Artur Pałyga

Artur Pałyga
Ilustracja
Data i miejsce urodzenia

14 listopada 1971
Hrubieszów

Alma Mater

Uniwersytet Jagielloński

Dziedzina sztuki

dramat, reportaż

Ważne dzieła
  • „Żyd”
  • „Nieskończona historia”
  • „W środku słońca gromadzi się popiół”
Multimedia w Wikimedia Commons
Cytaty w Wikicytatach
Strona internetowa

Artur Pałyga (ur. 14 listopada 1971 w Hrubieszowie), zamieszkały w Bielsku-Białej – polski dramaturg, scenarzysta, pisarz, poeta, dziennikarz i pedagog.

Życiorys[edytuj | edytuj kod]

Absolwent polonistyki na Uniwersytecie Jagiellońskim i wychowania muzycznego w Studium Nauczycielskim w Bielsku-Białej. Jest autorem kilkudziesięciu sztuk wystawianych w Polsce i na świecie. W latach 2010–2012 konsultant programowy w Teatrze Polskim w Bielsku-Białej następnie w latach 2012–2014 zatrudniony na stanowisku dramaturga w Teatrze Polskim im. Hieronima Konieczki w Bydgoszczy. Od 2014 dramaturg w Teatrze Śląskim im. Stanisława Wyspiańskiego w Katowicach[1][2][3][4].

Od 1989 r. pracował jako dziennikarz w prasie lokalnej. Dziennikarz, autor licznych reportaży, publikowanych m.in. w „Rzeczypospolitej”, „Tygodniku Powszechnym”, „Gazecie Wyborczej”, „Odrze” i w wielu gazetach lokalnych. Jeden z reportaży o sex-czatach z „Dużego Formatu” znalazł się w antologii 20 lat nowej Polski w reportażach według Mariusza Szczygła (Wołowiec 2010). Dorabiał, jako pomocnik zbrojarza, sprzątacz wagonów oraz instruktor gry na gitarze. Przez kilka lat był aktorem w bielskiej grupie teatralnej „Heliotrop”. Pisał, redagował i rozrzucał w mieście zin kulturalny „Lunapark”. Występował jako artysta performer, między innymi z Dariuszem Fodczukiem w grupie „Włochy”. W młodości grał i śpiewał w zespole punkrockowym „Kompania K”. Nie ukończył studiów doktoranckich, ponieważ zajął się pisaniem sztuk dla teatru. W 2005 r. napisał musical dla bielskiego klubu osiedlowego pt. „Guma balonowa”. Następnie wygrał konkurs na sztukę o Bielsku-Białej, którą w 2006 r. zadebiutował na teatralnej scenie w bielskim Teatrze Polskim. Jego sztuki dwukrotnie zdobyły grand prix festiwalu Raport w Gdyni („Żyd” w reż. Roberta Talarczyka w 2008 r., „Wszystkie rodzaje śmierci” w reż. Pawła Passiniego w 2009 r.). „Ostatni taki ojciec” w reż. Łukasza Witt-Michałowskiego oraz „Nieskończona historia” w reż. Piotra Cieplaka zwyciężyły w Konkursie na Wystawienie Polskiej Sztuki Współczesnej (2009 r. i 2012 r.), a spektakl „Tato” w reż. Małgorzaty Bogajewskiej na podstawie jego sztuki otrzymał na tymże konkursie nagrodę za reżyserię w 2015 r. W 2016 r. „Nieskończona historia”, tym razem w reżyserii Małgorzaty Warsickiej zajęła drugie miejsce w Konkursie na Wystawienie Polskiej Sztuki Współczesnej. Jego teksty reżyserowali też: Piotr Ratajczak, Joanna Lewicka, Witold Mazurkiewicz, Paweł Łysak, Jan Klata, Grażyna Kania, Wojciech Faruga, Agata Kucińska, Tomasz Wygoda, Aneta Groszyńska, Małgorzata Warsicka, Marcin Liber. W 2013 r. zdobył Gdyńską Nagrodę Dramaturgiczną za sztukę pt. „W środku słońca gromadzi się popiół”. Sztuka ta w 2014 r. miała swoją prapremierę w krakowskim Teatrze Starym w reż. Wojciecha Farugi, a następnie zrealizował ją Wrocławski Teatr Lalek w reż. Agaty Kucińskiej. Czytania jego sztuk odbywały się we Francji, w Niemczech, w Rosji, w Hiszpanii, w Czechach i na Ukrainie. W 2014 roku premiera „Żyda” odbyła się w Budapeszcie. W 2015 r. Aneta Groszyńska zrealizowała na podstawie „Żyda” spektakl telewizyjny. W 2017 r. monodram „W promieniach” o Marii Skłodowskiej-Curie miał czytanie w Teatrze Nikołaja Kolady w Jekaterynburgu, a sztuka „Tato” w reżyserii Yesim Ozsoy miała premierę w Stambule. W 2017 r. zadebiutował jako reżyser spektaklem pt. „Dada z łasiczką” w jego reżyserii, w wykonaniu studentów i absolwentów Szkoły Aktorskiej Teatru Śląskiego. W ostatnich latach regularnie prowadził zajęcia literackie dla osób niepełnosprawnych w bielskim Stowarzyszeniu Teatr Grodzki. Ponad dziesięć lat pisał felietony do pisma „Przyjaciel Pies”, a od 2017 r. do miesięcznika „Teatr”. W Teatrze Śląskim prowadzi Szkołę Pisania Sztuk. W Teatrze Powszechnym w Warszawie wspólnie z Małgorzatą Sikorską-Miszczuk – Pracownię Podejrzanych Praktyk Teatralnych. W 2008 r. w Bielsku-Białej założył Teatr Tekstu im. Teodora Sixta. Jego sztuki tłumaczono na niemiecki, angielski, francuski, rumuński, czeski, ukraiński, rosyjski, węgierski, kataloński, bułgarski, turecki. Jest żonaty, ma dwóch synów[1][2][3][4][5][6].

