Danina
Danina (trybut z łac. tributum)[1] – świadczenie o charakterze przymusowym, funkcjonujące w starożytności oraz średniowieczu, uiszczane monarsze przez poddanych lub władcy silniejszemu przez władcę słabszego jako wyraz uznania jego zwierzchności[2]. W przypadku chłopów zastąpiona przez pańszczyznę lub czynsz[3].
Początki danin[edytuj | edytuj kod]
Początkowo danina składana była władzom centralnym z podległego terytorium. Nosiła wtedy nazwę trybutu. Gdy zaczęto ściągać daniny z pojedynczych gospodarstw, złożenie trybutu oznaczało uznawanie poddaństwa z zajmowanego terytorium. Taki charakter miały np.:
- trybut składany przez mieszkańców Anglii Normanom duńskim (danegeld)
- trybut składany przez Słowian Awarom
- trybut składany cesarzowi przez monarchów piastowskich.
Daniny jednostkowe[edytuj | edytuj kod]
Wraz ze wzmacnianiem się stosunków społecznych i relacji poddani – monarcha, trybut został zastąpiony przez daninę uiszczaną w naturze lub pieniądzach przez pojedynczych właścicieli gospodarstw (z dymu lub z radła). Daniny były podstawowymi elementami realizowania prawa książęcego.
Daniny składano do grodów, gdzie dobra z tego tytułu uzyskiwane były częściowo kierowane do tezauryzacji, częściowo do konsumpcji przez dwór monarszy, zaś częściowo redystrybuowane (np. żywność i napoje trafiały do karczm, wówczas należących wyłącznie do monarchy).
Rodzaje danin[edytuj | edytuj kod]
- Danina opolna – uiszczana w postaci jednej sztuki bydła od opola
- Dań – danina z miodu
- Podworowe, podymne, poradlne – danina uiszczana najczęściej w nierogaciźnie (ew. nazwa dla wyjątku – powołowe)
Schyłek danin[edytuj | edytuj kod]
W domenie monarszej daniny przybrały funkcję renty gruntowej, zaś w dobrach kościelnych i świeckich, na przestrzeni wieków od XII do XIV, daniny składane monarsze zostały stopniowo zniesione na mocy immunitetów ekonomicznych lub przekształcone w formy spłacania renty feudalnej.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Słownik Wyrazów Obcych. [dostęp 2018-01-03]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-01-04)].
- ↑ Tadeusz Łepkowski, Słownik historii Polski, Warszawa 1973, s. 501.
- ↑ Praca zbiorowa 2001 ↓, s. 53,.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Słownik historii Polski, Wiedza Powszechna, Warszawa 1969
- Juliusz Bardach, Bogusław Leśnodorski, Michał Pietrzak: Historia ustroju i prawa polskiego. Warszawa: LexisNexis, 2009, s. 91 – 92. ISBN 978-83-7620-192-4.
- Praca zbiorowa: Słownik historii Polski i świata. Katowice: Videograf II, 2001.