Bombardier (stopień)
Bombardier – odpowiednik stopnia starszego szeregowego w artylerii[1]. Obecnie w Wojsku Polskim nie używany[a].
Bombardier w polskim wojsku koronnym[edytuj | edytuj kod]
Obowiązki bombardiera i oberbombardiera zawarte były w regulaminie z 1767 w artykule „Powinności każdego z Osobna Artyllerysty podług Stopnia y Urzędu tak względem umieiętności jako y Służby Pańskiey”[2].
Bombardyera powinność nie tylko być sposobnym do Sprawności z Armatą, Lecz Obowiązany iest y z Moździerzem sposobnie sprawić się w wyrzucaniu z Moździerza Każdego Rodzaiu Bomb, Granatów, Kul Ognistych y innych Machin, Proporcyą Moździerza, Komorę Onego y osadę Zupełną znać należycie, Regulam[in] Calibri, to iest Masztab, powinien iuż iako y Kwadrans sam wydzielić, podług Którego y Rysunek tak Armaty, iako y Moździerza tudzież Hubicy z Członkami przyzwoitemi, Łoże, czyli nasadę z narzędziami wszelkiemi, proporcyonalnie w powinney Mierze odrysować, a Dla nauczenia się Machin Ognistych robić powinien być pomocnikiem Faierwer-kom w ich Każdey Robocie, w Laboratorium, y aby był Zdolny osiągnąć mieyse Faierwerka.
Oberbombardyera powinność jako wybranego z pomiędzy Bombardyerów to iest być zdolnieyszym w Umieiętności nad Bombardyerów, Który Onych dozirać ma, wprawiać do użycia Moździerzów y wszelkich Machin Ognistych, iak Osadzać, nabiiać y ryktować one, a nie tylko do szkodliwych woiennych Ogniów, lecz y do wesołych umiejętnym byćy drugich Bombardierów do tego sposobić w Kompanii, zaś iako iest UnterOjficerem Pierwszego stopnia tak Kanoniera y Bombardyera Każdego w Swey Kompanii powinien Ku należytey Służbie doglądać, Ochędóstwa wszelkiego przestrzegać y być pilnym Officerskich rozkazów, Rewizyą Gospod czynić y Starszych UnterOfftcerów zlecenia wypełniać, maiąc zawsze przy sobie Rolą Kanonierów, podług którey ma potrzebę y Służbę Pańską, wykommenderowani Być maią bądź to przy Ceughauzie w Garnizonie, bądź w Obozowaniu.
Bombardier w polskim wojsku po I wojnie światowej[edytuj | edytuj kod]
5 sierpnia 1919 roku Minister Spraw Wojskowych zatwierdził tytulaturę stopni podoficerskich i żołnierskich w artylerii. Stopień bombardiera w artylerii był odpowiednikiem stopnia starszego żołnierza w piechocie[3].
Ustawa z dnia 6 czerwca 1958 r. o służbie wojskowej szeregowców i podoficerów Sił Zbrojnych[4] zasadniczo nie przewidywała stopnia bombardiera, ale nadawała Ministrowi Obrony Narodowej prawo ustalania – w drodze rozporządzenia – innych nazw stopni wojskowych. Późniejsza Ustawa z dnia 21 listopada 1967 r. o powszechnym obowiązku obrony Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej również nie przewidywała stopnia bombardiera, ale tak jak poprzednia dawała ministrowi prawo ustalania innych nazw stopni. Żołnierze-artylerzyści w Ludowym Wojsku Polskim w praktyce tytułowani byli (w zależności od stopnia) kanonierami, bombardierami, a także ogniomistrzami[b] i starszymi ogniomistrzami. W lipcu 1994 r. Minister Obrony Narodowej decyzją nr 62/MON opublikował nowy Regulamin ogólny Sił Zbrojnych RP (sygn. Szt.Gen. 1426/94), w którym nie zamieścił wykazu stopni wojskowych; obowiązywały tylko te stopnie wojskowe, które znajdowały się w Art. 74 Ustawy z 21 listopada 1967 o powszechnym obowiązku obrony Rzeczypospolitej Polskiej[c].
Ustawa o powszechnym obowiązku obrony Rzeczypospolitej Polskiej w wersji z 2016 roku wciąż nie przewidywała takiego stopnia[c], ale w roku 2017 był rozważany projekt MON wprowadzenia zmian w tej ustawie, zmierzających m.in. do przywrócenia tradycyjnych stopni (w tym stopnia bombardiera)[d] w nawiązaniu do zbliżającej się setnej rocznicy odzyskania niepodległości[5]. Ostatecznie projekt ten nie został jednak przyjęty.
Obowiązująca od roku 2022 Ustawa z dnia 11 marca 2022 r. o obronie Ojczyzny również nie przewiduje stopnia bombardiera[a].
Uwagi[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b Zob. Art. 135 Ustawy o obronie Ojczyzny[8].
- ↑ Zob. dokument z 1979 r. mianowania na pierwszy stopień oficerski podoficera w stopniu ogniomistrza.
- ↑ a b Zob. Art. 74 Ustawy o powszechnym obowiązku obrony Rzeczypospolitej Polskiej w 1992[6] i po zmianach z 2016 r.[7]
- ↑ Ministerstwo Obrony Narodowej w swoim piśmie nr 100/7/19/AB z 26.10.2017 r. wniosło o podjęcie prac legislacyjnych, w wyniku których przewidywano m.in. – od 11 listopada 2018 r. – powrót do tradycyjnych nazw stopni wojskowych w niektórych rodzajach wojsk, w tym w artylerii do kanoniera, bombardiera i ogniomistrza, a w wojskach dziedziczących tradycje kawaleryjskie – m.in. do ułana, wachmistrza i rotmistrza[9].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Krupa (red.) 2007 ↓, s. 102.
- ↑ Machynia i Srzednicki 1999 ↓, s. 5 i 6.
- ↑ Dziennik Rozkazów Wojskowych Nr 84 z 12 sierpnia 1919 roku, poz. 2969.
- ↑ Dz.U. z 1958 r. nr 36, poz. 164
- ↑ PAP/D24: Przedwojenne stopnie wojskowe na setną rocznicę niepodległości. Defence24, 2017-11-06. [dostęp 2022-12-09]. (pol.).
- ↑ Dz.U. z 1992 r. nr 4, poz. 16
- ↑ Dz.U. z 2016 r. poz. 1534
- ↑ Dz.U. z 2022 r. poz. 655
- ↑ Ministerstwo Obrony Narodowej, Projekt ustawy o zmianie Ustawy o powszechnym obowiązku obrony..., MON, 26 października 2017, str.11 + „Uzasadnienie” str.3-4 (pol.).
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Andrzej Krupa (red.): Encyklopedia wojskowa: dowódcy i ich armie, historia wojen i bitew, technika wojskowa. T. I. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2007. ISBN 978-83-01-15175-1.
- Marian Laprus (red.): Leksykon wiedzy wojskowej. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1979, s. 49. ISBN 83-11-06229-3.
- Mariusz Machynia, Czesław Srzednicki: Oficerowie Rzeczypospolitej Obojga Narodów 1777-1794. Oficerowie wojska koronnego. Artyleria i wojska inżynieryjne. Kraków: Księgarnia Akademicka. Wydawnictwo Naukowe, 1999. ISBN 83-7188-304-8.