Cergowa

Ten artykuł dotyczy miejscowości. Zobacz też: inne znaczenie słowa „Cergowa”.

Cergowa

wieś
Fragment miejscowości
Państwo	Polska
Województwo	podkarpackie
Powiat	krośnieński
Gmina	Dukla
Liczba ludności (2023)	1316[2]
Strefa numeracyjna	13
Kod pocztowy	38-450[3]
Tablice rejestracyjne	RKR
SIMC	0348950[4]
Położenie na mapie gminy Dukla Cergowa
Położenie na mapie Polski Cergowa
Położenie na mapie województwa podkarpackiego Cergowa
Położenie na mapie powiatu krośnieńskiego Cergowa
49°33′15″N 21°41′22″E/49,554167 21,689444[1]
Multimedia w Wikimedia Commons

Cergowa – wieś w Polsce położona w województwie podkarpackim, w powiecie krośnieńskim, w gminie Dukla^[4][5], u ujścia potoku Jasionki do rzeki Jasiołki. Nad wsią góruje masyw Cergowej (716 m n.p.m.).

W okresie I Rzeczypospolitej miejscowość administracyjnie należała do województwa ruskiego, następnie w okresie II Rzeczypospolitej do województwa lwowskiego. W latach 1954-1959 wieś należała i była siedzibą władz gromady Cergowa, po jej zniesieniu w gromadzie Nadole. W latach 1945–1975 do województwa rzeszowskiego, a od 1975 do 1998 do województwa krośnieńskiego.

Części wsi[edytuj | edytuj kod]

Historia[edytuj | edytuj kod]

22 maja 1359 król Kazimierz Wielki wydał przywilej Marcinowi „de Czergowa” założenia wsi Cergowa. Cergowa została założona, podobnie jak większość okolicznych miejscowości, początkowo na prawie wołoskim, a następnie na prawie magdeburskim. Przywileje kazimierzowskie potwierdził król Władysław Jagiełło – 14 czerwca 1396. 2 kwietnia 1384 Cergowa występuje w spisie wsi przekazanych biskupstwu przemyskiemu. Królowa Maria, żona cesarza Zygmunta Luksemburskiego, nadała biskupstwu w 1384 pięć włości: Brzozów, Cergową, Domaradz i Równe w ziemi sanockiej oraz Radymno w przemyskiej.

W latach 1436–1438 w lasach na Cergowej żył św. Jan z Dukli i do dzisiaj wierni z jego pobytem wiążą legendę o Złotej Studzience istniejącej przy kapliczce na pobliskim wzgórzu. W następnych wiekach żyli tu też pustelnicy, a także ukrywali się zbójnicy w XVII w.

20 grudnia 1608 biskup przemyski Maciej Pstrokoński włączył do majątku biskupów przemyskich (tzw. klucza jaśliskiego) m.in. Cergowę.

Gabriel Rzączyński, jezuita, przyrodnik, wykładowca w szkołach jezuickich, opisał jaskinie na górze Cergowej w swoim dziele Historia naturalis curiosa Regni Poloniae, Magni Ducatus Lithuaniae (...) z 1721.

W latach 1768–1772 w Cergowej stacjonowali konfederaci barscy. Spis z lat dwudziestych XX wieku wykazał we wsi 1043 Polaków, 10 Rusinów i 31 Żydów.

Zabytki[edytuj | edytuj kod]

W Cergowej znajduje się zespół dworski wpisany do rejestru zabytków pod nr rej. A-233 z 24 lutego 2009. W parku dworskim natomiast 550-letni dąb stanowiący pomnik przyrody.

• 
  Dwór
• 
  Dąb – pomnik przyrody
• 
  Kapliczka

Toponimia[edytuj | edytuj kod]

Nazwę wsi wielu naukowców wywodzi z języka celtyckiego: „cerg” – „krąg”. W ciągu wieków ewoluowała z Czergowa (1359) (Cergowa (1359), Cyrgow (1384), Czirgow (1403), Cergowa (1589), Cyrgów, Cyrgowa) w kierunku obecnej nazwy (Cergowa).

Archeologia[edytuj | edytuj kod]

W epoce kamienia i w epoce brązu istniała tu osada. Świadczą o tym odkryte pozostałości pracowni kamieniarskich na północnym wschodzie od wsi w rejonie „Małej Góry”.

Osoby związane z Cergową[edytuj | edytuj kod]

 Z tym tematem związana jest kategoria: Ludzie związani z Cergową.

 Z tym tematem związana jest kategoria: Ludzie urodzeni w Cergowej.

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

• Cergowa, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. I: Aa – Dereneczna, Warszawa 1880, s. 535 .