Czaszka

Czaszka człowieka – widok z przodu

Czaszka (łac. cranium) – struktura kostna lub chrzęstna, która służy jako szkielet głowy. Stanowi naturalną osłonę mózgu i innych narządów znajdujących się w głowie.

Czaszka człowieka[edytuj | edytuj kod]

Wzrost czaszki człowieka trwa nie tylko podczas życia płodowego, ale praktycznie aż do osiągnięcia wieku dorosłego. Wzrost ten jest szczególnie intensywny przez pierwsze trzy lata życia. Możliwości wzrostu szybko jednak maleją, szczególnie po skostnieniu łączno-tkankowych ciemiączek, a ostatecznie wraz z kostnieniem szwów.

Powierzchnia wewnętrzna podstawy czaszki (basis cranii interna) dzieli się na trzy doły:

U człowieka i naczelnych czaszka składa się z:

mózgoczaszki (łac. neurocranium, cranium), która styka się jakąkolwiek powierzchnią z mózgowiem. Ma kształt puszki, w której rozróżnia się część górną – sklepienie czaszki – (łac. calvaria), część dolną – podstawę czaszki – (łac. basis cranii) oraz 4 ściany: przednią, tylną i dwie boczne,
twarzoczaszki (łac. viscerocranium), zwanej też trzewioczaszką (łac. splanchnocranium).

Mózgoczaszka (Neurocranium)[edytuj | edytuj kod]

Stanowi przede wszystkim ochronę mózgowia, składa się z:

kości czołowej (os frontale),
dwóch kości skroniowych (ossa temporalia),
dwóch kości ciemieniowych (ossa parietalia),
kości potylicznej (os occipitale),
kości klinowej (os sphenoidale),
kości sitowej (os ethmoidale).

Poszczególne kości mózgoczaszki połączone są szwami, które stanowią stałe i nieruchome połączenie. Niektóre kości czaszki połączone są ze sobą chrząstkozrostami (łac. synchondroses), które z wiekiem kostnieją.

Twarzoczaszka (dawniej: trzewioczaszka; splanchnocranium, viscerocranium)[edytuj | edytuj kod]

Czaszka hipopotama

Czaszka myszoskoczki

Chroni narządy zmysłów: wzroku, węchu i smaku, otacza początkowe odcinki dróg oddechowych i pokarmowych, składa się z:

dwóch kości nosowych (os nasale),
dwóch kości łzowych (os lacrimale),
dwóch małżowin nosowych dolnych (concha nasalis inferior),
lemiesza (vomer),
dwóch szczęk (maxilla),
żuchwy (mandibula),
dwóch kości podniebiennych (os palatinum),
dwóch kości jarzmowych (ossa zygomaticus),
kości gnykowej (os hyoideum).

Ruchomymi elementami twarzoczaszki człowieka są nieparzyste kości: żuchwa (łac. mandibula), w której umieszczone są zęby, oraz kość gnykowa (łac. os hyoideum) niemająca połączenia z innymi kośćmi czaszki.

Anatomia czaszki człowieka

Ważniejsze otwory i szczeliny w podstawie czaszki[edytuj | edytuj kod]

Otwór, szczelina	Położenie	Zawartość
blaszka sitowa	kość sitowa	nn. węchowe (I)
kanał wzrokowy	skrzydło mniejsze kości klinowej	n. wzrokowy (II), t. oczna
szczelina oczodołowa górna	pomiędzy skrzydłem większym i mniejszym kości klinowej	nn. okoruchowy (III), bloczkowy (IV), odwodzący (VI), oczny (V-1)
otwór okrągły	skrzydło większe kości klinowej	n. szczękowy (V-2)
otwór owalny	skrzydło większe kości klinowej	n. żuchwowy (V-3), splot żylny otworu owalnego
otwór poszarpany	pomiędzy kością klinową a częścią skalistą kości skroniowej	drobne naczynia żylne (wypusty) i tętnicze opony twardej
kanał tętnicy szyjnej	część skalista kości skroniowej	t. szyjna wewnętrzna
otwór słuchowy wewnętrzny	część skalista kości skroniowej	nn. twarzowy (VII), przedsionkowo- ślimakowy (VIII), t. błędnika
otwór szyjny	pomiędzy kością potyliczną a częścią skalistą kości skroniowej	nn. językowo-gardłowy (IX), błędny (X), dodatkowy (XI), ż. szyjna wewnętrzna
kanał nerwu podjęzykowego	kość potyliczna	n. podjęzykowy (XII)
otwór wielki	kość potyliczna	rdzeń kręgowy, n. dodatkowy (XI), tt. kręgowe