Cerkiew Trójcy Świętej w Moskwie (Twierskoj)
 7710098000[1] z dnia 30 sierpnia 1960 | |||||||||||||||||||||
| cerkiew parafialna | |||||||||||||||||||||
 Widok ogólny | |||||||||||||||||||||
| Państwo | |||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Miasto wydzielone | |||||||||||||||||||||
| Miejscowość | |||||||||||||||||||||
| Wyznanie | |||||||||||||||||||||
| Kościół | |||||||||||||||||||||
| Eparchia | |||||||||||||||||||||
| Wezwanie | |||||||||||||||||||||
| Wspomnienie liturgiczne | Święto Trójcy Świętej | ||||||||||||||||||||
| Przedmioty szczególnego kultu | |||||||||||||||||||||
| Cudowne ikony | Gruzińska Ikona Matki Bożej (do 1917) | ||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||
Położenie na mapie Moskwy  | |||||||||||||||||||||
Położenie na mapie Rosji  | |||||||||||||||||||||
 55°45′14,5″N 37°37′53,4″E/55,754028 37,631500 | |||||||||||||||||||||
| Strona internetowa | |||||||||||||||||||||
Cerkiew Trójcy Świętej, popularnie cerkiew Trójcy Świętej w Nikitnikach – prawosławna cerkiew w Moskwie, w dekanacie Iwerskiej Ikony Matki Bożej eparchii moskiewskiej miejskiej Rosyjskiego Kościoła Prawosławnego[2].
Położona w zaułku Gruzińskim, w historycznej dzielnicy Kitaj-gorod.
Historia[edytuj | edytuj kod]
Pierwsza drewniana cerkiew na tym miejscu została najprawdopodobniej zbudowana między rokiem 1571, gdy podczas najazdu Dewlet Gireja na Moskwę zniszczone zostały drewniane zabudowania Kitaj-Grodu, a 1579, kiedy powstała ikona św. Nikity Męczennika przechowywana nadal w świątyni. Św. Nikita był patronem tejże świątyni. Pierwsza pisemna wzmianka o cerkwi pochodzi jednak dopiero z 1625 r.[3] W 1628 r. jarosławski kupiec Gieorgij Nikitnikow ufundował nową kamienną cerkiew na miejscu drewnianej. Jej główny ołtarz wyświęcono ku czci Trójcy Świętej; św. Nikita pozostał patronem ołtarza bocznego[3]. W 1653 r. Nikitnikow, wspólnie z synem Andriejem i wnukiem Borisem, sfinansował rozbudowę i wykonanie dekoracji malarskiej we wnętrzu świątyni. Po rozbudowie do cerkwi dostawiono jeszcze ołtarze św. Mikołaja oraz św. Jana Teologa[3]. Ikony do ikonostasu świątyni wykonał carski ikonograf Simon Uszakow[3]. W 1654 r., podczas epidemii w Moskwie, sławę cudotwórczej zyskała przechowywana w cerkwi Gruzińska Ikona Matki Bożej[3].
Cerkiew nie ucierpiała podczas pożaru w Moskwie w 1737 r., który spustoszył znaczną część Kitaj-Grodu. Również podczas inwazji Napoleona na Rosję i kolejnego pożaru stolicy Rosji świątynia nie została uszkodzona, chociaż jej wyposażenie częściowo zrabowano. W 1845 r. przeprowadzono remont budynku[3]. W 1904 r. na dolnej kondygnacji cerkwi urządzono ołtarz Gruzińskiej Ikony Matki Bożej[3].
Cerkiew została uszkodzona podczas walk w Moskwie po rewolucji październikowej. W 1920 r. została zamknięta. W latach 1924–1930 przeprowadzono jej remont, po którym, w 1934, świątynię przekazano Muzeum Historycznemu jako filię. W kolejnych latach odsłonięto pierwotne freski, zmienione w 1845 r.[3]
Świątynia została przywrócona do użytku liturgicznego w 1991 r.[3]
Architektura[edytuj | edytuj kod]
Cerkiew reprezentuje styl określany w literaturze jako moskiewski i należy do jego najcelniejszych realizacji[3].
Budowla nie posiada typowej elewacji frontowej. Składa się z bezfilarowej części centralnej, do której przylegają pomieszczenie ołtarzowe (od wschodu), przedsionek z dzwonnicą (od zachodu), ołtarz św. Mikołaja (od północy), ołtarz św. Nikity (od południowego wschodu). Wejście do tych części świątyni prowadzi przez wysoki ganek z dachem hełmowym, gdyż są one usytuowane nad wysoką piwnicą, naśladującą w formie podklet[3].
We wnętrzu budynku przed głównym ołtarzem znajduje się sześciorzędowy złocony ikonostas[3]. Przed ołtarzem św. Nikity znajduje się ikonostas pięciorzędowy[3].
XVII-wieczna cerkiew pierwotnie wyróżniała się monumentalizmem wśród niskiej zabudowy Kitaj-Grodu. Wrażenie to zostało zatarte w okresie radzieckim, gdy w bezpośrednim sąsiedztwie obiektu wzniesiono wysokie budynki administracyjne[3].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Strona rejestru. [dostęp 2014-04-22]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-04-22)].
- ↑ Иверское благочиние города Москвы [online], iverblag.ru [dostęp 2018-04-17] (ros.).
- ↑ a b c d e f g h i j k l m n История Храма [online], nikitniki.ru [dostęp 2018-04-17] (ang.).