Alojzy Szarłowski

Szarłowski Alojzy pseudonim A. Sulima (ur. 2 grudnia 1845 w Żwirgżynie na Litwie, zm. 29 maja 1911 w Krakowie) – polski historyk, badacz dziejów Stanisławowa.

Życiorys[edytuj | edytuj kod]

Urodził się w Żwirgżdynie w powiecie kowieńskim (rodzice: Ignacy Szarłowski i Anna Ginet). Ukończył gimnazjum w Kiejdanach i w Kownie. Wziął czynny udział w powstaniu styczniowym 1863 w oddziałach Bolesława Kołyszki na Żmudzi i Feliksa Wysłoucha w powiecie trockim. W bitwie pod Olkienikami 31 maja 1863 został ranny. Po wyleczeniu ran w jednym z okolicznych dworków udał się do rodzinnego miasta, gdzie został aresztowany i uwięziony wraz z ojcem w więzieniu w Trokach. Po wypuszczeniu z więzienia udał się do Moskwy. W 1869 roku uzyskawszy zwolnienie z nadzoru publicznego, przybył do Krakowa. Tam ukończył studia na wydziale filozoficznym Uniwersytetu Jagiellońskiego. Po studiach w latach 1874–1906 pracował jako nauczyciel w gimnazjach we Lwowie, Stanisławowie i Krakowie (Wyższa Szkoła realna we Lwowie, Gimnazjum w Stanisławowie, Wyższa Szkoła realna w Krakowie i latach 1900–1906 III Gimnazjum im. Sobieskiego w Krakowie). Podczas pobytu w Stanisławowie, zbierał dokumenty i przeglądał archiwa, co zaowocowało napisaniem historii miasta i jego regionu. W Krakowie od 1893 wykładał na Kursach im. Baranieckiego, najpierw historię powszechną, potem historię konstytucji i ustroju państw europejskich oraz geografię kolonialną. W 1887 na wniosek Stanisława Smolki powołany na członka Komisji historycznej Akademii Umiejętności w Krakowie.

Zajmował się pracą literacką i dziennikarską. Współpracował z czasopismem Kraj, pisał też do: Przeglądu polskiego, Przeglądu powszechnego, Kwartalnika historycznego, Przeglądu lwowskiego, Kuriera poznańskiego i Czasu.

Zmarł w Krakowie i został pochowany w grobowcu rodzinnym na cmentarzu Rakowickim^[1] (kwatera HC, rząd płn.).

Żona Eugenia z Teodorowiczów, z którą miał 4 córki m.in. Helenę Halecką – żona historyka Oskara Haleckiego^[2]. Autor wspomnień z okresu powstania styczniowego na Litwie.

Ważniejsze publikacje[edytuj | edytuj kod]

Polityka Polaków a skargi Rusinów, Lwów 1880
Rok 1863. Ze wspomnień Rosyanina, Poznań 1884.
Krótki rys dziejów powszechnych. Przerobienie Karola Ploetz'a, dokonane przez Alojzego Szarłowskiego i Juljana Sutowicza, Kraków 1886.
Rys historyczny miasta Stanisławowa, Stanisławów 1887.
Stanisławów i powiat stanisławowski pod względem historycznym i geograficzno – statystycznym, Stanisławów 1887.
Wpływ Polski na Moskwę w wieku XVII, Kraków 1892.
Z dziejów etnografii rosyjskiej, Kraków 1893.
Z dziejów Państwa Kościelnego 755 – 1846 – 1870 ze szczególnym uwzględnieniem zaboru Państwa Kościelnego, Kraków 1903.
Od absolutyzmu do konstytucji w Rosji (1548—1905), Kraków 1906.
Oskar Halecki, Z pierwszych dni powstania styczniowego w Kownie i na Żmudzi. Fragment z pamiętnika Alojzego Szarłowskiego, „Czas” 23.01.1938 r.
Ze wspomnień Alojzego Szarłowskiego o powstaniu 1863 roku na Litwie, przygotowali do druku Oskar i Helena Haleccy, “Teki Historyczne” 12 (1962/1963), s. 221–278 [1]. Fragment Napoleon pod Moskwą [2].

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ Pogrzeb ś.p. Alojzego Szarłowskiego Czas 1911 nr 250 z 4 czerwca s. 1
↑ Alojzy Szarłowski Czas 1911 nr 247 z 1 kwietnia s. 3

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

Zbigniew Romek, Szarłowski Alojzy [w:] Słownik historyków polskich, pod red. M. Prosińskiej-Jackl, Warszawa 1994, s. 506–507.
Agata Barzycka, Szarłowski Alojzy (1845–1911), powstaniec styczniowy, historyk [w:] Polski Słownik Biograficzny, t. 47 (z. 192), Kraków – Wrocław 2011, s. 105–106.

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

[1] Pogrzeb ś.p. Alojzego Szarłowskiego Czas 1911 nr 250 z 4 czerwca s. 1

[2] Alojzy Szarłowski Czas 1911 nr 247 z 1 kwietnia s. 3

[1]

[2]