Edgar Wallace

Edgar Wallace
	; Edgar Wallace
Data i miejsce urodzenia	1 kwietnia 1875 ; Londyn, Wielka Brytania
Data i miejsce śmierci	10 lutego 1932 ; Hollywood, Stany Zjednoczone
Narodowość	brytyjska
Dziedzina sztuki	literatura
Epoka	Powieść kryminalna
	Teksty w Wikiźródłach
	Strona internetowa

Edgar Wallace (ur. 1 kwietnia 1875 w Londynie, zm. 10 lutego 1932 w Hollywood) – pisarz angielski, autor tomu poezji („Songs”, 1895) i licznych, bardzo poczytnych (tłumaczonych na polski) powieści awanturniczo-kryminalnych, np. „The Square Emerald” (1926), „The Terror” (1927), „The Flying Squad” (1928).

Życiorys[edytuj | edytuj kod]

Jako nieślubne dziecko aktorki wychowywał się przygarnięty przez rodzinę tragarza. Naukę zakończył w szkole podstawowej. Pracował od 12. roku życia, a w wieku 18 lat zaciągnął się do Royal West Kent Regiment i służył przez 6 lat w Południowej Afryce. Przez krótki czas był korespondentem Daily Mail, ale został zwolniony pod zarzutem zniesławienia. Całe życie pochłonięty był tym, żeby uciec od smutnych przeżyć dzieciństwa i młodości. Marzył o zrobieniu majątku i wejściu do „wielkiego świata”.

Wszystko to nie zapowiadało jego późniejszej popularności jako pisarza i tego, że pozostawi po sobie blisko 170 powieści, 17 sztuk teatralnych i wiele scenariuszy filmowych napisanych w ciągu dwudziestu ośmiu lat.

Jego wielkim sukcesem była już pierwsza powieść Zemsta Sprawiedliwych (The Four Just Men, 1905). To on był autorem scenariusza do filmu King Kong. Był bardzo pracowitym i płodnym pisarzem – używał wyłącznie dyktafonu, a teksty przepisywała maszynistka.

Zdobył ogromną popularność, ale sukcesu finansowego nie odniósł – pozostawił swoim spadkobiercom blisko 150 tysięcy funtów szterlingów długów.

Przed wojną wydano w Polsce 65 jego powieści, po wojnie tylko kilka. Wszystkie jego utwory objęte były w 1951 roku zapisem cenzury w Polsce, podlegały natychmiastowemu wycofaniu z bibliotek^[1]. Ponownie zaczęto go wznawiać na początku lat 90., jednak często były to nieudane skrócone tłumaczenia. Wówczas ukazały się m.in. powieści: Potwór, Straszliwy hotel, Piękna bestia, Upierzony wąż, Drzwi o siedmiu zamkach, Gabinet nr 13.

Od 2011 roku wznawiane są pełne tłumaczenia utworów Wallace'a, wykonywane są również nowe tłumaczenia (m.in. Tajemnica szpilki, Tajemnica samotnego domu).

Edgar Wallace był bardzo poczytny w czasach II Rzeczypospolitej i miał znaczny wpływ na polską literaturę sensacyjno-kryminalną tego czasu. Do Wallace’a odwoływał się często Adam Nasielski we wstępach do swych powieści sensacyjnych, angielski pisarz wpłynął także na jego styl.

Powieści afrykańskie[edytuj | edytuj kod]

Sanders of the River (1911)
The People of the River (1911)
The River of Stars (1913)
Bosambo of the River (1914) – pol. Bosambo znad rzeki (1929, 1990)
Bones (1915) – pol. Bones w dżungli afrykańskiej (1930)
The Keepers of the King’s Peace (1917) – pol. Strażnicy królewskiego pokoju
Lieutenant Bones (1918) – pol. Porucznik Bones (1930)
Bones in London (1921) – pol. Bones w Londynie (1929)
Sandi the Kingmaker (1922) – pol. Sandi, twórca królów (1929)
Bones of the River (1923)
Sanders (1926) – pol. Sanders (1929)
Again Sanders (1928)

Seria "Sprawiedliwych"[edytuj | edytuj kod]

