Andrzej Edward Koźmian
.jpg) Andrzej Edward Koźmian, ok. 1860 r. | |
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Zawód, zajęcie | literat, poeta, publicysta, działacz polityczny |
| Alma Mater | |
| Rodzice | Kajetan Koźmian |
| Dzieci | |
 Nałęcz | |
| Rodzina | Koźmian |
|---|---|
Andrzej Edward Koźmian herbu Nałęcz (ur. 4 grudnia 1804 w Piotrowicach w lubelskiem, zm. 10 listopada 1864 w Dobrzechowie w Galicji) – literat, poeta, publicysta i działacz polityczny, kolekcjoner i bibliofil, kamerjunkier dworu królewskiego Mikołaja I Romanowa w 1830 roku[1].
Biografia[edytuj | edytuj kod]
Syn Kajetana Koźmiana i Anny z Mossakowskich herbu Jastrzębiec, ojciec Stanisława. Wcześnie osierocony przez matkę (1806), był początkowo wychowywany we Wronowie przez zaprzyjaźnione z rodziną córki byłego podkomorzego króla Stanisława Augusta Poniatowskiego, Elżbietę i Ludwikę Golczówny. Od 1808 r. wychowywał się w Błudowie na Wołyniu, w majątku ciotki Marianny z Mossakowskich (siostry matki), z którą w 1809 r. ożenił się jego ojciec. Jesienią tego roku przeniósł się do Lublina, a następnie do Warszawy, gdzie jego ojciec otrzymał stanowisko w administracji Królestwa Polskiego. Zdobył staranne wykształcenie (studia na Uniwersytecie Warszawskim) oraz obycie wśród najwyższych sfer ówczesnego społeczeństwa polskiego. W 1834 r. ożenił się z Teofilą Skrzyńską herbu Zaremba. Wcześnie stracił żonę (1851). Po śmierci ojca (1856) zmuszony został sprzedać rodzinne Piotrowice i przenieść się do majątku posagowego po żonie, do Dobrzechowa na Podkarpaciu. Zabawił tam rok, po czym pozostawiając zarząd majątku synowi Stanisławowi, zdecydował się wyjechać z kraju. Po drodze blisko 2 lata zabawił w Wielkopolsce, w Luboni – dobrach przyjaciela rodziny, generała Franciszka Morawskiego.
Z myślą o prowadzeniu badań nad dziejami Polski zgromadził wielki i cenny księgozbiór (głównie o charakterze historyczno-literackim), liczący kilka tysięcy pozycji, pochodzących z okresu od XV do XIX w. Udostępniał go swoim znajomym. Szereg rzadkich druków i rękopisów z tego zbioru Koźmian opracował i wydał w dwóch zeszytach publikacji ("Wyciągi Piotrowickie czyli Niektóre wyjątki z Księgozbioru Piotrowickiego", Wrocław, wyd. Schletter, zeszyt 1. 1842-1845, zeszyt 2. 1842)[2].
Znajdując się w trudnej sytuacji materialnej w 1852 r. większą część biblioteki (3300 ksiąg i 71 rękopisów) Koźmian sprzedał za sumę 25 tys. rubli Aleksandrowi Branickiemu. Kolekcja ta stała się zaczątkiem wielkiej biblioteki Branickich, gromadzonej na zamku w Suchej[2].
Członek Towarzystwa Rolniczego w Królestwie Polskim w 1858 roku[3]. Od 1858 r. przebywał w Paryżu, gdzie związał się z Hotelem Lambert. Rzecznik reform agrarnych[4]. W czasie powstania styczniowego w l. 1863–64 pełnił rolę pośrednika między Rządem Narodowym a rządem francuskim.
Pozostawił wiersze, „Wspomnienia”, „Listy 1829–1834”.
W 1857 roku ukazał się jego przekład Makbeta Williama Shakespeare[5].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Obraz polityczny i statystyczny Królestwa Polskiego iaki był w roku 1830 przed dniem 29 listopada, Warszawa 1830, s. 6.
- ↑ a b Helena Małysiak, Biblioteka Branickich i Tarnowskich w Suchej, Beskidzka Oficyna Wydawnicza BTSK, Bielsko-Biała, 1986.
- ↑ Roczniki Gospodarstwa Krajowego. R. 16, 1858, T. 32, nr 1, Warszawa 1858, s. 178.
- ↑ Koźmian Andrzej Edward, [w:] Encyklopedia PWN [dostęp 2022-08-15].
- ↑ Makbet w przekładzie Andrzeja Koźmiana oraz omówienie jego sylwetki i dorobku przekładowego dostępne są w cyfrowym repozytorium Polski Szekspir UW.
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Publikacje Andrzeja Edwarda Koźmiana w serwisie Polona