Chrystian I Oldenburg

Chrystian I Oldenburg
	Król Danii
Okres	od 1448; do 21 maja 1481
Poprzednik	Krzysztof Bawarski
Następca	Jan Oldenburg
	Król Norwegii
Okres	od 1450; do 21 maja 1481
Poprzednik	Karol VIII Knutsson Bonde
Następca	Jan Oldenburg
	Król Szwecji
Okres	od 1457; do 1464
Poprzednik	Karol VIII Knutsson Bonde; Eryk Axelsson
Następca	Karol VIII Knutsson Bonde
	Książę Szlezwika
Okres	od 1460; do 21 maja 1481
Poprzednik	Adolf VIII Holsztyński
Następca	Jan Oldenburg
	Książę Holsztynu
Okres	od 1460 (do 1474 hrabia); do 21 maja 1481
Poprzednik	Adolf VIII Holsztyński
Następca	Jan Oldenburg
	Dane biograficzne
Dynastia	Oldenburgowie
Data i miejsce urodzenia	luty 1426 ; Oldenburg
Data i miejsce śmierci	21 maja 1481 ; Kopenhaga
Miejsce spoczynku	Katedra w Roskilde
Ojciec	Dietrich Oldenburg
Matka	Jadwiga von Schauenburg
Żona	Dorota brandenburska
Dzieci	Olaf,; Kanut,; Jan Oldenburg,; Małgorzata Duńska,; Fryderyk I Oldenburg
	Multimedia w Wikimedia Commons

Chrystian I Oldenburg (ur. w lutym 1426 w Oldenburgu, zm. 21 maja 1481 w Kopenhadze^[1]) – król Danii w latach 1448–1481 (pierwszy z dynastii Oldenburgów) oraz na prawach Unii kalmarskiej, władca Norwegii w latach 1450–1481 i Szwecji w latach 1457–1464.

Życiorys[edytuj | edytuj kod]

Panowanie Chrystiana rozpoczęło się problemami z uznaniem go za króla w Norwegii; Szwecja natomiast zerwała Unię kalmarską, a na tron wstąpił tam Karol VIII Knutsson Bonde. Jednym z pierwszych posunięć Karola było zażądanie od Chrystiana oddania Gotlandii, kolejnym, w 1449, ogłoszenie się królem Norwegii, choć formalnie miał nim być Chrystian^[2]. Na spotkaniu królów w Halmstad doszło do porozumienia: w zamian za koronę Norwegii Chrystian uznał prawa Karola do Szwecji^[2]. Wkrótce jednak Karol wypowiedział Danii wojnę i zaatakował Skanię. Przeciągające się pięć lat potyczki skończyły się w 1457 roku klęską Karola; wtedy również na tronie Szwecji zasiadł Chrystian. Karol zbiegł do Gdańska.

W latach 1459–1460 Chrystian przyłączył do królestwa południową Jutlandię, został władcą Szlezwiku i Holsztyna (z zastrzeżeniem wymuszonym przez holsztyńskich możnych, że obie te krainy nie zostaną nigdy rozdzielone; drugim warunkiem było coroczne zwoływanie rady holsztyńskich i szlezwickich możnych). Sprawa przejęcia części Jutlandii, Holsztynu i Szlezwiku wymagała nakładów na wojny z innymi chętnymi na te tereny. Wojny te były finansowane podatkami nałożonymi w Skanii. Doprowadziło to do buntu, z którego skorzystał Karol Bonde, który powrócił i ponownie koronował się na króla Szwecji.

Po śmierci Karola, w 1470, Chrystian próbował ponownie przejąć Szwecję. Poniósł jednak druzgocącą klęskę w bitwie na wzgórzu Brunkeberg (10 października 1471)^[3]. W 1474 roku został przez cesarza Fryderyka III podniesiony z tytułu hrabiego do rangi księcia Holsztynu.

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ Małłek 2019 ↓, s. 251.
↑ ^a ^b Małłek 2019 ↓, s. 241.
↑ LenaL. Huldén LenaL., Sten Sture d.ä., [w:] Biografiskt lexikon för Finland 1. Svenska tiden [online] [dostęp 2016-10-15] (szw.).

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

Janusz Małłek: Historia Norwegii (do roku 1814). Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, 2019. ISBN 978832314118-1. (pol.).

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

Biografia w Nordisk familjebok – Kristian, s. 1361–1362 (szw.) [dostęp 18 lutego 2010]

[CITEREFMałłek2019251-1] Małłek 2019 ↓, s. 251.

