Artur Radziwiłł
 | |
 porucznik piechoty | |
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Przebieg służby | |
| Siły zbrojne | |
| Jednostki | |
| Stanowiska | dowódca kompanii |
| Główne wojny i bitwy | |
| Odznaczenia | |
  | |
Artur Mikołaj Antoni Radziwiłł[1] h. Trąby (ur. 10 stycznia 1901 w Sichowie Dużym, zm. 13 września 1939 pod Ołtarzewem) – żołnierz, porucznik; ziemianin i przedsiębiorca przemysłu spożywczego; arystokrata rodowy, tytularny książę na Nieświeżu[1].
Życiorys[edytuj | edytuj kod]
Syn Macieja Mikołaja Radziwiłła (1873–1920) i Róży Marii z Potockich h. Pilawa (1878–1931). Miał trzech braci: Krzysztofa (1898–1986), Konstantego (1902–1944) i Macieja (1905–1994)[2]. Ukończył Gimnazjum im. św. Stanisława Kostki w Warszawie. W 1920 roku wstąpił jako ochotnik do Wojska Polskiego. W szeregach 4 pułku piechoty Legionów walczył w wojnie polsko-bolszewickiej. Został odznaczony Krzyżem Walecznych. Na stopień podporucznika został mianowany ze starszeństwem z 1 marca 1920, a na stopień porucznika ze starszeństwem z 1 stycznia 1935 i 13. lokatą w korpusie oficerów rezerwy piechoty[3].
Po zakończeniu wojny zarządzał dobrami rodzinnymi, folwarkiem w Sichowie Dużym, zakładami przemysłowymi w Rytwianach i młynami w Staszowie[2]. Następnie prowadził interesy w Indochinach. W 1927 pojął za żonę Krystynę Broël-Plater h. Plater (1903–1991), w wyniku podziału dóbr uposażony Rytwianami. Małżeństwo doczekało się 3 dzieci: Joanny Marii (ur. 1928), Macieja Mikołaja (1930–2009) i Róży Gabrieli (1934–2009)[4].
W czasie kampanii wrześniowej dowodził 2. kompanią strzelecką 2 pułku piechoty Legionów. Walczył pod Borową Górą, zginął pod Ołtarzewem. Pochowany został w zbiorowym grobie. W 1940 szczątki ekshumowano i przeniesiono do mogiły rodzinnej w klasztorze pokamedulskim Pustelni Złotego Lasu w Rytwianach. Krzysztof Radziwiłł twierdził, że rodzinie jego brata pomagał po wojnie Józef Maślanka, „dygnitarz władzy ludowej”[5]. W latach 50. XX wieku w miejscu śmierci Artura Radziwiłła ustawiono tablicę pamiątkową.
W 1939 został udekorowany pośmiertnie Orderem Virtuti Militari przez Prezydenta RP na Uchodźstwie Ryszarda Kaczorowskiego[6]. Ordery i odznaczenia bojowe Artura Radziwiłła zostały przekazane przez jego spadkobierców parafii św. Maksymiliana Kolbego w Rytwianach, i wyeksponowane przy jego grobie w kościele pokamedulskim.
Odznaczenia[edytuj | edytuj kod]
- Krzyż Srebrny Orderu Wojskowego Virtuti Militari – pośmiertnie 29 września 1939 przez dowódcę Armii „Łódź” i Armii „Warszawa” gen. Juliusza Rómmla[7]
- Krzyż Walecznych „za czyny męstwa i odwagi wykazane w bojach toczonych w latach 1918-1921”
Przodkowie[edytuj | edytuj kod]
| Prapradziadkowie | Maciej Radziwiłł (1749–1800) ∞ 1787 (1770–1804) | Mikołaj Siestrzanek-Karnicki (1772–1826) ∞ 1803 Dorota Niemirowicz-Szczytt (1780–1813) | Józef Wawrzyniec Krasiński (1783–1845) ∞ 1809 Emilia Anna Ossolińska (1790–1868) | Antoni Michał Jabłonowski (1793–1855) ∞ 1818 Paulina Mniszchówna (1798–1863) | Artur Stanisław Potocki (1787–1832) ∞ 1816 (1790–1879) | Władysław Grzegorz Branicki (1783–1843) ∞ 1813 (1782–1862) | Eugeniusz Lubomirski (1789–1834) ∞ 1817 Maria Czacka (1800–1826) | Andrzej Artur Zamoyski (1800–1874) ∞ 1824 Róża Potocka (1802–1862) |
| Pradziadkowie | Konstanty Mikołaj Radziwiłł (1793–1863) ∞ 1840 Adela Siestrzanek-Karnicka (1811–1883) | Stanisław Kostka Krasiński (1819–1849) ∞ 1841 Dorota Jabłonowska (1820–1900) | Adam Józef Potocki (1822–1872) ∞ 1847 (1825–1907) | Eugeniusz Adolf Lubomirski (1825–1911) ∞ 1859 Róża Zofia Zamoyska (1836–1915) | ||||
| Dziadkowie | Maciej Józef Radziwiłł (1842–1907) ∞ 1867 Jadwiga Krasińska (1842–1813) | Artur Władysław Potocki (1850–1890) ∞ 1877 Róża Zofia Lubomirska (1860–1881) | ||||||
| Rodzice | Maciej Mikołaj Radziwiłł (1873–1920) ∞ 1897 Róża Maria Potocka (1878–1931) | |||||||
| Artur Mikołaj Radziwiłł (1901–1939) | ||||||||
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b Arkuszewski ↓, s. 111.
- ↑ a b Radziwiłł 2000 ↓, s. 108.
- ↑ Rybka i Stepan 2003 ↓, s. 521.
- ↑ Sławomir Górzyński i inni, Radziwiłłowie herbu Trąby, Warszawa: „DiG”, 1996, tabl. V, ISBN 83-85490-62-0.
- ↑ Radziwiłł 2000 ↓, s. 140.
- ↑ Kiljański 2009 ↓, s. 80.
- ↑ Rómmel 1958 ↓, s. 391.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Antoni Arkuszewski: Radziwiłł, Artur Mikołaj. W: Ziemianie polscy XX wieku: Słownik biograficzny. Stanisława Ciepłowska; Tadeusz Epsztein; Janina Leskiewiczowa (red.). T. 5. Warszawa: „DiG”, 2006, s. 111–112. ISBN 83-7181-094-6.
- Józef Kiljański. Wrześniowe boje 1939 r. w rejonie Ożarowa–Ołtarzewa: próba rekonstrukcji wypadków na podstawie dostępnych lektur. „Przegląd Pruszkowski”. 1, 2009.
- Juliusz Rómmel: Za honor i ojczyznę. Wspomnienia dowódcy armii „Łódź” i „Warszawa”. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo „Iskry”, 1958.
- Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Awanse oficerskie w Wojsku Polskim 1935-1939. Kraków: Fundacja Centrum Dokumentacji Czynu Niepodległościowego, 2003. ISBN 83-7188-691-8.
- Krzysztof Mikołaj Radziwiłł: Pamiętniki. Od feudalizmu do socjalizmu bezpośrednio. Warszawa: Wiedza Powszechna/, 2000. ISBN 83-214-1129-0.
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Strona szkoły podstawowej w Ożarowie Mazowieckim. sp.ozarow.mazowiecki.ids.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2008-03-23)].
- Wzmianka na stronie poświęconej VII Obwodowi "Obroża" Okręgu Warszawskiego Armii Krajowej. ibprs.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-09-24)].
- Genealogia postaci w serwisie p. M. J. Minakowskiego