Czaszka
Ten artykuł od 2019-03 wymaga zweryfikowania podanych informacji. |
Czaszka (łac. cranium) – struktura kostna lub chrzęstna, która służy jako szkielet głowy. Stanowi naturalną osłonę mózgu i innych narządów znajdujących się w głowie.
Czaszka człowieka[edytuj | edytuj kod]
Wzrost czaszki człowieka trwa nie tylko podczas życia płodowego, ale praktycznie aż do osiągnięcia wieku dorosłego. Wzrost ten jest szczególnie intensywny przez pierwsze trzy lata życia. Możliwości wzrostu szybko jednak maleją, szczególnie po skostnieniu łączno-tkankowych ciemiączek, a ostatecznie wraz z kostnieniem szwów.
Powierzchnia wewnętrzna podstawy czaszki (basis cranii interna) dzieli się na trzy doły:
U człowieka i naczelnych czaszka składa się z:
- mózgoczaszki (łac. neurocranium, cranium), która styka się jakąkolwiek powierzchnią z mózgowiem. Ma kształt puszki, w której rozróżnia się część górną – sklepienie czaszki – (łac. calvaria), część dolną – podstawę czaszki – (łac. basis cranii) oraz 4 ściany: przednią, tylną i dwie boczne,
- twarzoczaszki (łac. viscerocranium), zwanej też trzewioczaszką (łac. splanchnocranium).
Mózgoczaszka (Neurocranium)[edytuj | edytuj kod]
Stanowi przede wszystkim ochronę mózgowia, składa się z:
- kości czołowej (os frontale),
- dwóch kości skroniowych (ossa temporalia),
- dwóch kości ciemieniowych (ossa parietalia),
- kości potylicznej (os occipitale),
- kości klinowej (os sphenoidale),
- kości sitowej (os ethmoidale).
Poszczególne kości mózgoczaszki połączone są szwami, które stanowią stałe i nieruchome połączenie. Niektóre kości czaszki połączone są ze sobą chrząstkozrostami (łac. synchondroses), które z wiekiem kostnieją.
Twarzoczaszka (dawniej: trzewioczaszka; splanchnocranium, viscerocranium)[edytuj | edytuj kod]


Chroni narządy zmysłów: wzroku, węchu i smaku, otacza początkowe odcinki dróg oddechowych i pokarmowych, składa się z:
- dwóch kości nosowych (os nasale),
- dwóch kości łzowych (os lacrimale),
- dwóch małżowin nosowych dolnych (concha nasalis inferior),
- lemiesza (vomer),
- dwóch szczęk (maxilla),
- żuchwy (mandibula),
- dwóch kości podniebiennych (os palatinum),
- dwóch kości jarzmowych (ossa zygomaticus),
- kości gnykowej (os hyoideum).
Ruchomymi elementami twarzoczaszki człowieka są nieparzyste kości: żuchwa (łac. mandibula), w której umieszczone są zęby, oraz kość gnykowa (łac. os hyoideum) niemająca połączenia z innymi kośćmi czaszki.
Ważniejsze otwory i szczeliny w podstawie czaszki[edytuj | edytuj kod]
Otwór, szczelina | Położenie | Zawartość |
---|---|---|
blaszka sitowa | kość sitowa | nn. węchowe (I) |
kanał wzrokowy | skrzydło mniejsze kości klinowej | n. wzrokowy (II), t. oczna |
szczelina oczodołowa górna | pomiędzy skrzydłem większym i mniejszym kości klinowej | nn. okoruchowy (III), bloczkowy (IV), odwodzący (VI), oczny (V-1) |
otwór okrągły | skrzydło większe kości klinowej | n. szczękowy (V-2) |
otwór owalny | skrzydło większe kości klinowej | n. żuchwowy (V-3), splot żylny otworu owalnego |
otwór poszarpany | pomiędzy kością klinową a częścią skalistą kości skroniowej | drobne naczynia żylne (wypusty) i tętnicze opony twardej |
kanał tętnicy szyjnej | część skalista kości skroniowej | t. szyjna wewnętrzna |
otwór słuchowy wewnętrzny | część skalista kości skroniowej | nn. twarzowy (VII), przedsionkowo- ślimakowy (VIII), t. błędnika |
otwór szyjny | pomiędzy kością potyliczną a częścią skalistą kości skroniowej | nn. językowo-gardłowy (IX), błędny (X), dodatkowy (XI), ż. szyjna wewnętrzna |
kanał nerwu podjęzykowego | kość potyliczna | n. podjęzykowy (XII) |
otwór wielki | kość potyliczna | rdzeń kręgowy, n. dodatkowy (XI), tt. kręgowe |
Zróżnicowanie[edytuj | edytuj kod]
Czaszki ludzi znacznie różnią się w zależności od rasy, płci, wieku oraz charakteryzują się dużą zmiennością indywidualną.
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
- dymorfizm płciowy w budowie czaszki u ludzi
|