Teksty wystawione[edytuj | edytuj kod]

Sztuki opublikowane[edytuj | edytuj kod]

  • Ojcze nasz, w: „Dialog”, Warszawa, R. 53, nr 12 (2008), s. 140-159, ISSN 0012-2041[7]
  • Rakiety (miniatura), w: „Dialog”, Warszawa, R. 54, nr 6 (2009), s. 24-26, ISSN 0012-2041
  • Żyd, w: „Notatnik Teatralny” nr 56-57/2009, s. 196-243, ISSN 0867-2598[8]
  • Nieskończona historia: na trzydzieści postaci, chór i orkiestrę dętą, w: „Dialog”, Warszawa, R. R. 55, nr 2 (2010), s. 5-41, ISSN 0012-2041[9]
  • Artur Pałyga, Szwoleżerowie, wyd. Teatr Polski Bydgoszcz, 2011, ISBN 978-83-927124-8-0
  • Obywatel K., w: „Dialog”, Warszawa, R. 57, nr 9 (2012), s. 30-52, ISSN 0012-2041[10]
  • W środku słońca gromadzi się popiół, w: „Dialog”, Warszawa, R. 58[59], nr 1 (2014), s. 19-82, ISSN 0012-2041
  • Morrison Śmiercisyn, w: „Ikony, pseudoherosi i zwykli śmiertelnicy : antologia najnowszego dramatu polskiego”, Agencja Dramatu i Teatru „ADiT”, Warszawa, 2015, ISBN 978-83-60699-26-3[11]
  • W promieniach : zupełnie nieznane listy Marii Skłodowskiej-Curie, w: „Dialog”, Warszawa, R. 61, nr 7/8 (2016), s. 50-75, ISSN 0012-2041
  • Rewizor: będzie wojna!, w: „Dialog”, Warszawa, R. 62, nr 7/8 (2017), s. 30-59, ISSN 0012-2041
  • Wszystkie rodzaje śmierci, w: Encyklopedia Teatru Polskiego on-line[12]
  • Wodzirej. Koszalin kulturkampf, w: Encyklopedia Teatru Polskiego on-line[13]

Wybrane reportaże i artykuły[edytuj | edytuj kod]

