Bohdan Dobrzański
 | |
| Data i miejsce urodzenia | 3 marca 1909 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | 15 lipca 1987 |
| profesor doktor habilitowany nauk przyrodniczych | |
| Specjalność: gleboznawstwo | |
| Alma Mater | |
| Doktorat | 1939 – gleboznawstwo |
| Habilitacja | 1949 – gleboznawstwo |
| Profesura | 1951 (nadzwyczajny), 1956 (zwyczajny) |
| Odznaczenia | |
   | |
Bohdan Dobrzański (ur. 3 marca 1909 w Strutynce w rejonie ananiwskim, zm. 15 lipca 1987 w Warszawie) – polski gleboznawca.
Życiorys[edytuj | edytuj kod]
Syn administratora majątków ziemskich Stanisława Dobrzańskiego herbu Leliwa i Zofii z domu Mianowskiej. W 1922 razem z matką przeniósł się do Polski i zamieszkał w Puławach; ojciec zmarł podczas podróży na tyfus[1].
W 1929 ukończył szkołę średnią im. Czartoryskich i wyjechał do Lwowa, gdzie przez cztery lata studiował na Wydziale Rolno-Lasowym Politechniki Lwowskiej[2]. Promotorem jego pracy dyplomowej był prof. Jan Żółciński[3]; po jej obronie w 1933 rozpoczął pracę instruktora rolnego w Lwowskiej Izbie Rolniczej. Równolegle był asystentem w kierowanej przez prof. Arkadiusza Musierowicza Katedrze Gleboznawstwa i Chemii Rolnej Politechniki Lwowskiej z siedzibą w Dublanach koło Lwowa. W 1939 uzyskał stopień doktora nauk rolniczych, po wkroczeniu Armii Czerwonej pozostał na uczelni jako docent[1].
W 1941, po zajęciu Lwowa przez wojska hitlerowskie, przeniósł się na Podole, gdzie pracował w jednym z nadleśnictw. Pod koniec 1944 znalazł się w Rzeszowie, gdzie znalazł zatrudnienie w Izbie Rolniczej, w której organizował kursy rolne[3].
Po zakończeniu wojny zamieszkał w Warszawie; otrzymał stanowisko adiunkta w Katedrze Gleboznawstwa Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego. Równolegle dojeżdżał do Rzeszowa, gdzie od 1945 był dyrektorem Izby Rolniczej. W 1946, po przeniesieniu się prof. Jana Tomaszewskiego do Wrocławia, na Uniwersytecie Marii Curie-Skłodowskiej zwolniło się stanowisko kierownika Katedry Gleboznawstwa na Wydziale Rolnym; Bohdan Dobrzański objął je w charakterze zastępcy profesora[1]. Równocześnie został kuratorem Katedry Nawożenia i Żywienia Roślin; stanowisko to zajmował do 1949. W 1949 przedstawił pracę dotyczącą gleb lessowych północnej krawędzi Podola i ich właściwości, i uzyskał stopień doktora habilitowanego. W 1951 został profesorem nadzwyczajnym, a w 1956 profesorem zwyczajnym. W 1955 powierzono mu organizację Wyższej Szkoły Rolniczej, która powstała z Wydziału Rolnego, Weterynaryjnego i Zootechnicznego UMCS[3]. Przez kolejne cztery lata pełnił tam funkcję rektora. Doprowadził do powstania w 1955 pierwszej w Polsce Katedry Gleboznawstwa na Wydziale Biologii i Nauk o Ziemi Wyższej Szkoły Rolniczej w Lublinie. W tym samym czasie stworzył i kierował Pracownią Gleboznawstwa Melioracyjnego w Instytucie Melioracji i Użytków Zielonych w Lublinie. Od 1957 przez pięć lat był zastępcą sekretarza Wydziału V Polskiej Akademii Nauk[1].
