Apolipoproteina E

Apolipoproteina E (skr. ApoE lub apo E) – powierzchniowa apolipoproteina, czyli hydrofilny składnik lipoprotein takich jak HDL, VLDL i chylomikrony. Jest glikoproteiną bogatą w argininę, złożoną z 299 aminokwasów. Jej masa cząsteczkowa to 34,2 kDa. Powstaje głównie w wątrobie (70%), ale również w innych narządach (śledziona, mózg, płuca, nerki, nadnercza, jajniki i mięśnie). Nie bez znaczenia może być również jej produkcja przez makrofagi czy adipocyty. W osoczu może być wolnym łańcuchem proteinowym lub łączyć się z lipidami (tworząc lipoproteiny) i gotowymi lipoproteinami. Osiąga stężenie osoczowe ok. 5 mg/dl.

Polimorfizm[edytuj | edytuj kod]

Apolipoproteina E jest polimorficznym białkiem, tzn. ma 3 zasadnicze izoformy (o różnych aminokwasach w pozycjach 112 i 158 łańcucha polipeptydowego): apo E2 (najrzadsza, najbardziej stabilna chemicznie i termicznie; istotnie zmniejszone powinowactwo do receptora LDL), apo E3 (najczęstsza) i apo E4 (najmniej stabilna; większe powinowactwo do VLDL). Izoforma apo E4 może predysponować do rozwoju miażdżycy i chorób sercowo-naczyniowych.

Funkcje[edytuj | edytuj kod]

• składnik lipoprotein,
• wiązanie się lipoprotein z odpowiednimi receptorami (jest ligandem) – umożliwia wychwyt przez wątrobę i usuwanie VLDL, chylomikronów lub ich postaci resztkowych, tzw. remnantów,
• zapobiega rozwojowi miażdżycy poprzez uczestniczenie w wymianie cholesterolu pomiędzy lipoproteinami i regulację na poziomie makrofagów,
• pobudza wytwarzanie trójglicerydów przez wątrobę,
• bierze udział we wszystkich etapach odwrotnego transportu cholesterolu,
• regulacja aktywności osoczowych enzymów i białek ważnych dla metabolizmu lipoprotein: lipazy wątrobowej (HL), acylotransferazy lecytyna:cholesterol (LCAT) i białka transportującego estry cholesterolu (CETP),
• hamuje oksydację lipidów,
• pobudza powstawanie tlenku azotu (NO),
• hamuje aktywację i proliferację limfocytów T
• zmniejsza migrację i proliferację komórek śródbłonka naczyń
• pośrednio hamuje agregację płytek krwi

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

• "Biochemia" – Edward Bańkowski; Elsevier Urban & Partner, Wrocław, 2013; 214-216
• "HDL zawierające apolipoproteinę E a rozwój miażdżycy" – Agnieszka Ćwiklińska, Adrian Strzelecki, Barbara Kortas-Stempak,Zbigniew Zdrojewski, Małgorzata Wróblewska; Postepy Hig Med Dosw, 2015; 69: 1-9