Dom Gąski w Radomiu
 nr rej. 36 z 23.06.1947, 753 z 5.05.1972 oraz 197/A/83 z 14.04.1983 | |
 Dom Gąski (2012) | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Miejscowość | |
| Adres | Rynek 4 |
| Typ budynku | kamienica |
| Styl architektoniczny | |
| Ukończenie budowy | XVII w. |
| Ważniejsze przebudowy | 1953–1955 |
| Pierwszy właściciel | Stanisław Gąska |
Położenie na mapie Radomia  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa mazowieckiego  | |
 51°24′12,71″N 21°08′31,92″E/51,403530 21,142200 | |
Dom Gąski – zabytkowy budynek znajdujący się w Radomiu, w północnej pierzei Rynku, pod numerem 4.
Dom Gąski jest budynkiem jednopiętrowym trójosiowym[1]. Posiada sień z boku i jednobiegową klatkę schodową[1]. Fasada budynku jest zwieńczona dwukondygnacyjnym wolutowym szczytem, rozczłonkowanym pilastrami i zwieńczonym trójkątnie[1].
Dom Gąski jest najstarszym budynkiem mieszczańskim zachowanym w Radomiu[2]. Został wystawiony w XVII w. na zlecenie Stanisława (lub Adama) Gąski – ławnika i radcę miejskiego, piekarza przybyłego z Opoczna[1][3]. Architekt budynku nie jest znany[1]. Według tradycji w czasie potopu szwedzkiego w domu dwukrotnie nocował król szwedzki Karol X Gustaw[1]. Pod koniec XVIII w. w budynku mieściła się apteka Włocha Christiana Valentino[1][3]. W latach 1818–1819 znajdowały się w nim biura magistrackie[3]. Pod koniec XIX wieku w domu mieścił się skład piwa[1].
Po II wojnie światowej dom stał się własnością państwową[1]. W latach 1953–1955 budynek przeszedł generalny remont i adaptację do celów wystawienniczych, zyskując obecny wystrój fasady[1][3]. W latach 50. XX w. podczas odbudowy sąsiedniego Domu Esterki, rozebranego do piwnic w czasie wojny, wzorowano się na wyglądzie Domu Gąski[1].
W latach 1975–1990 w połączonych kamienicach Gąski i Esterki miało siedzibę Biuro Wystaw Artystycznych[1]. Następnie nadzór nad kamienicami sprawowało Muzeum im. Jacka Malczewskiego w Radomiu, które w latach 1990–2018 miało tutaj swój oddział – Muzeum Sztuki Współczesnej[1].
Budynek wpisany jest do rejestru zabytków Narodowego Instytutu Dziedzictwa pod numerami 36 z 23.06.1947, 753 z 5.05.1972 oraz 197/A/83 z 14.04.1983[4]
-
Portal wejściowy -
Kamienice Esterki i Gąski, stan w 1975
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d e f g h i j k l m Sekulski 2012 ↓.
- ↑ Studium historyczno-urbanistyczne śródmieścia Radomia 1998 ↓, s. 26.
- ↑ a b c d Spacerkiem po Radomiu 2015 ↓, s. 9.
- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo mazowieckie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2023 [dostęp 2019-10-16].
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Jerzy Sekulski: Encyklopedia Radomia. Wojciech Stan (fot.). Wyd. 2 poszerz. i uzup. Radom: Wydawnictwo Naukowe Instytutu Technologii Eksploatacji - PIB, 2012. ISBN 978-83-7789-106-3.
- Spacerkiem po Radomiu. Informator turystyczny. Ewa Kutyła (tekst, zdjęcia), Remigiusz Kutyła (zdjęcia). Wyd. IV. Radom: Gmina Miasta Radomia. Biuro Sportu i Turystyki, 2015.
- Studium historyczno-urbanistyczne śródmieścia Radomia. Radom: Miejska Pracownia Urbanistyczna Radom, 1998.