Antoni Durski-Trzaska
 | |
 pułkownik dyplomowany kawalerii | |
| Data i miejsce urodzenia | 21 listopada 1895 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | 16 maja 1982 |
| Przebieg służby | |
| Siły zbrojne | |
| Formacja | |
| Jednostki | 1 Pułk Szwoleżerów |
| Stanowiska | dowódca pułku kawalerii |
| Główne wojny i bitwy | |
| Odznaczenia | |
            | |
.png){kind=small}
Antoni Durski-Trzaska[1] (ur. 21 listopada 1895 we Lwowie, zm. 16 maja 1982 w Lailly-en-Val we Francji) – pułkownik Wojska Polskiego.
Życiorys[edytuj | edytuj kod]
Antoni Durski-Trzaska był synem Karola, marszałka polnego porucznika armii Austro-Węgier i generała broni Wojska Polskiego oraz Anny z Edlbacherów[2]. Był kuzynem pułkownika Zygmunta Durskiego.
W latach 1905–1911 uczył się w szkole realnej /korpusu kadetów/, a od 1912 w Akademii Wojskowo-Technicznej w Mödling. Maturę zdał eksternistycznie w Wiedniu w 1915 roku. W czasie I wojny światowej, w okresie od sierpnia 1914 do lipca 1917 roku, pełnił służbę w Legionach Polskich. Między innymi dowodził 4 baterią 1 pułku artylerii. Po kryzysie przysięgowym wcielony do wojska austriackiego i wysłany na front włoski.
Od 22 listopada 1918 roku adiutant Naczelnika Państwa[3], 13 grudnia 1918 roku został przydzielony do Adiutantury Naczelnego Wodza Józefa Piłsudskiego[4]. Następnie dowodził baterią zapasową 1 pułku artylerii polowej Legionów. W czerwcu 1919 roku skierowany został na I Kurs Wojennej Szkoły Sztabu Generalnego w Warszawie. W listopadzie 1919 roku objął dowództwo IX dywizjonu artylerii konnej. W listopadzie 1921 roku rozpoczął naukę na Kursie Doszkolenia Wyższej Szkoły Wojennej w Warszawie. We wrześniu następnego roku, po ukończeniu kursu, przydzielony został do Oddziału I Sztabu Generalnego[5][6].
W okresie od kwietnia 1923 roku do kwietnia 1926 roku był attaché wojskowym w Pradze. W lipcu 1926 roku przeniesiony został z dyspozycji szefa Sztabu Generalnego do 1 dywizjonu artylerii konnej w Warszawie na stanowisko dowódcy dywizjonu[7]. Trzy lata później, w lipcu 1929 roku, obowiązki dowódcy dywizjonu przekazał majorowi dyplomowanemu Stefanowi Brzeszczyńskiemu, a sam objął stanowisko szefa sztabu Dowództwa Okręgu Korpusu Nr I w Warszawie[8]. W październiku 1931 roku wyznaczony został na stanowisko dowódcy 1 pułku szwoleżerów Józefa Piłsudskiego w Warszawie i przeniesiony z korpusu oficerów artylerii do korpusu oficerów kawalerii[9].
W maju 1937 roku objął dowództwo 10 Brygady Kawalerii w Rzeszowie. W czasie podpisania nominacji na stanowisko dowódcy brygady przebywał w szpitalu po zabiegu trepanacji. Ciężar przeformowania brygady w jednostkę pancerno-motorową spadł na barki szefa sztabu, mjr. dypl. Franciszka Skibińskiego. Wymieniony oficer w swoich wspomnieniach Ułańska młodość, wydanych w 1989 roku, wydał negatywną opinię o swoim ówczesnym przełożonym, jako dowódcy wielkiej jednostki i stwierdził, że został pozbawiony dowództwa przez marszałka Śmigłego-Rydza. 24 października 1938 roku został wyznaczony na stanowisko dowódcy piechoty dywizyjnej 4 Dywizji Piechoty w Toruniu[10][11]. Przekazanie obowiązków dowódcy brygady miało miejsce 30 października 1938 roku w Bielsku po zakończeniu akcji zaolziańskiej.
W 1939 roku został wyznaczony na stanowisko II dowódcy piechoty dywizyjnej 15 Dywizji Piechoty w Bydgoszczy. Po kampanii wrześniowej przebywał w niemieckiej niewoli. Po uwolnieniu w 1945 roku osiedlił się we Francji.
Prezydent RP August Zaleski mianował go generałem brygady ze starszeństwem z dniem 11 listopada 1966 roku w korpusie generałów[12][13].
Dwukrotnie żonaty. Do 1922 roku jego żoną była aktorka Mary Mrozińska. 21 lutego 1923 ożenił się z Marią z Lubińskich.
Zmarł 16 maja 1982 roku w Lailly-en-Val[12].
Awanse[edytuj | edytuj kod]
- chorąży – 21 października 1914;
- podporucznik – 30 stycznia 1915;
- porucznik – 1 grudnia 1915;
- kapitan – 13 grudnia 1918[14];
- major;
- podpułkownik – zweryfikowany 3 maja 1922 ze starszeństwem z dniem 1 czerwca 1919 w korpusie oficerów artylerii;
- pułkownik – 1 stycznia 1928 ze starszeństwem z dniem 1 stycznia 1928 i 2. lokatą w korpusie oficerów artylerii, w październiku 1931 przeniesiony do korpusu oficerów kawalerii z zachowaniem starszeństwa z dniem 1 stycznia 1928 i 2,4 lokatą;
- generał brygady – 11 listopada 1966.