  • Artur Pałyga, Kołchoz imienia Adama Mickiewicza: Reportaże z Białorusi, wyd. Buffi, Bielsko-Biała, 2005, ISBN 83-88279-07-6
  • Artur Pałyga, Cała Polska czatuje na seks (2003), w: „20 lat nowej Polski w reportażach według Mariusza Szczygła”, wyd. Czarne, 2009, ISBN 978-83-753-6257-2
  • Artur Pałyga, Niewolnice z Burkina Faso, w: „Tygodnik Powszechny” nr 11/2015, s. 40-42, ISSN 0041-4808
  • Artur Pałyga, Znajomi i krewni Rzeźnika, w: „Rzeczpospolita” z 15.11.2001, ISSN 0208-9130[14]
  • Artur Pałyga, Na żywieckim zamku zamieszka księżna, w: „Rzeczpospolita” 2001, nr 151, s. A7, ISSN 0208-9130
  • Artur Pałyga, Chłopaki z „Samoobrony”, w: „Tygodnik Powszechny” 2002, nr 21, s. 4, ISSN 0041-4808

Ekranizacje[edytuj | edytuj kod]

  • Hamlet 44 – scenariusz razem z Magdą Fertacz, Teatr Telewizji, reż. Paweł Passini, premiera: 4 sierpnia 2008[15]
  • Tak nam się usiadło – scenariusz na podstawie „Matrix czyli zupa”, film fabularny – krótkometrażowy, reż. Tomasz Drabek, rok prod. 2009
  • Tato – scenariusz na podstawie „Ojcze nasz”, Spektakl telewizyjny, reż. Małgorzata Bogajewska, premiera: 27 października 2015
  • Żyd – scenariusz, Teatr Telewizji, reż. Aneta Groszyńska, premiera: 29 stycznia 2017[16]

Słuchowiska[edytuj | edytuj kod]

Inne publikacje[edytuj | edytuj kod]

  • Artur Pałyga, Jacek Bożek, Człowiek i pies. Zwierzę nie jest rzeczą, wyd. Klub Gaja, Bielsko-Biała, 2003, ISBN 83-902060-5-6
  • Artur Pałyga, Ocalić owce w Beskidach!, w: „Śląsk : miesięcznik społeczno-kulturalny”, R. 13, nr 7 (2007), s. 20-23, ISSN 1425-3917
  • Bielsko-Biała zdj. Krzysztof Pilecki, poezja Artur Pałyga, Wydawnictwo Buffi, Bielsko-Biała, 2007, ISBN 978-83-88279-12-6

Nagrody[edytuj | edytuj kod]

  • 2006 – Bielsko-Biała, Ikar (XIV edycja)[23]
  • 2008 – Wyróżnienie w Konkursie na Wystawienie Polskiej Sztuki Współczesnej za tryptyk Nic co ludzkie
  • 2008 – Gdynia, główna nagroda na III Festiwalu Polskich Sztuk Współczesnych „Raport” za spektakl Żyd, reż. Robert Talarczyk
  • 2009 – Gdynia, główna nagroda na IV Festiwalu Polskich Sztuk Współczesnych „Raport” za spektakl Wszystkie rodzaje śmierci, reż. Paweł Passini
  • 2009 – Poznań, konkurs „Metafory Rzeczywistości”, nagroda dziennikarzy i publiczności za tekst: Nieskończona historia
  • 2009 – Główna nagroda w XV Konkursie na Wystawienie Polskiej Sztuki Współczesnej za spektakl Ostatni taki ojciec
  • 2009 – Bydgoszcz, VIII Festiwal Prapremier, nagroda dla twórców przedstawienia Ostatni taki ojciec Sceny Prapremier InVitro w Lublinie (wspólnie z Łukaszem Witt-Michałowskim, Maxem Kowalskim i całym zespołem aktorskim)
  • 2013 – Gdynia, Gdyńska Nagroda Dramaturgiczna za: W środku słońca gromadzi się popiół[24]
  • 2014 – Bydgoszcz, Nagroda Województwa Kujawsko-Pomorskiego
  • 2015 – Zabrze, XVII Festiwal Dramaturgii Współczesnej „Rzeczywistość przedstawiona” za: Tato
  • 2016 – Bielsko-Biała, Laur Dembowskiego[25]

