Aniela Dziewulska-Łosiowa

Aniela Dziewulska-Łosiowa
Data i miejsce urodzenia

20 czerwca 1916
Kraków

Data i miejsce śmierci

10 stycznia 2004
Warszawa

Zawód, zajęcie

astronom

Odznaczenia
Krzyż Walecznych (od 1941) Srebrny Krzyż Zasługi z Mieczami Medal Wojska Krzyż Armii Krajowej

Aniela Dziewulska-Łosiowa (ur. 20 czerwca 1916 w Krakowie, zm. 10 stycznia 2004 w Warszawie) – astronom, geofizyk, stworzyła unikalne pomiary ozonu atmosferycznego, kronikarz zesłanców syberyjskich.

Życiorys[edytuj | edytuj kod]

Wczesne lata[edytuj | edytuj kod]

W młodości mieszkała w Wilnie. Była córką profesora Władysława Dziewulskiego, który był rektorem Uniwersytetu Stefana Batorego oraz dyrektorem Obserwatorium Astronomicznego. Studiowała astronomię na wydziale matematyczno-przyrodniczym Uniwersytecie Stefana Batorego w Wilnie uzyskując we wrześniu 1938 stopień magistra astronomii — było to ostatnie przed wojną magisterium z astronomii w Polsce. Była żoną Leona Łosia[1].

Działalność w konspiracji[edytuj | edytuj kod]

Podczas wojny uczestniczyła w tajnym nauczaniu, a od jesieni 1942 r. jako żołnierz Armii Krajowej (pseudonim "Krystyna") włączyła się w działalność konspiracyjną w okręgu wileńskim. Aresztowana 17 września 1944 r. przez NKWD, została w 1945 r. skazana na 10-letnie zesłanie na Syberię. Była więźniem obozu pracy w Prawieniszkach. Napisała wspomnienia w dwóch książkach[2][3], które m.in. opisują losy kobiet zesłanych na Syberię. Za swoją działalność w konspiracji została odznaczona m.in. Krzyżem Walecznych, Srebrnym Krzyżem Zasługi z Mieczami, Krzyżem Armii Krajowej oraz Medalem Wojska[4].

Kariera naukowa[edytuj | edytuj kod]

1 października 1938 r. objęła stanowisko asystenta przy katedrze astronomii Uniwersytetu Wileńskiego, na którym pracowała aż do zamknięcia Uniwersytetu i Obserwatorium przez okupacyjne władze litewskie. Uzyskała doktorat w 1967 roku w Instytucie Geofizyki Uniwersytetu Warszawskiego[5] i docenturę w 1974 roku[6]. W 1955 roku po powrocie z zesłania podjęła działalność naukową, początkowo w Obserwatorium Astronomicznym w Piwnicach k. Torunia, a następnie w Warszawie, w Państwowym Instytucie Hydrologiczno-Meteorologicznym. Następnie od roku 1959 pracowała w Instytucie Geofizyki Polskiej Akademii Nauk, gdzie od 1974 r. do emerytury w 1981 roku była kierownikiem Zakładu Fizyki Atmosfery Instytutu Geofizyki PAN. Pracowała tam do września 1990 roku[1].

Jej największym dorobkiem naukowym jest stworzenie w Obserwatorium Geofizycznym w Belsku stacji pomiarów ozonu atmosferycznego, działającej od 1963 r. do chwili obecnej[7], co jest ewenementem w skali światowej. Jest też m.in. autorką książki Ozon w atmosferze[8]

Dzieła Anieli Dziewulskiej-Łosiowej[edytuj | edytuj kod]

  • Dziewulska-Losiowa, A., Observations of ozone at Belsk and some other activities in the physics of the atmosphere in the Institute of Geophysics of the Polish Academy of Sciences in the last decade, Acta Geophysica Polonica, 24(2), 105-109, 1976
  • Dziewulska-Losiowa, A., Some remarks concerning the international ozone network, Proceedings of the Symposium on Atmospheric Ozone, Arosa Switzerland, Pure and Applied Geophysics, 106, 5-7, 970-976, 1973.
  • Dziewulska-Losiowa, A., Ozone changes related to macrosynoptic situations in the middle stratosphere. II, Acta Geophysica Polonica, 19(4), 371-377, 1971
  • Dziewulska-Losiowa, A. and C. D. Walshaw, 1975. The international comparison of ozone spectrophotometers at Belsk, 24 June - 6 July 1974. Publ.Inst.Geophys.Pol.Acad.Sci., 89, 3-59.
  • Dziewulska-Losiowa, A. and C. D. Walshaw, 1977. The international comparison of ozone spectrophotometers at Belsk, 24 June - 6 July 1974. Part II. Publ.Inst.Geophys.Pol.Acad.Sci., 109, 41-45.
  • Dziewulska-Losiowa, A., 1978. Total ozone observations with Dobson spectrophotometer using polaroid film. Publ.Inst.Geophys.Pol.Acad.Sci., D-7, 49-64.
  • Dziewulska-Łosiowa, A., Ozon w atmosferze, Warszawa, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1991
  • Dziewulska-Łosiowa, A., Konwój strzela bez uprzedzenia: Polki w więzieniach i łagrach sowieckich, Białystok, Zakład Teorii i Antropologii Literatury w Instytucie Filologii Polskiej. Filia Uniwersytetu Warszawskiego, 1994.
  • Dziewulska-Łosiowa, A., Mówią, o Panie żeś nas upokorzył..., Białystok, Zakład Teorii i Antropologii Literatury w Instytucie Filologii Polskiej. Filia Uniwersytetu Warszawskiego, 1997.
  • Dziewulska-Łosiowa A., Zależność czasowych zmian całkowitej zawartości ozonu w atmosferze od makrosynoptycznych sytuacji średniej stratosfery. Promotor Teodor Kopcewicz, Uniwersytet Warszawski, 1967, praca doktorska.
  • Dziewulska-Łosiowa A. Mój pobyt w Parwieniszkach W: PRAWIENISZKI KARNY OBÓZ PRACY PRZYMUSOWEJ Warszawa 2006

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ a b Aniela Dziewulska-Łosiowa (1916-2004) [online], www.urania.edu.pl [dostęp 2020-07-17].
  2. ↑ Konwój strzela bez uprzedzenia: Polki w więzieniach i łagrach sowieckich (1944-1956), Dziewulska-Łosiowa, Aniela, Białystok, Zakład Teorii i Antropologii Literatury w Instytucie Filologii Polskiej. Filia Uniwersytetu Warszawskiego, 1994 (Białyst)
  3. ↑ Mówią, o Panie żeś nas upokorzył... Dziewulska-Łosiowa, Aniela, Białystok, Zakład Teorii i Antropologii Literatury w Instytucie Filologii Polskiej. Filia Uniwersytetu Warszawskiego, 1997
  4. ↑ Dziewulska Aniela [online] [dostęp 2020-07-17].
  5. ↑ Dziewulska-Łosiowa Aniela, Zależność czasowych zmian całkowitej zawartości ozonu w atmosferze od makrosynoptycznych sytuacji średniej stratosfery. Promotor Teodor Kopcewicz, 1967
  6. ↑ Borkowski, J. L., Aniela Dziewulska-Łosiowa 1916-2004 („Przegląd Geofizyczny” 2005 no1-2
  7. ↑ Stan na 8 maja 2009.
  8. ↑ Ozon w atmosferze, Dziewulska-Łosiowa, Aniela, Warszawa, Państ. Wydaw. Naukowe, 1991
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Aniela_Dziewulska-Łosiowa&oldid=71765702”