W 1960 został członkiem korespondentem Polskiej Akademii Nauk, w 1969 – członkiem rzeczywistym[2]. Bohdan Dobrzański zainicjował powstanie w 1968 Instytutu Agrofizyki PAN w Lublinie, gdzie stworzył nowy kierunek badawczy, tj. fizyka roślin i płodów rolnych; kierował nim do 1980. W 1969 uhonorowano go tytułem doctora honoris causa WSR w Lublinie. W tym samym roku otrzymał funkcję zastępcy sekretarza generalnego Polskiej Akademii Nauk oraz przyjął propozycję objęcia stanowiska kierownika Katedry Gleboznawstwa SGGW[1], w związku z czym zamieszkał w Warszawie. W 1970 katedrę przekształcono w Instytut Gleboznawstwa i Chemii Rolnej; prof. Dobrzański kierował nim do 1979. W 1980 został doctorem honoris causa Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, a sześć lat później – Akademii Rolniczo-Technicznej w Olsztynie. Bohdan Dobrzański został powołany na członka honorowego Węgierskiej Akademii Nauk i Wszechzwiązkowej Rolniczej Akademii Nauk ZSRR oraz Rolniczej Akademii Nauk NRD[1]. Jest pochowany na Powązkach Wojskowych w Warszawie (kwatera B 20, rząd 8 grób 5)[4]
Dorobek naukowy[edytuj | edytuj kod]
Dorobek Bohdana Dobrzańskiego obejmuje ponad 350 publikacji, w tym ponad 160 prac badawczych. Dotyczyły one genezy i ewolucji gleb, a także wpływu człowieka na zmiany ich właściwości. Zajmował się również kartografią gleb, był współautorem wszystkich ważniejszych opracowań kartograficznych, które ukazały się w Polsce od 1949 do 1987[3]. W 1968 stworzył i do 1987 kierował czasopismem Polish Journal of Soil Science. Współtworzył Tabelę Klas Gruntów oraz opracował kryteria waloryzacji rolniczej przestrzeni produkcyjnej, które posłużyły do stworzenia map glebowo-rolniczych użytków rolnych w różnych skalach[1].
Upamiętnienie[edytuj | edytuj kod]
- Patron Instytutu Agrofizyki PAN, którego był twórcą[5].
- Patron sali senatu Akademii Rolniczej w Lublinie; znajduje się tam popiersie prof. Dobrzańskiego.
- W budynku Katedry Gleboznawstwa jest umieszczona tablica poświęcona jego pamięci.
- Patron ulicy w dzielnicy Felin w Lublinie[6].
Odznaczenia[edytuj | edytuj kod]
- Order Sztandaru Pracy I klasy
- Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski
- Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (1952, za zasługi położone w pracy naukowej i dydaktyczno-wychowawczej)[7]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d e f g Stanisław Uziak "Bohdan Dobrzański (1909-1987)" Polska Akademia Nauk, Oddział w Lublinie. rme.cbr.net.pl. [dostęp 2016-04-17]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-25)].
- ↑ a b Nota biograficzna w „Dzieje studiów rolniczo-lasowych w ośrodku lwowsko-dublańskich w opracowaniu Tadeusza Wośkowskiego”. Warszawa: Centralna Biblioteka Rolnicza im. Michała Oczapowskiego, 2011, s. 38. ISBN 978-83-932996-0-7. delta.cbr.edu.pl. [dostęp 2016-04-07].
- ↑ a b c d Joanna Rodziewicz "Bohdan Dobrzański – wybitny polski gleboznawca" Rolniczy Magazyn Ekonomiczny nr. 44. rme.cbr.net.pl. [dostęp 2016-04-17].
- ↑ Miejsce pochówku. [dostęp 2018-12-01].
- ↑ Lubelski Instytut Agrofizyki PAN ma 50 lat [online], Polskie Radio Lublin, 21 listopada 2018 [dostęp 2023-02-01] (pol.).
- ↑ Plan miasta Lublina, Wydawnictwo Demart Warszawa 2014 ISBN 978-83-7427-202-5
- ↑ M.P. z 1952 r. nr 86, poz. 1353.
|