Zobacz też[edytuj | edytuj kod]

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ a b Strona osobista Artura Pałygi. [dostęp 2017-11-28].
  2. ↑ a b Blog Artura Pałygi. [dostęp 2017-11-28].
  3. ↑ a b Andrzej Linert: Teatr Apollina i jego muz: Teatr Polski w Bielsku-Białej 2000-2015. Bielsko Biala: Urząd Miejski w Bielsku-Białej, 2015. ISBN 978-83-60136-73-7.
  4. ↑ a b Artur Pałyga, [w:] Encyklopedia teatru polskiego (autorzy). [dostęp 2017-11-26].
  5. ↑ Magdalena Legendź. Życie lepsze od nieżycia / Artur Pałyga. „Teatr (Warszawa)”. 5, s. 24-28, 2014. ISSN 0040-0769. 
  6. ↑ Magdalena Legendź: Życie lepsze od nieżycia. Rozmowa z Arturem Pałygą. 15 maja 2014. [dostęp 2017-11-26].
  7. ↑ Artur Pałyga "Ojcze nasz" tekst sztuki. Encyklopedia Teatru Polskiego. [dostęp 2017-11-26].
  8. ↑ Artur Pałyga "Żyd" tekst sztuki. Encyklopedia Teatru Polskiego. [dostęp 2017-11-26].
  9. ↑ Artur Pałyga "Nieskończona historia" tekst sztuki. Encyklopedia Teatru Polskiego. [dostęp 2017-11-26].
  10. ↑ Artur Pałyga "Obywatel K." tekst sztuki. Encyklopedia Teatru Polskiego. [dostęp 2017-11-26].
  11. ↑ Artur Pałyga "Morrison Śmiercisyn" tekst sztuki. Encyklopedia Teatru Polskiego. [dostęp 2017-11-26].
  12. ↑ Artur Pałyga "Wszystkie rodzaje śmierci" tekst sztuki. Encyklopedia Teatru Polskiego. [dostęp 2017-11-26].
  13. ↑ Artur Pałyga "Wodzirej. Koszalin Kulturkampf" tekst sztuki. Encyklopedia Teatru Polskiego. [dostęp 2017-11-26].
  14. ↑ Artur Pałyga: Znajomi i krewni Rzeźnika. Rzeczpospolita, 2001. [dostęp 2017-12-07].
  15. ↑ Hamlet 44 - Magda Fertacz, Artur Pałyga. e-teatr.pl. [dostęp 2017-11-25].
  16. ↑ Żyd - Teatr Telewizji TVP. teatrtelewizji.vod.tvp.pl, 2017-01-29. [dostęp 2017-11-25].
  17. ↑ W środku słońca gromadzi się popiół. Polskie Radio Dwójka. [dostęp 2017-11-25].
  18. ↑ „W środku słońca gromadzi się popiół” już w poniedziałek. radiopik.pl. [dostęp 2017-11-25].
  19. ↑ W ŚRODKU SŁOŃCA GROMADZI SIĘ POPIÓŁ (Polskie Radio Pomorza i Kujaw). Polskie Radio Online. [dostęp 2017-11-26].
  20. ↑ "Diabelski młyn" w Powszechnym. Transmisja!. Polskie Radio Dwójka. [dostęp 2017-11-26].
  21. ↑ "Znak Jonasza". Spektakl o misterium zmartwychwstania. Polskie Radio Dwójka. [dostęp 2017-11-25].
  22. ↑ Nieznane listy Marii Skłodowskiej-Curie. Polskie Radio Jedynka. [dostęp 2017-11-26].
  23. ↑ IKAR - Nagrody Prezydenta Miasta Bielska-Białej w dziedzinie kultury i sztuki. [dostęp 2017-11-24].
  24. ↑ Artur Pałyga laureatem Gdyńskiej Nagrody Dramaturgicznej. youtube.com. [dostęp 2017-11-26].
  25. ↑ Dwie Złote Maski na osłodę. bielsko.biala.pl. [dostęp 2017-11-24].

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Artur_Pałyga&oldid=72074339”