Archiwum kościelne
Archiwum kościelne – w niektórych Kościołach instytucja powołana do gromadzenia, konserwacji i udostępniania archiwaliów wytworzonych przez instytucje własne. Inaczej archiwum należące do jednego z Kościołów
Kościół rzymskokatolicki[edytuj | edytuj kod]
W Kościele rzymskokatolickim archiwa powstały i funkcjonują przy kościelnych osobach prawnych, jednostkach organizacyjnych Kościoła, tak diecezjalnych jak i zakonnych.
W związku z tym wyróżnia się (najczęściej niezinstytucjonalizowane) archiwa podstawowych jednostek kościelnych: parafialne i klasztorne (konwentualne).
Wraz z rozwojem Kościoła przy Kuriach biskupich wykształciły się archiwa diecezjalne (równorzędnie traktowane archidiecezjalne i metropolitalne).
Analogicznie przy prowincjałach zakonów wykształciły się archiwa prowincji zakonnej.
Jakkolwiek co do zasady dokumenty kościelne przechowywane są w samych parafiach bądź archiwach kościelnych (starsze i cenniejsze oraz duplikaty), to niektóre z nich z różnych przyczyn trafiły do archiwów państwowych i tam są przechowywane.
Archiwalia[edytuj | edytuj kod]
Do archiwaliów kościelnych należą właściwe administracyjnie:
- akta ogólne (księgi biskupie, kapitulne, kolegiackie);
- księgi czynszownicze i podatkowe;
- księgi i akta parafialne (w tym metrykalne i konsystorskie);
- księgi i akta zakonne (klasztorne);
- schematyzmy
i inne.
Archiwa diecezjalne w Polsce[edytuj | edytuj kod]
W Kościele rzymskokatolickim w Polsce istnieje kilkanaście archiwów archidiecezjalnych, diecezjalnych bądź metropolitalnych, które tylko w podstawowym zakresie pokrywają się z podziałem terytorialnym Kościoła:
- Archiwum Archidiecezjalne w Białymstoku [1]
- Archiwum Archidiecezji Częstochowskiej [2]
- Archiwum Diecezjalne w Drohiczynie [3]
- Archiwum Diecezji Elbląskiej [4]
- Archiwum Ełckiej Kurii Diecezjalnej [5]
- Archiwum Archidiecezjalne w Gdańsku [6]
- Archiwum Kurii Diecezjalnej w Gliwicach
- Archiwum Archidiecezjalne w Gnieźnie [7]
- Archiwum Archidiecezjalne w Katowicach [8]
- Archiwum Diecezjalne w Kielcach [9]
- Archiwum Diecezji Koszalińsko-Kołobrzeskiej [10]
- Archiwum Kurii Metropolitalnej w Krakowie [11]
- Archiwum Archidiecezjalne w Lublinie [12]
- Archiwum Diecezjalne w Łomży [13]
- Archiwum Archidiecezjalne w Łodzi [14]
- Archiwum Diecezjalne w Opolu [15]
- Archiwum Diecezjalne w Pelplinie [16]
- Archiwum Diecezjalne Płockie [17]
- Archiwum Archidiecezjalne w Poznaniu [18]
- Archiwum Archidiecezjalne w Przemyślu [19]
- Archiwum Diecezjalne w Sandomierzu [20]
- Archiwum Diecezji Siedleckiej [21]
- Archiwum Diecezjalne w Tarnowie [22]
- Archiwum Akt Dawnych Diecezji Toruńskiej [23]
- Archiwa Archidiecezjalne Warszawskie oraz Archiwum Kurii Metropolitalnej Warszawskiej [24]
- Archiwum Diecezjalne Warszawsko-Praskie [25]
- Archiwum Diecezjalne we Włocławku [26]
- Archiwum Archidiecezjalne we Wrocławiu [27]
- Archiwum Diecezji Zamojsko-Lubaczowskiej [28]
- Archiwum Diecezjalne w Zielonej Górze [29]
Charakter archiwum mają również niektóre biblioteki kościelne. Czasem zbiór akt parafialnych w danej kancelarii parafialnej również nazywany jest archiwum kościelnym.
Stolica Apostolska prowadzi własne Tajne Archiwa Watykanu.
Mormoni[edytuj | edytuj kod]
Szczególnego rodzaju archiwum, biblioteką i czytelnią mikrofilmów ksiąg metrykalnych są centra historii rodziny, zakładane przez Kościół Jezusa Chrystusa Świętych w Dniach Ostatnich w wielu krajach na świecie. Siedziba Biblioteki Historii Rodziny mieści się w Salt Lake City (USA). Od 2005 r. centrum takie działa również w Warszawie [30] i Wrocławiu.