Dominicantes i communicantes w Polsce

Z inicjatywy Instytutu Statystyki Kościoła Katolickiego SAC im. Witolda Zdaniewicza prowadzone jest we wszystkich parafiach katolickich w Polsce pełne badanie statystyczne religijnych praktyk niedzielnych Polaków. Metodologię badania opracowali ks. prof. Witold Zdaniewicz oraz dr Lucjan Adamczuk[1]. Badanie realizowane jest we współpracy z Konferencją Episkopatu Polski dorocznie od 1980 r. Badania pilotażowe przeprowadzano już w latach 1978 i 1979.

Metodologia badań[edytuj | edytuj kod]

Wskaźnik communicantes oblicza się jako odsetek katolików przyjmujących Komunię św. w trakcie niedzielnej Eucharystii w odniesieniu do ogólnej liczby zobowiązanych. Badanie przeprowadzane jest co roku w parafiach katolickich w Polsce, najnowsze dane pochodzą z dnia 21 października 2018 r.[2]

Wskaźnik dominicantes oblicza się jako odsetek katolików uczęszczających na niedzielną Eucharystię w odniesieniu do ogólnej liczby zobowiązanych. Ostatnie badanie przeprowadzono w dniu 21 października 2018 r. w parafiach katolickich w Polsce[2]. Ponieważ wśród osób uczestniczących w niedzielnej mszy św. jest zawsze grupa wiernych, która przystępuje również do Komunii Świętej, jest możliwość ustalenia drugiego wskaźnika religijności: jest to liczba tych wiernych odniesiona do liczby zobowiązanych, co wyrażone w odsetkach daje wskaźnik communicantes.

Termin zobowiązani obejmuje katolików powyżej siódmego roku życia z wyłączeniem osób obłożnie chorych oraz osób starszych o ograniczonych możliwościach poruszania. Liczbę zobowiązanych wiernych określono na 82% wszystkich katolików[3][4]. W przypadku gdy za wiernych uzna się osoby ochrzczone w Kościele Rzymskokatolickim, zgodnie z Rocznikiem Statystycznym z 2018, stanowią one 85,63% społeczeństwa[5]. W rezultacie osoby zobowiązane stanowią zaledwie 70,22% całego społeczeństwa. Uwzględniając te wartości, wskaźniki dominicantes i communicantes z 2021 w odniesieniu do ogólnej liczby ludności reprezentują odpowiednio 19,87% oraz 9,05% całego społeczeństwa.

Badania wskaźników religijności przeprowadza się raz w roku w wybraną niedzielę października lub listopada. Instytut Statystyki Kościoła Katolickiego SAC przekazuje parafiom, poprzez kurie diecezjalne, kwestionariusz, który powinien być wypełniony dla wszystkich ośrodków sakralnych na terenie parafii. Za zorganizowanie i przeprowadzenie badań odpowiedzialny jest, zgodnie z instrukcją, proboszcz. Organizuje on ekipy osób liczących, które we wszystkich wejściach do świątyni zliczają wiernych, przybywających na każdą mszę niedzielną. Ponadto, do kwestionariusza wpisuje się ogólną liczbę wiernych w parafii w celu określenia na jej podstawie liczby zobowiązanych do uczestnictwa w mszy św. niedzielnej, oraz liczbę przystępujących do Komunii Świętej.

Dane nie mają charakteru subiektywnego i są niezależne od opinii proboszcza. Kwestionariusze wypełnione w parafiach trafiają poprzez kurie do Instytutu. Dla określenia wiarygodności uzyskiwanych w ten sposób danych, Instytut przeprowadza badania kontrolne w wybranych parafiach, niezależnie od proboszcza.

Badania religijności i częstości praktyk religijnych przeprowadza też Centrum Badania Opinii Społecznej. Wyniki podawane przez CBOS wykazują stabilność religijności i praktyk w ciągu ostatnich 20 lat, ale są to badania deklaracji ankietowanych osób. Badania kościelne nie są wykonywane przez zawodowych socjologów (poza opracowaniem danych), ale dotyczą nie deklaracji, lecz zachowań i są prowadzone na całej populacji, a nie tylko reprezentatywnej próbce.

Oprócz dominicantes i communicantes, w niektórych rocznikach statystycznych ISKK załączał również wskaźnik participantes, osób angażujących się w działalność wspólnot i organizacji parafialnych.

Wyniki badań[edytuj | edytuj kod]

Dominicantes i Communicantes 1980-2019

Na przestrzeni ostatnich lat badania wykazują systematyczną, choć dość powolną, tendencję spadkową dominicantes oraz stabilizację communicantes po ok. dwukrotnym wzroście do końca lat 90. XX w., a także znaczne zróżnicowanie regionalne.

Dominicantes i communicantes według lat[edytuj | edytuj kod]

Rok Dominicantes Communicantes
1980 51,0% 7,8%
1981 52,7% 8,1%
1982 57,0% 9,6%
1983 51,2% 8,6%
1984 52,2% 8,9%
1985 49,9% 9,1%
1986 52,9% 10,4%
1987 53,3% 11,1%
1988 48,7% 10,7%
1989 46,7% 9,9%
1990 50,3% 10,7%
1991 47,6% 10,8%
1992 47,0% 14,0%
1993 43,1% 13,0%
1994 45,6% 13,1%
1995 46,8% 15,4%
1996 46,6% 14,5%
1997 46,6% 15,2%
1998 47,5% 17,6%
1999 46,9% 16,3%
2000 47,5% 19,4%
2001 46,8% 16,5%
2002 45,2% 17,3%
2003 46,0% 16,9%
2004 43,2% 15,6%
2005 45,0% 16,5%
2006 45,8% 16,3%
2007 44,2% 17,6%
2008 40,4% 15,3%
2009 41,5% 16,7%
2010 41,0% 16,4%
2011 40,0% 16,1%
2012 40,0% 16,2%
2013 39,1% 16,3%
2014 39,1% 16,3%
2015 39,8% 17,0%
2016 36,7% 16,0%
2017 38,3% 17,0%
2018[6] 38,2% 17,3%
2019 36,9% 16,7%
2020 b/d b/d
2021[7] 28,3% 12,9%
2022[8] 29,5% 13,9%