The Four Just Men (1905)
The Council of Justice (1908) - pol. Rada Sprawiedliwych (1930), Piękna bestia (1992)
The Just Men of Cordova (1917) – pol. Klub Sprawiedliwych (1930)
The Law of the Four Just Men (1921)
The Three Just Men (1925) - pol. Trzej sprawiedliwi (1928, 1944, 2021)
Again the Three Just Men (1928)

Powieści awanturniczo-kryminalne[edytuj | edytuj kod]

oAngel Esquire (1908) - pol. Zagadka szulera (2012)
The Nine Bears (1910)
The Fourth Plague (1913)
Grey Timothy (1913)
The Man Who Bought London (1915) – pol. Człowiek, który kupił Londyn (1930)
The Melody of Death (1915) – pol. Melodia śmierci (1930, 1937) oraz Pod biczem zgrozy (1929, przeł. F. Mirandola)
A Debt Discharged (1916) – pol. Fałszerze dolarów (1927) oraz Spłacony dług (1929, 2019)
The Tomb of T’Sin (1916)
The Secret House (1917) - pol. Dom pod srebrnym trójkątem (1930) oraz Gniazdo występku (1932, przeł. J. Buchholtz)
The Clue of the Twisted Candle (1918)
Down under Donovan (1918)
The Green Rust (1919) – pol. Zielona rdza (1929)
Kate Plus 10 (1919)
The Man Who Knew (1919)
The Daffodil Mystery (1920) – pol. Tajemnica żółtych narcyzów (1929)
Jack O’Judgment (1920)
The Angel of Terror (1922) – pol. Anioł grozy (1930, 1997)
The Crimson Circle (1922) – pol. Czerwony Krąg (1928, 2013)
Mr. Justice Maxell (1922)
The Valley of Ghosts (1922) – pol. Dolina duchów (1929)
Captains of Souls (1923) – pol. Władca dusz (1929)
The Clue of the New Pin (1923) – pol. Tajemnica szpilki (2016)
The Green Archer (1923) – pol. Zielony łucznik (1929, 1992)
The Missing Million (1923) – pol. Tajemnica zaginionego miliona (1929)
The Dark Eyes Of London (1924) – pol. Martwe oczy Londynu (2017)
Double Dan (1924)
Educated Evans (1924)
The Face in the Night (1924) – pol. Twarz o zmroku (1929, 2014)
Room 13 (1924) – pol. Gabinet nr 13 (1928, 1935, 1990)
The Sinister Man (1924) – pol. Potwór (1928, 1992)
The Three Oak Mystery (1924) – pol. Tajemnica trzech dębów (1929)
The Blue Hand (1925) – pol. Niebieska ręka (1929)
The Daughters of the Night (1925)
The Fellowship of the Frog (1925) – pol. Bractwo Wielkiej Żaby (1929, 2014)
The Gaunt Stranger (1925)
A King by Night (1925) – pol. Król nocy (1929)
The Mind of Mr. J.G. Reeder (1925) – pol. Poetyczny policjant (1929)
The Strange Countess (1925) – pol. Zagadkowa hrabina (1930), Hrabina Moron (1990)
The Avenger (1926) – pol. Łowca głów (1929, 1991)
The Black Abbot (1926)
The Day of Uniting (1926)
The Door with Seven Locks (1926) – pol. Drzwi o siedmiu zamkach (1928, 1990)
The Joker (1926)
The Man from Morocco (1926) – pol. Małpa z tykwą (1929), Romans z włamywaczem (1929)
The Million Dollar Story (1926)
More Educated Evans (1926)
The Northing Tramp (1926) - pol. Tajemniczy włóczęga (wyd. odcinkowe 1929-1930 w "Czas", książkowe 2015)
Penelope of the Polyantha (1926)
The Square Emerald (1926) – pol. Kwadratowy Szmaragd (1931, 2014)
The Terrible People (1926) – pol. Szajka Zgrozy (1928, 2014)
We Shall See! (1926) – pol. Dama z Monte Carlo (1931)
The Yellow Snake (1926) – pol. Kameleon (1929)
The Big Foot (1927)
The Brigand (1927) – pol. Gentleman-bandyta (1929)
The Feathered Serpent (1927) – pol. Upierzony wąż (1990)
Flat 2 (1927) – pol. Tajemnica kula (ok. 1930)
The Forger (1927)
Good Evans (1927)
The Hand of Power (1927) – pol. Zagadkowa loża (b.r.)
The Man Who Was Nobody (1927) – pol. Tajemniczy dżentelmen (1929, 1991)
The Mixer (1927) – pol. Pogromca hien ludzkich (1929, 2014)
Number Six (1927) – pol. Numer Szósty (1935, 2014)
The Ringer (The Gaunt Stranger, 1927) – pol. Człowiek o stu obliczach (1929, 2015)
The Squeaker (1927) – pol. Demon-szpieg (1929)
Terror Keep (1927) – pol. Straszliwy hotel (1929, 1992)
The Traitor’s Gate (1927) – pol. Brama zdrajców (1930, 1991)
The Double (1928)
Elegant Edward (1928)
The Flying Squad (1928)
The Gunner (1928)
The Orator (1928) – pol. Milczący mówca (przed 1939) oraz Mówca (2021)
The Thief in the Night (1928)
The Twister (1928)
Again the Ringer (1929)
The Big Four (1929)
The Black (1929)
The Cat-Burglar (1929)
Circumstantial Evidence (1929)
Fighting Snub Reilly (1929)
For Information Received (1929)
Forty-Eight Short Stories (1929)
Four Square Jane (1929)
The Ghost of Down Hill (1929)
The Golden Hades (1929)
The Lone House Mystery (1929) – pol. Tajemnica samotnego domu (2016)
The Calendar (1930)
The Hand of Power (1930)
The Keepers of the King’s Peace (1930) – pol. Strażnicy królewskiego spokoju (1929)
Silinski – Master Criminal: Detective T.B.Smith (1930)
The Thief in the Night (1930)
White Face (1930) – pol. Biała twarz (1991)
The Clue of the Silver Key lub The Silver Key (1930)
The Lady of Ascot (1930) – pol. Jaśnie panienka (b.r.)
The Devil Man (1931)
The Man at the Carlton (1931)
The Coat of Arms lub The Arranways Mystery (1931)
On the Spot: Violence and Murder in Chicago (1931)
The Ringer Returns lub Again the Ringer (1931)
Mr J.G. Reeder Returns (1932)
Sergeant Sir Peter lub Sergeant Dunn, C.I.D. (1932)
When the Gangs Came to London (1932)
The Frightened Lady (1933)
The Green Pack (1933)
The Mouthpiece (1935)
Smoky Cell (1935)
The Table (1936)
Sanctuary Island (1936)
Death Packs a Suitcase (1961)
The Road to London (1986)
The Jewel
The Shadow Man

