↑ Sveriges statskalender / 1940. Bihang, s. 67

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Edward_Szystowski&oldid=73357770”