Ordery i odznaczenia[edytuj | edytuj kod]
- Krzyż Srebrny Orderu Wojennego Virtuti Militari nr 7505
- Krzyż Niepodległości (6 czerwca 1931)[15]
- Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski (10 listopada 1928)[16][3]
- Krzyż Walecznych (czterokrotnie)[3]
- Złoty Krzyż Zasługi (17 marca 1930)[17]
- Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918–1921[3]
- Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości[3]
- Krzyż Komandorski Orderu Gwiazdy Rumunii (Rumunia)[3]
- Krzyż Komandorski Orderu Zasługi (Węgry, 1931)[18]
- Krzyż Komandorski Orderu Lwa Białego (Czechosłowacja)[3]
- Krzyż Wojenny Czechosłowacki 1914–1918 (Czechosłowacja)
- Kawaler Orderu Legii Honorowej (Francja, 1926)[19]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ W Roczniku Oficerskim z 1932, s. 139, 625 figuruje jako Antoni Durski-Trzasko.
- ↑ Stawecki 1994 ↓, s. 106.
- ↑ a b c d e f g Stanisław Łoza (red.): Czy wiesz kto to jest? Uzupełnienia i sprostowania. Warszawa: 1939, s. 64. [dostęp 2021-07-14].
- ↑ Dziennik Rozkazów Wojskowych Nr 2 z 12 stycznia 1919 r., poz. 98.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 33 z 16 września 1922 roku, s. 721.
- ↑ Kryska-Karski i Żurakowski 1991 ↓, s. 89 wg autorów w okresie od listopada 1922 roku do kwietnia 1923 roku pełnił służbę w Oddziale II SG.
- ↑ Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych Nr 29 z 26 lipca 1926 r.
- ↑ Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych Nr 11 z 6 lipca 1929 r.
- ↑ Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych Nr 7 z 23 października 1931 r.
- ↑ Pułkownicy kawalerii, Instytut Józefa Piłsudskiego w Ameryce, sygn. 701/1. Wykaz został sporządzony w lutym 1939 roku i zawierał dane o pułkownikach kawalerii będące podstawą przeprowadzenia wyboru na stopień generała brygady. Spośród czternastu pułkowników kawalerii umieszczonych w wykazie tylko Piotr Skuratowicz został mianowany generałem brygady ze starszeństwem z 19 marca 1939 roku. Dziewięciu kandydatom do stopnia generalskiego zarzucono „brak dowodzenia” wielką jednostką kawalerii.
- ↑ Ryszard Rybka, Kamil Stepan, Rocznik Oficerski 1939. Stan na dzień 23 marca 1939, Biblioteka Centrum Dokumentacji Czynu Niepodległościowego tom 29, Fundacja CDCN, Kraków 2006, ISBN 978-83-7188-899-1, s 126, 531.
- ↑ a b Kryska-Karski i Żurakowski 1991 ↓, s. 89.
- ↑ Dembiński 1969 ↓, s. 1, awans został ogłoszony w Dzienniku Personalnym GISZ nr 22 z 1967 roku.
- ↑ Dziennik Rozkazów Wojskowych Nr 14 z 30 grudnia 1918 r., poz. 420.
- ↑ M.P. z 1931 r. nr 132, poz. 199 „za pracę w dziele odzyskania niepodległości”.
- ↑ M.P. z 1928 r. nr 260, poz. 631 „za zasługi na polu organizacji i wyszkolenia wojska”.
- ↑ M.P. z 1930 r. nr 98, poz. 143 „za zasługi na polu organizacji i wyszkolenia wojska”.
- ↑ Dziennik Personalny MSWojsk Nr 2/1931, s. 68
- ↑ Dekoracja attaché pol. w Pradze. „Gazeta Lwowska”, s. 2, Nr 62 z 17 marca 1926.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Lista starszeństwa oficerów Legionów Polskich w dniu oddania Legionów Polskich Wojsku Polskiemu (12 kwietnia 1917), Warszawa 1917.
- Rocznik Oficerski 1923, Ministerstwo Spraw Wojskowych, Oddział V Sztabu Generalnego Wojska Polskiego, Warszawa 1923.
- Rocznik Oficerski 1924, Ministerstwo Spraw Wojskowych, Oddział V Sztabu Generalnego Wojska Polskiego, Warszawa 1924.
- Rocznik Oficerski 1928, Ministerstwo Spraw Wojskowych, Warszawa 1928.
- Rocznik Oficerski 1932, Biuro Personalne Ministerstwa Spraw Wojskowych, Warszawa 1932.
- Lista oficerów dyplomowanych (stan z dnia 15 kwietnia 1931 r.), Sztab Główny WP, Warszawa 1931.
- Roman Lewicki, Zarys historii wojennej 1-go Pułku Artylerii Polowej Legionów, Warszawa 1929.
- Stefan Dembiński: Lista Oficerów Polskich Sił Zbrojnych na uchodźstwie według awansów dokonanych zarządzeniami Prezydenta Rzeczypospolitej, z uwzględnieniem rodzajów broni i służb. [w:] Dziennik Ustaw RP na Uchodźstwie [on-line]. 1969-06-30. [dostęp 2016-11-29].
- Franciszek Skibiński, Ułańska młodość 1917–1939, Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1989, ISBN 83-11-07705-3, OCLC 834091250.
- Cezary Leżeński / Lesław Kukawski: O kawalerii polskiej XX wieku. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1991, s. 138. ISBN 83-04-03364-X.
- Tadeusz Kryska-Karski, Stanisław Żurakowski: Generałowie Polski niepodległej. Warszawa: Editions Spotkania, 1991.
- Piotr Stawecki: Słownik biograficzny generałów Wojska Polskiego 1918–1939. Warszawa: Wydawnictwo Bellona, 1994. ISBN 83-11-08262-6.