Amonal
Amonal – kruszący materiał wybuchowy, rodzaj amonitu. Są to mieszaniny wybuchowe złożone z azotanu amonu, aluminium i trotylu[1][2][3] lub innego silnego materiału wybuchowego, np. DNT lub RDX[3]. Mają wysoką temperaturę produktów wybuchu, ze względu na silnie egzotermiczną reakcję utleniania glinu[1][2], która w amonalach przebiega głównie zgodnie z równaniem[2]:
oraz[3]
- 2Al + 3H
2O → Al
2O
3 + 3H
2
Dwutlenek węgla i para wodna pochodzą z wybuchu trotylu i azotanu amonu[3].
Aluminium stosowane było początkowo w postaci pyłu, później opiłków lub płatków. Zwiększenie rozmiaru cząstek nie pogorszyło właściwości produktu, a spowolniło proces utleniania aluminium podczas przechowywania ładunków. Początkowo amonale zawierały 2–3% węgla drzewnego, później z niego zrezygnowano, gdyż nie przynosił korzyści[2].
Azotan amonu stosowany w amonalach musi być wysokiej czystości, gdyż zanieczyszczenia, zwłaszcza chlorki znacząco przyspieszają utlenianie aluminium podczas przechowywania[2].
Zostały wprowadzone do użycia na początku XX w. Stosowane były pierwotnie przede wszystkim w kopalniach, później w robotach ziemnych[2]. Militarnie wykorzystywane były głównie jako ładunek torped, bomb głębinowych i min morskich podczas obu wojen światowych[1] oraz do napełniania pocisków artyleryjskich podczas I wojny światowej[2].
Przykłady amonali[edytuj | edytuj kod]
- alumatol – 77% azotanu amonu, 20% trotylu 3% glinu i 3% węgla[4]
- amonal angielski i amonal rosyjski – 65% azotanu amonu, 15% trotylu 17% glinu i 3% węgla[5][2]
- amonale rosyjskie – 76,5% azotanu amonu, 16% trotylu 7,5% glinu lub 68% azotanu amonu, 15% trotylu 17% glinu, lub 65% azotanu amonu, 15% trotylu 20% glinu[2]
- amonal francuski – 65% azotanu amonu, 15% trotylu, 10% glinu, 10% węgla[5]
- amonal niemiecki – 54% azotanu amonu, 30% trotylu, 16% glinu[5]
- amonal T (austriacki) – 45% azotanu amonu, 30% trotylu, 23% glinu, 2% czerwonego węgla drzewnego[5][2]
- minol – 40% azotanu amonu, 40% trotylu, 20% glinu[6]
Niektóre amonale nie zawierały trotylu[2].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c Korzun 1986 ↓, s. 8–9.
- ↑ a b c d e f g h i j k Mieszaniny wybuchowe. Materiały kruszące. Mieszaniny z glinem i innymi metalami, [w:] Tadeusz Urbański, Chemia i technologia materiałów wybuchowych, t. 3, Wydawnictwo MON, 1955, s. 182–184.
- ↑ a b c d Technical Manual 9-1300-214. Military Explosives, Washington: Department of the Army, 1990, s. 8-124, OCLC 26152178 (ang.).
- ↑ Korzun 1986 ↓, s. 8.
- ↑ a b c d Korzun 1986 ↓, s. 9.
- ↑ Korzun 1986 ↓, s. 113.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Mikołaj Korzun, 1000 słów o materiałach wybuchowych i wybuchu, Warszawa: Wydawnictwo MON, 1986, ISBN 83-11-07044-X..