Amfibole

Ten artykuł od 2020-12 wymaga zweryfikowania podanych informacji. Należy podać wiarygodne źródła w formie przypisów bibliograficznych. Część lub nawet wszystkie informacje w artykule mogą być nieprawdziwe. Jako pozbawione źródeł mogą zostać zakwestionowane i usunięte. Sprawdź w źródłach: Encyklopedia PWN • Google Books • Google Scholar • Federacja Bibliotek Cyfrowych • BazHum • BazTech • RCIN • Internet Archive (texts / inlibrary) Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tego artykułu.

Amfibole (z stgr. ἀμφίβολος amphibolos – "nieokreślony", ze względu na różnorodność koloru i formy) – duża grupa minerałów skałotwórczych, krzemianów, czasami też glinokrzemianów.

Właściwości[edytuj | edytuj kod]

• Wzór chemiczny ogólny amfiboli:

  A B^VI₂ C^IV₅ T₈ O₂₂ (OH, F, Cl)₂

  • Wzór chemiczny amfiboli oblicza się przy założeniu 24 (O, OH, F, Cl), gdzie:

    A = nadwyżka Na, i cała ilość K (suma powinna być zawarta w granicach 0,00-1,00);

    B = nadwyżka Mn, Fe²⁺ Mg, oraz Ca, Na (suma = 2,00);

    C = nadwyżka Al, Cr³⁺, Fe ³⁺, Ti ⁴⁺ oraz Mg, Fe ²⁺ Mn (suma = 5,00);

    T = Si, Al, Cr³⁺, Fe ³⁺, Ti ⁴⁺ (suma = 8,00);

• K – występuje tylko na pozycji A
• Na – występuje na pozycji A lub B
• Ca – występuje tylko na pozycji B
• jony typu: Mg, Fe ²⁺, Mn²⁺ Li, Zn, Ni, Co – występują na pozycji C lub B
• Al – występuje na pozycji C lub T
• Fe³⁺, Mn³⁺, Cr³⁺ – występują tylko na pozycji C
• Si – występuje tylko na pozycji T

Są to krzemiany lub glinokrzemiany wapnia, magnezu, glinu, żelaza i sodu, manganu, tytanu, potasu z niewielką zawartością wody.

• Układ krystalograficzny: najczęściej rombowy oraz jednoskośny
• Gęstość – 2,85-3,5 g/cm³,
• Twardość – 5-6.
• Barwa: przeważnie zielona, brunatna lub czarna
• Rysa: biała, szara, jasnobrunatna
• Przełam: najczęściej nierówny lub muszlowy
• Połysk: najczęściej szklisty, tłusty bądź perłowy
• Łupliwość: doskonała, dwukierunkowa, krzyżująca się pod kątem 124° (ta cecha pozwala je odróżnić od podobnych piroksenów)
• Inne cechy:
  • Bardzo często tworzą pomiędzy sobą roztwory stałe (kryształy mieszane), co wpływa na bardzo duże ich zróżnicowanie.
  • Najczęściej wykazują pokrój słupkowy, igiełkowy lub włóknisty (azbest amfibolowy). Kryształy odznaczają się sześciobocznym przekrojem.
  • Występują w skupieniach ziarnistych i zbitych.
  • Niektóre amfibole po oszlifowaniu wykazują efekt kociego oka.

Nazewnictwo[edytuj | edytuj kod]

Przed uchwaleniem międzynarodowej krystalochemicznej klasyfikacji amfiboli IMA (International Mineralogical Association) (1978 r.) wyznacznikiem klasyfikacji były cechy optyczne. Uchwalenie nowej klasyfikacji zdyskredytowało prawie 170 dawniejszych nazw amfiboli i ich odmian.

Obecnie wyróżnia się cztery grupy amfiboli

• Amfibole Mg-Fe-Mn-Li – amfibole magnezowo-żelazowo-manganowo-litowe /MFML/
• Amfibole-Ca – amfibole wapniowe /C/ - caltic
• Amfibole-Na-Ca – sodowo-wapniowe /SC/ - sodic-caltic
• Amfibole sodowe /S/ - sodic

Do amfiboli należą między innymi: aktynolit, antofyllit, niektóre azbesty naturalne, cummingtonit, gedryt, glaukofan, hornblenda, krokidolit, richteryt, riebeckit, tremolit.

Występowanie[edytuj | edytuj kod]

Ważne minerały skałotwórcze wielu skał magmowych i metamorficznych (są głównym składnikiem amfibolitu). Spotykane są też w skałach okruchowych: piaskach i żwirach.

Zastosowanie[edytuj | edytuj kod]

• mają znaczenie naukowe i kolekcjonerskie
• wiele z nich znajduje zastosowanie jako kamienie ozdobne i jubilerskie (np. aktynolit, nefryt)

Zobacz multimedia związane z tematem: Amfibole