Benedykt IX
| Teofilatto di Tuscolo | |
| Papież Biskup Rzymu | |
 | |
| Kraj działania | |
|---|---|
| Data i miejsce urodzenia | ok. 1012 |
| Data i miejsce śmierci | ok. 1055 |
| Miejsce pochówku | ?↗ |
| Papież | |
| Okres sprawowania | 1032-1044, 1045, 1047-1048 |
| Wyznanie | |
| Kościół | |
| Pontyfikat | 21 października 1032 |
Benedykt IX (łac. Benedictus IX, właśc. Teofilatto di Tusculo; ur. ok. 1012 w Tusculum, zm. ok. 1055[1] w Grottaferracie) – papież w okresie od 21 października 1032 do września 1044, ponownie od 10 marca do 1 maja 1045 i od 8 listopada 1047 do 17 lipca 1048[2].
Życiorys[edytuj | edytuj kod]
Wczesne życie[edytuj | edytuj kod]
Naprawdę miał na imię Teofilakt; był synem Alberyka III, bratankiem papieży Benedykta VIII i Jana XIX; pochodził z rodu hrabiów Tusculum[1]. Był to jedyny papież sprawujący swój urząd w trzech odrębnych okresach (21 października 1032 – wrzesień 1044, 10 marca – 1 maja 1045, 8 listopada 1047 – 17 lipca 1048). Na Stolicy Piotrowej został osadzony przez swojego ojca, Alberyka, który traktował ją jako dziedzictwo rodzinne i przekupił wyborców[2]. Miał wówczas około 20 lat, a nie, jak wcześniej przypuszczano, około 12[2].
Pierwszy pontyfikat[edytuj | edytuj kod]
W czasie jego pierwszego pontyfikatu prowadził bardzo rozwiązłe i burzliwe życie osobiste, co zostało źle odebrane przez Rzymian[1]. W 1037 roku otrzymał zaproszenie od Konrada II, by spotkał się z nim w Cremonie i zatwierdził złożenie z urzędu arcybiskupa Mediolanu Ariberta[2]. Benedykt, który był mniej uległy niż dwóch jego poprzedników, początkowo nie chciał się na to zgodzić; przystał jednak na żądania cesarza rok później i ekskomunikował Ariberta[2]. Przewodził dwóm lub trzem synodom i nadał przywileje wielu kościołom i klasztorom, a także scentralizował Kurię Rzymską. Nalegał na Brzetysława, księcia Czech, by ten znalazł odpowiednie miejsce, w którym by mogło spocząć ciało św. Wojciecha po zabraniu go z Polski. Po śmierci Konrada II, królem Niemiec został Henryk III, z którym Benedykt pozostawał w dobrych stosunkach do 1044 roku, kiedy to przywrócił biskupstwu w Grado status patriarchatu[2].
W wyniku rosnącego niezadowolenia, w 1044 wybuchło powstanie przeciw Benedyktowi, które zmusiło go do opuszczenia miasta[1]. Rywalizujący z hrabiami Tusculum, ród Krescencjuszy wprowadził 20 stycznia 1045 roku na Tron Piotrowy biskupa Jana z Sabiny[2]. Ponieważ Benedykt nie został oficjalnie złożony z urzędu, Sylwester III jest niekiedy uważany za antypapieża[1].
Drugi pontyfikat[edytuj | edytuj kod]
Natychmiast po elekcji Sylwestra, Benedykt IX ekskomunikował go jako uzurpatora i 10 marca wygnał go z Rzymu, samemu zajmując Lateran[2]. Jednak już dwa miesiące później abdykował, na rzecz swojego ojca chrzestnego Jana Gracjana[1]. Istnieją różne teorie na temat powodów tej rezygnacji: jedne mówią o chęci zawarcia małżeństwa przez Benedykta[2], natomiast inne o sprzedaży urzędu papieskiego za tysiąc funtów srebra[1].
Benedykt wycofał się wówczas do rodzinnego Tusculum. W 1046 roku do Rzymu przybył król Henryk III, który chciał zreformować Kościół i otrzymać koronę cesarską – z tego powodu zwołał synod w Sutri (20 grudnia 1046), na którym mieli stawić się wszyscy trzej papieże[2]. Jednak Benedykt się na nim nie stawił i z tego powodu został oficjalnie zdjęty z urzędu 24 grudnia[2]. Król Henryk III odwołał także dwóch pozostałych papieży, przy czym Sylwester mógł pozostać w Rzymie, natomiast Grzegorza kazał wygnać do Kolonii[1]. Na papieża został wtedy wybrany Swidger z Bambergu, który przyjął imię Klemensa II[1]. Zmarł on jednak 9 października 1047[1].
Trzeci pontyfikat[edytuj | edytuj kod]
Po nagłej śmierci Klemensa, Benedykt został ponownie wybrany papieżem 8 listopada 1047 roku, przy pomocy entuzjastycznego ludu i łapownictwa[2]. 16 lipca 1048 roku hrabia Bonifacy z Toksanii, niechętnie podporządkował się królowi Henrykowi i usunął przy użyciu siły Benedykta z Tronu Piotrowego, a następnie intronizował Damazego II[2].
Śmierć[edytuj | edytuj kod]
Po abdykacji, osiadł w rodzinnym Tusculum, lecz nie zrezygnował z roszczeń do papiestwa. W kwietniu 1049 roku odbył się synod, na który Benedykt miał się stawić i ustosunkować do zarzutu symonii[2]. Ponieważ się tam nie pojawił, został ekskomunikowany przez Leona IX; prawdopodobnie wyrok ten został potem przez Leona cofnięty[2]. 19 września 1055 wystąpił w akcie donacyjnym na rzecz klasztoru świętych Kosmy i Damiana w Rzymie, nadal używając tytułu papieskiego[2].
Zmarł przed 9 stycznia 1056 w Grottaferracie; być może przed śmiercią wyrzekł się roszczeń do godności papieskiej. Opat Łukasz z Grottaferrata wspomina bowiem, że pozbawiony tronu papieskiego Benedykt, zmarł w tym opactwie jako pokutnik[2] za czasów opata Bartłomieja. Wielu historyków odnosi się jednak do tego przekazu sceptycznie.
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- TEOFILATTO. The Cardinals of the Holy Roman Church. [dostęp 2012-11-17]. (ang.).
- Pope Benedict IX. Catholic Encyclopedia. [dostęp 2012-11-17]. (ang.).
