Clara Immerwahr
 | |
| Data i miejsce urodzenia | 21 czerwca 1870 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | 2 maja 1915 |
Clara Immerwahr po mężu Haber (ur. 21 czerwca 1870 w Polkendorf, zm. 2 maja 1915 w Berlinie-Dahlem) – niemiecka chemiczka, pierwsza kobieta, której Uniwersytet Wrocławski nadał stopień doktora, żona Fritza Habera.
Życiorys[edytuj | edytuj kod]
_.jpg)
Urodziła się 21 czerwca 1870 roku w podwrocławskiej wsi Polkendorf (dziś Wojczyce) w zasymilowanej rodzinie żydowskiej, jako najmłodsza córka doktora chemii Philippa Immerwahra i Anny z domu Krohn. Miała dwie siostry, Elli i Rose, oraz brata Paula, który jak ojciec był chemikiem[1]. Po ukończeniu Töchterschule von Fräulein Krug we Wrocławiu studiowała od 1895 na Uniwersytecie Wrocławskim. 22 grudnia 1900 roku uzyskała stopień doktora magna cum laude na podstawie rozprawy Beiträge zur Löslichkeitsbestimmung schwerlöslicher Salze des Quecksilbers, Kupfers, Bleis, Cadmiums und Zinks („Przyczynki do określenia rozpuszczalności trudnorozpuszczalnych soli rtęci, miedzi, ołowiu, kadmu i cynku”)[2][3]. Była pierwszą kobietą, która na tej uczelni uzyskała stopień doktorski. Promotorem jej dysertacji był Richard Abegg, w którego pracowni została laborantką po studiach[2]. W 1901 roku poślubiła Fritza Habera (1868–1934), po studiach pracowała razem z mężem w Karlsruhe[2]. Po roku urodził im się syn Hermann (1902–1946). Tłumaczyła m.in. prace Habera na angielski.
2 maja 1915 popełniła samobójstwo, strzelając sobie w pierś z wykradzionego mężowi pistoletu. Rozpowszechniona teoria głosi, że uczyniła to pod wpływem wieści o skutkach użycia podczas I wojny światowej gazów bojowych wyprodukowanych przez jej męża.
Upamiętnienie[edytuj | edytuj kod]
19 grudnia 2011 roku na budynku głównym wrocławskiej uczelni odsłonięto poświęconą jej tablicę pamiątkową[2][4].
W 2021 r. na Uniwersytecie Wrocławskim powstała fundacja jej imienia, która postawiła sobie za cel wzmacnianie aktywnej obecności kobiet w nauce[5].
W kulturze[edytuj | edytuj kod]
Małżeństwo Clary i Fritza jest jednym z wątków filmu „Haber”, w scenografii i reżyserii Daniela Ragussisa[6]. Haberowie są także inspiracją dla postaci Lenza i Iris Alterów w powieści A Reunion of Ghosts Judith Claire Mitchell[7]. Słuchowisko The Greater Good z 2008 wyreżyserowane przez Celię de Wolff w scenariuszu Justina Hoppera skupia się na oburzeniu Clary wobec działań męża[8]. W 2014 austriacki reżyser Harald Sicheritz nakręcił obraz Clara Immerwahr[9].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Paul Immerwahr (1866 – 1926) :: ChemViews Magazine :: ChemistryViews. [dostęp 2022-03-18]. (ang.).
- ↑ a b c d Tablica pierwszej kobiety-doktor Uniwersytetu Wrocławskiego [online], Nauka w Polsce, 20 grudnia 2011 [dostęp 2022-12-08].
- ↑ Mariusz Urbanek, Żona Doktora Śmierć, Gazeta Wyborcza, Wrocław, 10 stycznia 2009 [dostęp 2015-05-28].
- ↑ Uniwersytet Wrocławski upamiętni żonę Doktora Śmierć, Gazeta Wyborcza, Wrocław, 15 grudnia 2011 [dostęp 2015-05-28].
- ↑ Fundacja im. Clary Immerwahr wesprze kobiety nauki [online], Nauka w Polsce [dostęp 2021-09-07].
- ↑ Michal Meyer. Feeding a War (Interview with Daniel Ragussis). „Chemical Heritage Magazine”. 28 (1), s. 40–41, 2010. [dostęp 2018-03-20]. (ang.).
- ↑ The Project is Nothing, The Process is Everything: An Interview with Judith Claire Mitchell. 2015-03-30. [dostęp 2017-04-18]. (ang.).
- ↑ The Greater Good. Justin Hopper – Writer and Script Consultant. [dostęp 2017-04-18]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-04-19)]. (ang.).
- ↑ Clara Immerwahr. Austrian Films. [dostęp 2022-12-08].
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Gerit von Leitner, Der Fall Clara Immerwahr. Leben für eine humane Wissenschaft, München: C.H. Beck, 1998, ISBN 3-406-37114-0, OCLC 29737517.
- Margit Szöllösi-Janze, Fritz Haber 1868–1934. Eine Biographie, München: C.H. Beck, 1993, ISBN 3-406-43548-3.
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Clara Haber, Chemikerin. world.std.com. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-02-04)]. (ang.). [wersja archiwalna, dostęp 2015-05-28]
- Loris Cli Toris: Clara Immerwahr. ygogirl.wordpress.com, 2013-06-09. [dostęp 2015-05-28]. (pol.).