Andrzej Stech
 Autoportret ok. 1675 | |
| Data i miejsce urodzenia | 9 września 1635 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | 12 stycznia 1697 |
| Dziedzina sztuki | |
Andrzej Stech[1] (ochrz. 9 września 1635 w Słupsku, zm. 12 stycznia 1697 w Gdańsku) – gdański malarz i rysownik okresu baroku.
Życie[edytuj | edytuj kod]
Był synem malarza Heinricha Stecha z Lubeki. W 1636 wraz z rodziną przybył do Gdańska. Prawdopodobnie uczył się u swego ojca, od 1653 zapewne u swego teścia Adolfa Boya (1612–1683/3). W 1658 poślubił córkę mistrza, wdowę po malarzu Auguście Ranischu. Po śmierci pierwszej żony wziął ślub z Adelgundą, córką Nikiasza Wulfa. Z pierwszego małżeństwa miał pięcioro, z drugiego czworo dzieci. W 1662 został mistrzem cechowym na podstawie prac: Powołanie św. Andrzeja i Krezus rzucający się w płomienie. W 1667 otrzymał gdańskie obywatelstwo. W 1673 został ławnikiem. Od 1677 pracował dla króla Jana III Sobieskiego. Jego brat również był malarzem.
Twórczość[edytuj | edytuj kod]
Malował obrazy religijne, portrety, martwe natury, sceny alegoryczne i historyczne. Na zamówienie władz Gdańska wykonywał liczne portrety oraz projekty gobelinów do Dworu Artusa. Malował obrazy religijne dla miejskich świątyń protestanckich oraz kościołów katolickich w Gdańsku, Oliwie i Pelplinie. Wiele prac wykonał dla króla Jana III Sobieskiego, m.in. niezachowane malowidła sufitowe w Pałacu w Wilanowie. Jako portrecista łączył wzorce malarzy niderlandzkich z tradycją portretową stworzoną przez Daniela Schultza. W sztuce religijnej pozostawał pod wpływem malarstwa flamandzkiego, głównie Petera Paula Rubensa. W latach 1689-96, przy udziale uczniów, wykonał zespół 15 obrazów do klasztoru cystersów w Pelplinie. Do jego najlepszych obrazów należy Fundacja klasztoru w Pogódkach (1675). Ta duża wielkoformatowa kompozycja ukazuje wydarzenie historyczne, które miało miejsce w 1258. Artysta zaktualizował stroje i architekturę, która przypomina współczesne mu wnętrze kościoła w Pelplinie. Europejski sukces odniósł jako ilustrator dzieł naukowych Jana Heweliusza (30 rysunków do Machineae coelestis) i przyrodnika Jakuba Breyna (37 rysunków kwiatów do Icones exoticarum plantarum).
Wybrane dzieła[edytuj | edytuj kod]
- Martwa natura z wiewiórką - 1658, olej na płótnie, 90 x 122 cm, Galeria Sztuki Dawnej Muzeum Narodowego, Gdańsk
- Portret Piotra Fabri - ok. 1663, olej na płótnie, 114 x 84 cm, Galeria Sztuki Dawnej Muzeum Narodowego, Gdańsk
- Portret mężczyzny z dwoma kwiatami - ok. 1666, olej na płótnie, 84 x 75 cm, Galeria Sztuki Dawnej Muzeum Narodowego, Gdańsk
- Powołanie św. Macieja Apostoła - 1670, olej na płótnie, 238 x 128 cm, Katedra w Pelplinie
- Chrystus w drodze do Emaus - 1670, olej na płótnie, 47 x 112 cm, Katedra w Pelplinie
- Portret Jana Heina - ok. 1670, olej na płótnie, 95 x 72 cm, własność prywatna, Połczyn
- Spacer za murami Gdańska - ok. 1670, olej na płótnie, 86,2 x 113 cm, Herzog Anton Ulrich-Museum, Brunszwik
- Św. Róża z Limy - 1671, olej na blasze miedzianej, 152 x 105 cm, Kościół św. Mikołaja w Gdańsku
- Św. Różą z Jezusem - 1671, olej na blasze miedzianej, 0,50 x 0,50 cm, Kościół św. Mikołaja w Gdańsku
