Carl von Ghega
 Carl von Ghega, litografia Josepha Kriehubera, 1851 | |
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Przyczyna śmierci | |
| Zawód, zajęcie | architekt, inżynier |
Carl von Ghega (ur. 10 stycznia 1802 w Wenecji, zm. 14 marca 1860 w Wiedniu) – austriacki architekt i inżynier, budowniczy linii kolejowej Semmering – pierwszej linii normalnotorowej kolei górskiej w Europie, która w 1998 roku została wpisana na listę światowego dziedzictwa UNESCO.
Życiorys[edytuj | edytuj kod]
Urodził się w rodzinie Antona Ghegi (1777–1828), oficera marynarki[1][2].
Kształcił się w kolegium wojskowym w Wenecji (1814−1817) i studiował nauki matematyczne na uniwersytecie w Padwie (1811−1819)[1][2]. W latach 1819−1836 i 1840−1842 prowadził budowę dróg lądowych i wodnych, najpierw w Wenecji, a następnie w Tyrolu[1]. W latach 1836−1840 był kierownikiem budowy linii kolejowej z Brna do Brzecławia (fragmentu tzw. C.K. Uprzywilejowanej Kolei Północnej Cesarza Ferdynanda, łączącej Wiedeń z Krakowem)[2].
W 1842 roku został wysłany przez władze austriackie razem z architektem Moritzem Löhrem do Stanów Zjednoczonych, by zapoznać się tam ze zdobyczami inżynierii kolejowej[1].
Po powrocie z USA został inspektorem ds. planowania i budowy kolei Wiedeń–Triest[1]. Wyzwaniem było poprowadzenie linii przez przełęcz Semmering na wysokości 984 m n.p.m. Von Ghega opracował projekt linii po przestudiowaniu 39 linii kolejowych w Stanach Zjednoczonych i sporządzeniu szczegółowych map terenów wokół przełęczy. Aby sporządzić odpowiednio dokładne mapy von Ghega wynalazł nowe instrumenty pomiarowe[3]. Wytyczył kilka alternatywnych linii, po czym wybrał jedną, której budowa nie wymagała zbyt wielu tuneli[3]. Plan von Ghegi został ukończony w 1847 roku i zakładał budowę linii o długości 42 km, z 22 większymi mostami i wiaduktami oraz tunelem o długości 1200 m[3]. Projekt został zaakceptowany do realizacji przez austriackiego ministra robót publicznych w czerwcu 1848 roku, pomimo protestów prasy i inżynierów[3]. Prace rozpoczęto w sierpniu 1848 roku − linia została podzielona na 14 odcinków, których budowę powierzono 14 różnym firmom. Z początku przy budowie zatrudnionych było 1421 pracowników, a wraz z rozwojem prac ich liczba wzrosła do 20 tys.[3]. Linię Semmering ukończono w 1854 roku[3], a linię do Triestu w 1857 roku[1]. W 1998 roku linia została wpisana na listę światowego dziedzictwa UNESCO[3].
Jednocześnie von Ghega zasiadał w zarządzie Dyrekcji Generalnej Cesarsko-Królewskich Kolei Państwowych. Przygotował również projekt sieci linii kolejowej dla całego Cesarstwa Austrii[1].
Zmarł na gruźlicę[2]. Pochowany na Cmentarzu Centralnym w Wiedniu.
Publikacje[edytuj | edytuj kod]
Wybór za Neue Deutsche Biographie[1]:
- Die Baltimore-Ohio Eisenbahn über die Alleghanygebirge, 1844
- Über nordamerikanischen Brückenbau und Berechnung des Tragungsvermögens der Howe'schen Brücken, 1845
- Übersicht der Hauptfortschritte des Eisenbahnwesens in den Jahrzehnte 1840-50 und die Ergebnisse der Probefahrten auf eine Strecke der Staatsbahn über dem Semmering in Österreich, 1852
- Malerischer Atlas der Eisenbahn über dem Semmering, 1855
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d e f g h Paul Mechtler: Ghega, Karl Ritter von. W: Neue Deutsche Biographie – wydanie on-line. T. 6. 1964, s. 364. [dostęp 2015-01-17]. (niem.).
- ↑ a b c d Ghega, Karl von (1802-1860), Techniker. W: ÖBL 1815-1950 – wydanie on-line. T. 1. Österreichisches Biographisches Lexikon und biographische Dokumentation, 1959, s. 436. [dostęp 2015-01-17]. (niem.).
- ↑ a b c d e f g UNESCO: Semmering Railway. [dostęp 2015-01-13]. (ang.).
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Muzeum Ghegi: strona oficjalna. [dostęp 2015-01-17]. (niem.).