Argumentum ad auctoritatem

Argumentum ad auctoritatem[1][2] (łac. „argument do autorytetu”), również argumentum ad verecundiam (łac. „argument do nieśmiałości”) – pozamerytoryczny sposób argumentowania polegający na powoływaniu się na jakiś autorytet, którego druga strona nie uznaje lub z którym nie zgadza się w danej kwestii, ale nie śmie go zakwestionować wskutek skrępowania poczuciem szacunku lub obawą narażenia się na zarzut zarozumiałości.

Użycie argumentum ad verecundiam wywołuje tak zwany efekt autorytetu. Według Michaela LaBossiere'a[3] cały proces ma następujący przebieg:

  1. Osoba A jest (deklaruje się, że jest) autorytetem w kwestii S.
  2. Osoba A stawia twierdzenie C na temat S.
  3. Zatem C jest prawdą.

Gdy osoba przywoływana jako autorytet w przedmiocie faktycznie nim nie jest, dochodzi do błędu poznawczego. Bardziej formalnie, jeśli osoba A nie ma kwalifikacji do stawiania rzetelnych twierdzeń w temacie S, warunek do uznania C za prawdziwe nie będzie spełniony.

Przykłady[edytuj | edytuj kod]

  • W dyskusji naukowej jedna strona powołuje się na autorytet: aktorów, publicystów, sportowców, celebrytów lub specjalistów z dziedzin innych, niż ta, o której strona się wypowiada (np. duchowny o fizyce lub przyrodnik o teologii), a adwersarz obawia się zanegować powszechnie uznawane autorytety.
  • W dyskusji osoba A podaje stwierdzenie S, które neguje osoba B. Wtedy A powołuje się szeroko rozumiany "autorytet nauki" (np. "Tak mówi nauka!"), przez co B odrzuca swoje argumenty, aby nie zostać posądzonym o dotkliwy brak wiedzy. Chodzi oczywiście o zastosowanie samej frazy, niezależnie od tego, czy obok podano choćby szkielet argumentacji i źródła.
  • Ipse dixit (łac. „on sam powiedział”[4]) – stwierdzenie używane przez zwolenników Arystotelesa na uzasadnienie swoich nauk, wcześniej stosowane (w wersji greckiej: autos epha) przez uczniów Pitagorasa[5].
  • Eksperyment Milgrama – eksperyment psychologiczny, w którym nakłaniano badanych do świadomego zadawania cierpienia i stwarzania zagrożenia zdrowia innych, aby wykazać skłonność olbrzymiej większości osób do nieanalizowania słuszności decyzji podejmowanych przez autorytet[6].
  • Kontrowersja Essjaya

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Piotr Michał Sękowski, Logiczna analiza struktury i prawomocności argumentu tu quoque, Łódź: Katedra Logiki i Metodologii Nauk Uniwersytetu Łódzkiego, 2017, ss. 9, 162
  2. ↑ Piotr Rudkouski, Problem argumentacji w teologii, Warszawa: Instytut Filozofii Wydziału Filozofii i Socjologii Uniwersytetu Warszawskiego, 2016, ss. 13, 134-137, 174, 186-188
  3. ↑ Michael LaBossiere, 42 Fallacies [online], 1995 (ang.).
  4. ↑ Czesław Longin Jędraszko: Łacina na co dzień. Warszawa: Nasza Księgarnia, 1997, s. 171. ISBN 83-10-10075-2.
  5. ↑ ''Słownik wyrazów obcych i zwrotów obcojęzycznych'' [online] [dostęp 2018-08-14] [zarchiwizowane z adresu 2018-08-14].
  6. ↑ Jerry M. Burger, Replicating Milgram: Would People Still Obey Today?, „American Psychologist”, 64 (1), 2009, s. 1-11, DOI: 10.1037/a0010932 [dostęp 2017-01-24] [zarchiwizowane z adresu 2017-02-02] (ang.).

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

  • Tadeusz Kwiatkowski: Logika ogólna. Wydawnictwo UMCS, Lublin 1998.
  • Narcyz Łubnicki: Nauka poprawnego myślenia. „Biblioteka Problemów”, PWN, Warszawa 1963.
  • Witold Marciszewski [red.]: Mała encyklopedia logiki. Ossolineum, 1988.
  • Teresa Hołówka: Kultura logiczna w przykładach, PWN, Warszawa 2005.
  • Kamila Drozd: Reguła autorytetu.
Argumentacja nierzeczowa
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Argumentum_ad_auctoritatem&oldid=69845781”