- Męczeństwo św. Andrzeja - 1672, olej na płótnie, 232 x 139 cm, Katedra w Pelplinie
- Chrzest dworzanina etiopskiego - 1672, olej na płótnie, 300 x 145 cm, Katedra w Pelplinie
- Bitwa pod Chocimiem - (1674-79), olej na płótnie, 550 × 675 cm, Lwowska Galeria Sztuki, Lwów
- Wyznanie wiary św. Maurycego – 1674, olej na płótnie, 213 × 135 cm, Katedra w Pelplinie
- Darowanie cystersom Pogódek przez Sambora II - 1675, olej na płótnie, 189 x 294 cm, Katedra w Pelplinie
- Autoportret - ok. 1675, olej na desce, 65 x 51 cm (owal), Galeria Sztuki Dawnej Muzeum Narodowego, Gdańsk
- Portret mężczyzny - ok. 1675, olej na desce, 98 x 71 cm, Muzeum Narodowe w Poznaniu
- Portret imaginacyjny księcia Sambora II - 1676, olej na płótnie, 300 x 200 cm, Katedra w Pelplinie
- Portret imaginacyjny księcia Mestwina I - 1676, olej na płótnie, 300 x 200 cm, Katedra w Pelplinie
- Portret Jan Heweliusza - 1677-79, olej na płótnie, 125 x 102 cm, Bodleian Library, Oksford[2]
- Portret Jana Gabriela Schmiedta - 1678, olej na płótnie, 79 x 64 cm, Galeria Sztuki Dawnej Muzeum Narodowego, Gdańsk
- Martwa natura kwiatowa - ok. 1678, olej na płótnie, 63 x 46 cm, Stadtlische Kunstsammlungen, Augsburg
- Portret młodzieńca z medalem - 1678-80, olej na płótnie, 78 x 52,5 cm, Galeria Sztuki Dawnej Muzeum Narodowego, Gdańsk
- Portret Henryka Schwarzwaldta - 1682, olej na płótnie, 127 x 93 cm, Galeria Sztuki Dawnej Muzeum Narodowego, Gdańsk
- Płaczący filozof (Heraklit) - 1682-85, olej na płótnie, 92 x 76,5 cm, Biblioteka Gdańska PAN
- Śmiejący się filozof (Demokryt) - 1682-85, olej na płótnie, 92 x 76,5 cm, Biblioteka Gdańska PAN
- Portret Idziego Straucha - ok. 1682, olej na papierze, 21 x 17,5 cm, Galeria Sztuki Dawnej Muzeum Narodowego, Gdańsk
- Maria i św. Bernard jako orędownicy konwentu oliwskiego - 1686, olej na płótnie, 500 x 180 cm, Bazylika archikatedralna w Gdańsku-Oliwie
- Portret Gabriela Fryderyka Engelcke - 1686, olej na płótnie, 127 x 102 cm, Galeria Sztuki Dawnej Muzeum Narodowego, Gdańsk
- Wizja Ezechiela - 1688-90, obraz na gwaszu, 0,70 x 120 cm, Kościół św. Katarzyny w Gdańsku
- Ukrzyżowanie - 1690, olej na płótnie, 173 x 132 cm, Katedra w Pelplinie
- Wojownik rzymski - 1690, olej na płótnie, 286 x 117 cm, Galeria Sztuki Dawnej Muzeum Narodowego, Gdańsk
- Ukrzyżowanie - 1696, olej na płótnie, Plebania Bazyliki konkatedralnej Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Gdańsku
- Portret Jakuba Grunwaldta - 1696-97, olej na płótnie, 79,5 x 62 cm, Muzeum Historyczne Miasta Gdańska
1674-1679
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Inne formy nazwiska: Stecher, Stechgen, Steh, Steg, Steke, Stoh, Stohn, Oteke.
- ↑ Niektórzy badacze twierdzą, że nie jest to obraz Stecha, lecz autorska replika portretu astronoma pędzla Daniela Schultza.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Teresa Grzybkowska, Andrzej Stech. Malarz gdański, Warszawa: PWN, 1979.
- Słownik biograficzny Pomorza Nadwiślańskiego, pod red. Stanisława Gierszewskiego, t. 4, Gdańsk: Gdańskie Towarzystwo Naukowe, 1992, ISBN 83-87359-06-8
- Słownik malarzy polskich, t. 1, Warszawa: Arkady, 2003, ISBN 83-213-3856-9
- Wielka encyklopedia malarstwa polskiego, Kraków: Wydawnictwo Kluszczyński, 2011, ISBN 978-83-7447-118-3