Borynia (Jastrzębie-Zdrój)
| sołectwo Jastrzębia-Zdroju | |
 Zabytkowy pałac z XVIII w. | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Miasto | |
| W granicach Jastrzębia-Zdroju | 1975 |
| SIMC | 0940170 |
| Powierzchnia | 8,23 km² |
| Populacja (2019) • liczba ludności |
|
Położenie na mapie Jastrzębia-Zdroju Położenie na terenie Jastrzębia-Zdroju | |
| 50°00′18,493″N 18°38′48,329″E/50,005137 18,646758 | |
Borynia (niem. Borin) – część miasta Jastrzębie-Zdrój, położonego w województwie śląskim[1], dawniej wieś. Na terenie dawnej wsi, miasto utworzyło jednostkę pomocniczą gminy typu sołectwo o nazwie Borynia[2]
Sołectwo obejmuje obszar o powierzchni 822,92 ha[3].
Wieś Borynia została włączona do miasta Jastrzębie-Zdrój w 1975 roku.
Od nazwy wsi wzięła swoją nazwę Kopalnia Węgla Kamiennego Borynia, znajdująca się w sąsiednim sołectwie Szeroka.
W Boryni znajduje się zabytkowy zespół pałacowy z klasycystycznym pałacem oraz parkiem z XVIII w.
W sołectwie znajdują się także: Zespół Szkół nr 8 im. Ziemi Śląskiej (Szkoła Podstawowa nr 14) oraz rzymskokatolicka parafia pw. Matki Bożej Piekarskiej, obejmująca zasięgiem zarówno Borynię, jak i Skrzeczkowice.
Sołectwo graniczy na północy ze Skrzeczkowicami i miastem Żory, na południu z Szeroką, na zachodzie z gminą Świerklany powiatu rybnickiego (Świerklany Górne i Dolne), a na wschodzie z gminą Pawłowice powiatu pszczyńskiego (Krzyżowice).
Nazwa[edytuj | edytuj kod]
Nazwa sołectwa tłumaczona jest na trzy sposoby: od słowa bór, oznaczającego las, od staropolskiego słowa bor, oznaczającego walkę, lub od imienia Borysław[4].
W księdze łacińskiej Liber fundationis episcopatus Vratislaviensis (pol. Księga uposażeń biskupstwa wrocławskiego) spisanej za czasów biskupa Henryka z Wierzbna w latach 1295–1305 miejscowość wymieniona jest wśród wsi położonych w pobliżu Żor i Wodzisławia (ville circa Zary et Wladislaviam) w zlatynizownej formie Borina Item in Borina debent esse triginta novem mansi[5]. Co oznacza, że "również Borynia powinna płacić dziesięcinę z 39 łanów")[6]. Drugim dokumentem zaświadczającym o istnieniu wsi jest ten z 20 maja 1354 r. w którym Borynia nazywana jest także Wojciechowem: „Um 20 Mai 1354 gab er seine Zustimmung, als Herzog Nicolaus dem Stefan von Raschütz das herzogliche Recht in Raschütz und Borin, das auch Woitcesdorf heiβ, für 60 Mark verkaufte [...]" (książę Mikołaj zbył 20 maja 1354 roku za 60 marek Stefanowi z Raszczyc prawa książęce do Raszczyc i Boryni nazywanej również Wojciechowem)[6]. Ta niemieckojęzyczna nazwa oznaczające Wieś Wójta, w przyszłości nie powtórzyła się już. Z kolei w dokumencie z 27 czerwca 1427 r. mamy podział na Borynię Górną i Dolną: "Helena und ihre Söhne verliehen zu Pleβ am 27 Juni 1427 dem Johann Raschütz Ober und Nieder Borin ersteres in Land [...]" (Helena i jej synowie nadali Janowi z Raszczyc Górną i Dolną Borynię)[6].
Przynależność administracyjna[edytuj | edytuj kod]
Wieś należała do 1954 roku do powiatu pszczyńskiego, później do powiatu rybnickiego. W latach 1945-1954 wchodziła w skład gminy Pawłowice. W latach 1954-1973 była siedzibą gromady Borynia, a w latach 1973-1975 należała do gminy Szeroka. W 1975 roku włączona w do miasta Jastrzębie-Zdrój.
Do 1954 roku do wsi Borynia należał przysiółek Lasoki, obecnie w granicach Żor.
Demografia[edytuj | edytuj kod]
31 grudnia 2019 r. sołectwo miało 2039 mieszkańców[3].
Podział administracyjny[edytuj | edytuj kod]
W obrębie sołectwa znajdują się następujące jednostki osadnicze:
- Przysiółki[7]
- Abisynia, założona w latach 30. XX wieku;
- Gliniok;
- Kolonia Borynia, założona w kolonizacji fryderycjańskiej pod koniec XVIII wieku jako Rudolfsort, niezależna gmina do 1894[8];
- Krzyżowice.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
- ↑ Uchwała Nr XLII/1036/2002 Rady Miasta Jastrzębie Zdrój z dnia 25 maja 2002 r. ws. utworzenia jednostek pomocniczych (Dz. Urz. Woj. Śląskiego z 2002 r. Nr 37 poz. 1326)
- ↑ a b Sołectwa i osiedla. Urząd Miasta Jastrzębie-Zdrój. [dostęp 2020-08-03].
- ↑ Białecka 2001 ↓, s. 5.
- ↑ H. Markgraf, J. W. Schulte, "Codex Diplomaticus Silesiae T.14 Liber Fundationis Episcopatus Vratislaviensis", Breslau 1889 (Liber fundationis episcopatus Vratislaviensis online; (zobacz też: Janusz Lubszczyk, Pierwsze pisane wzmianki o ziemi jastrzębskiej, „Biuletyn Galerii Historii Miasta” nr 1 (27) z marca 2013 r., s. 7 (ISSN 2080-3737) oraz Janusz Lubszczyk Borynia-pierwsza-wzmianka)
- ↑ a b c Janusz Lubszczyk, Pierwsze pisane wzmianki o ziemi jastrzębskiej, „Biuletyn Galerii Historii Miasta” nr 1 (27) z marca 2013 r., s. 7 (ISSN 2080-3737).
- ↑ Projekt Turysta Ziemi Rybnickiej. [dostęp 2019-05-29].
- ↑ Białecka 2001 ↓, s. 10-11.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Helena Białecka: Zarys dziejów Boryni i Skrzeczkowic od czasów najdawniejszych do 2001. Jastrzębie-Zdrój: 2001. OCLC 842972634.