Dominicantes i communicantes 2021 według diecezji (w %)[edytuj | edytuj kod]

Dominicantes 2021
Communicantes 2014
Diecezja Dominicantes[7] Communicantes Różnica p.p. 2021 vs 2019 Dominicantes[9] i 2022 vs 2021
2021 2022 2021 2022 2021 vs 2019 2022 vs 2021
białostocka 37,6 38,4 19,2 29,5 -8,2 0,8
bielsko-żywiecka 36,0 38,4 15,8 17,4 -11,1 2,4
bydgoska 26,3 24,2 11,4 12,1 -7,2 -2,1
częstochowska 24,7 25,6 10,6 11,7 -8,6 0,9
drohiczyńska 41,0 40,3 18,6 19,3 -6,7 -0,7
elbląska 19,2 20,8 9,2 9,9 -7,5 1,6
ełcka 23,7 25,2 12,9 13,8 -8,8 1,5
gdańska 26,1 25,7 13,3 13,1 -8,9 -0,4
gliwicka 26,7 27,6 13,4 13,7 -9,2 0,9
gnieźnieńska 26,3 28,1 11,9 13,4 -9,1 1,8
kaliska 31,9 32,6 14,7 15,6 -10,4 0,7
katowicka 22,4 26,8 13,4 14,5 -13,1 4,4
kielecka 32,1 32,1 15,1 16,0 -7,7 0,0
koszalińsko-kołobrzeska 17,5 18,3 8,2 8,8 -6,3 0,8
krakowska 38,5 39,8 15,3 16,4 -8,4 1,3
legnicka 20,9 20,4 10,1 9,8 -7,2 -0,5
lubelska 28,0 30,0 14,9 16,5 -9,0 2,0
łomżyńska 34,9 36,5 16,3 17,6 -9,8 1,6
łowicka 22,2 23,6 11,1 11,8 -7,8 1,4
łódzka 17,2 17,6 8,8 9,1 -6,4 0,4
opolska 33,4 34,2 16,7 17,5 -8,5 0,8
ordynariat polowy 23,4 24,9 11,0 11,6 -10,1 1,5
pelplińska 36,1 38,4 16,8 18,6 -10,5 2,3
płocka 24,0 25,2 10,1 10,6 -5,9 1,2
poznańska 26,2 27,2 13,2 13,5 -10,4 1,0
przemyska 46,9 48,0 14,5 17,5 -11,7 1,1
radomska 31,7 38,2 14,2 15,1 -8,3 6,5
rzeszowska 49,7 51,9 15,1 17,8 -12,4 2,2
sandomierska 32,0 31,9 13,1 13,6 -7,8 -0,1
siedlecka 37,9 38,6 17,3 18,8 -10,2 0,7
sosnowiecka 18,0 18,7 7,7 8,7 -7,3 0,7
szczecińsko-kamieńska 16,9 17,5 8,1 8,3 -6,4 0,6
świdnicka 20,6 20,4 9,8 10,4 -7,1 -0,2
tarnowska 59,1 61,5 21,9 25,6 -11,7 2,4
toruńska 24,6 25,4 12,0 12,1 -7,3 0,8
warmińska 20,3 20,8 9,9 9,8 -6,0 0,5
warszawska 19,3 20,6 10,3 10,8 -7,7 1,3
warszawsko-praska 22,2 24,9 11,2 12,9 -8,3 2,7
włocławska 24,6 24,6 10,7 10,9 -8,3 0,0
wrocławska 22,5 23,6 11,0 11,6 -8,1 0,9
zamojsko-lubaczowska 35,4 36,6 17,9 19,6 -9,0 1,2
zielonogórsko-gorzowska 18,2 19,3 8,6 9,2 -8,3 1,1

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Zaręba Mariański, Metodologiczne Problemy Badań nad Religijnością,, 2002.
  2. ↑ a b ASEiP 2020 ↓, s. 48.
  3. ↑ Sławomir Nowotny, Łukasz Prażmo, Przemysław Śleszyński, Geografia polskiej religijności – przestrzenne uwarunkowania zachowań religijnych, ISKK, lipiec 2019
  4. ↑ Ks Wojciech, Dominicantes metodologia [online], www.iskk.pl [dostęp 2020-11-25] (pol.).
  5. ↑ Mały Rocznik Statystyczny Polski [online], 2018.
  6. ↑ ASEiP 2020 ↓, s. 28.
  7. ↑ a b Admin, Annuarium Statisticum Ecclesiae in Polonia. Dane za rok 2021 [online], www.iskk.pl [dostęp 2023-01-13] (pol.).
  8. ↑ https://iskk.pl/wp-content/uploads/2023/12/Annuarium_Statisticum_DANE_za-2022_19.12.pdf
  9. ↑ Admin, Annuarium Statisticum Ecclesiae in Polonia. Dane za rok 2019 [online], www.iskk.pl [dostęp 2023-01-17] (pol.).

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Dominicantes_i_communicantes_w_Polsce&oldid=72290841”