[CITEREFMałłek2019241-2] Małłek 2019 ↓, s. 241.

[:0-3] LenaL. Huldén LenaL., Sten Sture d.ä., [w:] Biografiskt lexikon för Finland 1. Svenska tiden [online] [dostęp 2016-10-15] (szw.).

[1]

[2]

[3]

Englingerowie	Eryk VI Zwycięski (970–995) Olaf Skötkonung (995–1022) Anund Jakub (1022–1050) Emund Stary (1050–1060)
Stenkilowie	Stenkil Ragnvaldsson (1060–1066) Eryk VII Stenkilsson i Eryk VIII Poganin (1066–1067) Halsten (1067–1070) Anund Gårdske (1070–1075) Hakan Ryży (1075–1080) Inge I Starszy (ok. 1080–1084) Swen Ofiarnik (1084–1087) Eryk Årsäll (1087–1088) Inge I Starszy (1088–1110) Filip (1110–1118) Inge II Młodszy (1118–1125) Ragnvald Okrągłogłowy (1125–1126) Magnus Silny (1125–1130)
Swerkerydzi i Erykidzi	Swerker I Starszy (1130–1156) Eryk IX (1156–1160) Magnus Henriksson (1160–1161) Karol VII (I) (1161–1167) Knut I (1167–1196) Kol / Bolesław (1167–1173) Swerker II Młodszy (1196–1208) Eryk X (1208–1216) Jan I (1216–1222) Eryk XI (1222–1229) Knut II Długi (1229–1234) Eryk XI (1234–1250)
Folkungowie	Waldemar Birgersson (1250–1275) Birger jarl (regent 1250–1266) Magnus I Birgersson (1275–1290) Birger I Magnusson (1290–1318) Mats Kettilmundsson (regent 1318–1319) Magnus II Eriksson (1319–1364) Eryk XII Magnusson (1356–1359) Haakon Magnusson (1362–1364)
dynastia meklemburska	Albrecht Meklemburski (1364–1389)
okres unii kalmarskiej	Małgorzata (1389–1412) Eryk XIII Pomorski (1396–1439) Engelbrekt Engelbrektsson (regent 1435–1436) Karol Knutsson Bonde (regent 1438–1440) Krzysztof Bawarski (1440–1448) Bengt Jönsson i Nils Jönsson (regenci 1448) Karol VIII (II) Knutsson Bonde (1448–1457) Jöns Bengtsson i Eryk Axelsson (regenci 1457) Chrystian I Oldenburg (1457–1464) Kettil Karlsson Waza (1464 regent) Karol VIII (II) Knutsson Bonde (1464–1465) Kettil Karlsson Waza (1465 regent) Jöns Bengtsson (1465–1466 regent) Eryk Axelsson (1466–1467 regent) Karol VIII (II) Knutsson Bonde (1467–1470) Sten Sture Starszy (1470–1497 regent) Jan II Oldenburg (1497–1501) Sten Sture Starszy (1501–1503 regent) Svante Nilsson Sture (1504–1512 regent) Eryk Trolle (regent 1512) Sten Sture Młodszy Svantesson (regent 1512–1520) Chrystian II Oldenburg (1520–1521) Gustaw Waza (regent 1521–1523)
Wazowie	Gustaw I (1523–1560) Eryk XIV (1560–1568) Jan III (1569–1592) Zygmunt (1592–1599) Karol, książę Sudermanii (regent 1599–1604) Karol IX (1604–1611) Gustaw II Adolf (1611–1632) Krystyna (1632–1654)
Wittelsbachowie	Karol X Gustaw (1654–1660) Karol XI (1660–1697) Karol XII (1697–1718) Ulryka Eleonora (1718–1720)
Dynastia Heska	Fryderyk I (1720–1751)
Oldenburgowie	Adolf Fryderyk (1751–1771) Gustaw III (1771–1792) Gustaw IV Adolf (1792–1809) Karol, książę Sudermanii (regent 1792–1796) Karol XIII (1809–1818)
Bernadotte	Karol XIV Jan (1818–1844) Oskar I (1844–1859) Karol XV (1859–1872) Oskar II (1872–1907) Gustaw V (1907–1950) Gustaw VI Adolf (1950–1973) Karol XVI Gustaw (od 1973)

Chrystian I Oldenburg

Życiorys[edytuj | edytuj kod]

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

€4.95