Inne[edytuj | edytuj kod]

The Mission That Failed (1898)
War and Other Poems (1900)
Writ in Barracks (1900)
Unofficial Despatches (1901)
Smithy (1905)
The Council of Justice (1908) – pol. Rada Sprawiedliwych (1929)
Captain Tatham of Tatham Island (1909)
Smithy Abroad (1909)
The Duke in the Suburbs (1909)
Private Selby (1912)
The Admirable Carfew (1914)
Smithy and the Hun (1915)
Tam Of The Scouts (1918)
Those Folk of Bulboro (1918)
The Adventure of Heine (1917)
The Fighting Scouts (1919)
The Book of all Power (1921)
Flying Fifty-five (1922)
The Books of Bart (1923)
Chick (1923) – pol. Miś (1934)
Barbara on Her Own (1926)
This England (1927)

Literatura faktu[edytuj | edytuj kod]

Famous Scottish Regiments (1914)
Field Marshal Sir John French (1914)
Heroes All: Gallant Deeds of the War (1914)
The Standard History of the War (1914)
Kitchener’s Army and the Territorial Forces: The Full Story of a Great Achievement (1915)
1925 – The Story of a Fatal Place (1915)
Vol. 2-4. War of the Nations (1915)
Vol. 5-7. War of the Nations (1916)
Vol. 8-9. War of the Nations (1917)
Tam of the Scouts (1918)
People (1926)